Feretron ze św. Agnieszką i Aniołem Stróżem

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
chrzanowski
Gmina
Babice
Miejscowość
Babice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Babice
Parafia
Wszystkich Świętych
Miejsce przechowywania
kościół, nawa
Identyfikator
DZIELO/00474
Kategoria
feretron
Ilość
1
Czas powstania
przełom XIX i XX
Technika i materiał
płótno, farba olejna, drewno
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Feretron ujęty architektoniczną ramą skomponowaną z pary pinakli połączonych łukiem wypełnionym dekoracją maswerkową, osadzony na podstawie wydzielonej profilowanym gzymsem. Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamknięty jest łukiem w ośli grzbiet, krawędź łuku zdobią złocone pełzanki. Na awersie znajduje się obraz przedstawiający św. Agnieszkę ukazaną w popiersiu. Święta jest zwrócona profilem w lewo, ma długie, falowane włosy, na które nałożony jest biały welon opadający na plecy. Jest ubrana w jasnozieloną, zdobną suknię, w prawej ręce trzyma gałązkę palmową, lewą głaszcze baranka. W tle widoczna jest schematycznie opracowana architektura.
Na rewersie znajduje się przedstawienie Anioła Stróża prowadzącego dwójkę małych dzieci przez most. W tle rozpościera się wiejski pejzaż z burzą. Anioł ukazany całopostaciowo, jako jasnowłosy młodzieniec w jasnoróżowych szatach i seledynowym płaszczu. Dzieci ubrane są w stroje wiejskie, chłopiec ma krótkie spodnie i białą koszulę, dziewczyna białą bluzkę, czerwoną spódniczkę i błękitny fartuszek.

Zarys problematyki artystycznej

Feretronem określa się obustronnie malowany obraz ujęty ozdobnymi ramami bądź figurę świętej postaci osadzone na podstawie, w którą wsuwane są drążki umożliwiające noszenie podczas procesji. Tematyka przedstawień na feretronach najczęściej nawiązuje do szczególnie czczonych na danym terenie patronów.

Struktura feretronu, charakteryzująca się ramą zwieńczoną łukiem w ośli grzbiet wypełnionym ażurowym maswerkiem z motywami rybiego pęcherza i zdobioną motywem pełzanki, oraz flankowaną parą parą pinakli, nawiązuje do form architektury gotyckiej. Powstały w drugiej połowie XIX bądź na początku XX wieku feretron jest zatem przykładem dzieła utrzymanego w stylistyce neogotyckiej. Neogotyk, jako jedno ze zjawisk historyzmu, stanowił od połowy XVIII do schyłku XIX wieku przykład fascynacji i inspirowania się artystycznymi osiągnięciami schyłku średniowiecza.

Na awersie feretronu znajduje się wizerunek św. Agnieszki żyjącej na przełomie III i IV wieku, za rządów cesarza Dioklecjana. Wychowywała się w rzymskiej rodzinie chrześcijan. Dwunastoletnią Agnieszkę chciał pojąć za żonę syn naczelnika miasta, Symfoniusz, którego starania odrzuciła, gdyż planowała zawierzyć się Bogu. Gdy dowiedział się, że powodem odmowy były względy religijne rozpoczął prześladowania dziewczyny, przymuszając ją by wyrzekła się wiary. Po bezskutecznych torturach i nieudanej próbie spalenia żywcem św. Agnieszka została ścięta mieczem. Wedle legendy rzucone na stadion obnażone ciało dziewczyny okryło się płaszczem włosów. Św. Agnieszka została pochowana u wejścia do rzymskich katakumb, gdzie za czasów Konstantyna Wielkiego wzniesiono kościół. Atrybutem wskazującym na cnotę czystości świętej jest baranek, od którego wywodzi się także jej imię (łac. angus).
Rewers feretronu zajmuje przestawienie Anioła Stróża. Wątek ten upowszechnił się w sztuce XVII wieku, kiedy powstawały modlitwy do Anioła Stróża, następnie został spopularyzowany zwłaszcza w XIX i XX wieku głównie w scenach ukazujących roztaczaną przez niego opiekę nad dziećmi. Istnienie Aniołów Stróżów nie zostało potwierdzone żadnym dogmatem, Kościół jednak traktuje naukę o nich jako wiarygodną i uzasadnioną tekstami Pisma Świętego (Ps 91, 11-12, Mt 18, 10). W 1670 roku papież Klemens X nakazał obchodzić 29 września uroczystość ku czci aniołów jako opiekunów ludzi.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

1. Fros Henryk, Sokołowski Edward, Agnieszka św., [w:] Encyklopedia katolicka, t. 1, (red.) Gryglewicz Feliks, Łukaszyk Romuald, Sułowski Zygmunt, Lublin 1985, sp. 179-180.
2. Ziółkowski Marcin, Sawicki Stefan, Czerwień Henryk, Anioł Stróż, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 1, (red.) Gryglewicz Feliks, Łukaszyk Romuald, Sułowski Zygmunt, Lublin 1985, sp. 615-617.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Feretron ze św. Agnieszką i Aniołem Stróżem", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/feretron-ze-sw-agnieszka-i-aniolem-strozem

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności