Grupa Ukrzyżowania

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
chrzanowski
Gmina
Chrzanów
Miejscowość
Chrzanów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Mikołaja
Kościół
Św. Mikołaja
Miejsce przechowywania
belka tęczowa
Identyfikator
DZIELO/14896
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
Chrystus na krzyżu: XVII/XVIII wiek; pozostałe figury: druga połowa XIX wieku lub później
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane, złocone
Wymiary podstawowe
wysokość – Chrystus – ok. 173 cm, Matka Boska – 142 cm, Św. Jan – 142 cm, Maria Magdalena – 108 cm
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Okoliczności powstania dzieła nie są znane. Wydaje się jednak, iż do starszej figury Ukrzyżowanego wtórnie dodano postacie asystujące, być może w drugiej połowie XIX wieku lub później. W 1980 roku figury z kaplicy przeniesiono na belkę tęczową. W latach 2007-2008 grupę poddano konserwacji, którą wykonała Danuta Prząda w pracowni konserwacji Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie.

Opis

Grupa Ukrzyżowania złożona z ukrzyżowanego Chrystusa w typie christo vivo, stojących postaci Matki Boskiej i św. Jana oraz klęczącej Marii Magdaleny. Figura Chrystusa jest rzeźbą pełnoplastyczną, nieznacznie ściętą z tyłu, pozostałe są ścięte i wydrążone od tyłu. Zbawiciel przybity trzema gwoździami, z niemal prosto rozpostartymi rękami, z głową przechyloną na prawe ramię. Jego twarz jest pociągła, nos długi, oczy otwarte, twarz okolona kręconą, brązową brodą na głowie kręcone, sięgające szyi włosy i korona cierniowa pomalowana na zielono. Ręce z wyłamanymi barkami, z uwidocznionymi ścięgnami, klatka piersiowa wybrzuszona, z widocznymi żebrami i mostkiem, nogi smukłe z wyeksponowanymi kośćmi i mięśniami. Złocone perizonium przepasane podwójnym sznurem, z dwiema swobodnie rozwianymi połami po obu stronach bioder. Na naturalistycznie oddanym ciele zaznaczone strużki krwi. Na górnej belce titulus z literami: INRI".
Matka Boska przedstawiona w pozycji stojącej, w kontrapoście, z rękami skrzyżowanymi na piersi. Głowę zwraca w kierunku Chrystusa, jej twarz jest owalna, włosy długie, brązowe, opadające na ramiona. Ubrana jest w czerwoną suknię z żółtą lamówką na rękawach, niebieski płaszcz o żółtym podbiciu i białą, długą chustę na głowie.
Święty Jan ukazany w pozycji stojącej, w kontrapoście, z rękami złożonymi w geście modlitwy. Jego twarz jest owalna, oczy szeroko otwarte, włosy brązowe, kręcone, opadające na ramiona. Apostoł jest ubrany w zieloną tunikę i czerwony płaszcz z pomarańczowym podbiciem, przewieszony przez lewe ramię i ugiętą rękę.
Po prawej stronie krzyża klęczy Maria Magdalena, ukazana prawym profilem, z prawą ręką, w której trzyma gąbkę wyciągniętą ku krzyżowi. Jej twarz jest pociągła z prostym nosem, włosy jasnobrązowe, długie, kręcone, opadające na plecy. Jest ubrana w zieloną tunikę i brązowy płaszcz o jaśniejszym podbiciu, opadający z lewego ramienia.
Na belce w kolorze czerwonym złocony napis: "Benedictus XVI SPE SALVI FACTI SUMUS A(NNO) D(OMINI) MMVII".

Zarys problematyki artystycznej

Figura Chrystusa zapewne powstała na przełomie XVII i XVIII wieku. Wskazuje na to sposób rozciągnięcia rąk, ułożonych niemal prosto, z wyłamanym barkiem, typ umięśnionej sylwetki z ekspresyjnie oddanymi mięśniami i ścięgnami, wyeksponowanie układu kostnego klatki piersiowej i charakterystyczne perizonium przepasane podwójnym sznurem i swobodnie unoszące się na wietrze. W zbliżony sposób uformował figurę Ukrzyżowanego w kościele św. Floriana w Krakowie Jerzy Hankis (1703).
Pozostałe figury prawdopodobnie powstały w drugiej połowie XIX wieku lub później, na co wskazują ich konwencjonalne gesty i sposób drapowania szat.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Rzeźby zostały poddane konserwacji w latach 2007-2008. W jej wyniku utraciły szereg istotnych cech stylowych.

Streszczenie

Grupa Ukrzyżowania jest dziełem niejednolitym. Figura Chrystusa powstała na przełomie XVII i XVIII wieku, a pozostałe: Matki Boskiej, św. Jana i Marii Magdaleny zapewne w drugiej połowie XIX wieku lub później.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Muzeum Archidiecezjalne w Krakowie, b.sygn., Dokumentacja konserwatorska do grupy Ukrzyżowania z kościoła p.w. św. Mikołaja w Chrzanowie, oprac. Danuta Prząda, Kraków 2008.

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Grupa Ukrzyżowania", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/grupa-ukrzyzowania-10

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności