Chrystus Ukrzyżowany

Dzieje zabytku

Obraz Chrystusa Ukrzyżowanego powstał w drugiej połowie XVIII wieku. Został ofiarowany do kościoła św. Sebastiana 29 sierpnia 1849 przez Erazma Windakiewicza, gdzie znajduje się do dziś.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta. W jego centrum znajduje się krzyż, do którego przybita jest trzema gwoździami postać Chrystusa. Jego ciało skierowane jest w trzech czwartych w prawo, opada bezwładnie razem z głową przechyloną na prawy bark, nogi lekko ugięte w kolanach, stopy skrzyżowane w układzie prawa na lewą. Twarz Chrystusa jest szczupła, z zamkniętymi oczami, prostym nosem i zamkniętymi ustami, okolona jest krótką brodą oraz włosami opadającymi na prawą stronę. Na głowie korona cierniowa. Ciało Chrystusa wychudzone, z zapadłym brzuchem i uwypukloną linią żeber klatki piersiowej. Perizonium krótkie, przewiązane sznurem, odsłaniające prawe biodro i udo, ze zwisem tkaniny wzdłuż prawej nogi. Pionowa belka krzyża zakończona banderolą z napisem „IN / RI”, u podstawy krzyża czaszka. Krzyż osadzony na widocznym w dole obrazu fragmencie ziemi. Tło w postaci ciemnego, zachmurzonego nieba. Kolorystyka ciemna, z przewagą brązów, ciało Chrystusa wydobyte mocno skontrastowanym światłocieniem. Obraz ujęty drewnianą, profilowaną ramą dekorowaną perełkowaniem. Na odwrocie obrazu, w prawym górnym rogu ramy napis „d(nia) 29. Sierpnia 1849. [...] / Obraz Pana JEZUSA od Erazma Windakiewicza”.

Zarys problematyki artystycznej

Chrystus na obrazie ukazany jest w typie Cristo morte, a więc jako umarły, w momencie kiedy już skonał na krzyżu. Obraz ma charakter tenebrystyczny, gdyż z niemal zupełnego mroku, wywołanego w pełni zachmurzonym niebem za pomocą silnie skontrastowanego światłocienia wybija się na pierwszym planie ciało Chrystusa.
Obraz odwołuje się bezpośrednio do tekstu Pisma Świętego, ilustrując moment śmierci Chrystusa na krzyżu, podczas której na ziemi zapanował na kilka godzin mrok: „Od godziny szóstej mrok ogarnął całą ziemię, aż do godziny dziewiątej. Około godziny dziewiątej Jezus zawołał donośnym głosem: «Eli, Eli, lema sabachthani?», to znaczy Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił? Słysząc to, niektórzy ze stojących tam mówili: «On Eliasza woła». Zaraz też jeden z nich pobiegł i wziąwszy gąbkę, napełnił ją octem, włożył na trzcinę i dawał Mu pić. Lecz inni mówili: «Poczekaj! Zobaczymy, czy przyjdzie Eliasz, aby Go wybawić». A Jezus raz jeszcze zawołał donośnym głosem i wyzionął ducha” (Mt 27, 45-50).
Darczyńca obrazu Ukrzyżowanego, Erazm Windakiewicz, był mieszkańcem Wieliczki, początkowo mistrzem cechu bednarzy, później pracował w handlu. Ufundował pomnik Chrystusa przy ul. Janińskiej w Wieliczce oraz obraz św. Mikołaja do kościoła św. Klemensa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Płótno przedziurawione, przetarcia i ubytki warstwy malarskiej i gruntu, płótno sfalowane, krakelury na całej powierzchni, warstwa malarska pociemniała.

Streszczenie

Obraz Ukrzyżowanego powstał w drugiej połowie XVIII wieku. Został ofiarowany do kościoła św. Sebastiana 29 sierpnia 1849 przez Erazma Windakiewicza, gdzie znajduje się do dziś. Obraz ma charakter tenebrystyczny, odwołuje się bezpośrednio do tekstu Pisma Świętego, ilustrując moment śmierci Chrystusa na krzyżu, podczas której na ziemi zapanował na kilka godzin mrok.

Bibliografia