Wizja św. Augustyna

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany w pierwszej połowie XVII wieku i przywieziony przez kanoników regularnych laterańskich, w czasie gdy ich przełożonym był Jakub Kierski (1638-1644). Był odnawiany w 1878 roku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta w wąskiej, profilowanej, złoconej ramie. W centrum przedstawienia św. Augustyn klęczy przed ukazującą się po prawej stronie u góry Trójcą Świętą z Matką Boską wśród obłoków. Święty ukazany jest we wnętrzu, lecz zamiast tylnej ściany rozciąga się rozległy krajobraz. Jest ubrany w czarny habit, białą rokietę i mucet, przedstawiony z rękoma rozłożonymi do boków. Twarz ma pociągłą, z wysokim czołem, nos długi, prosty, okala ją długa, prosta i siwa broda; włosy ma zaczesane do tyłu. W prawym górnym rogu kompozycji, wśród obłoków, przedstawiony jest po prawej stronie siedzący z krzyżem Chrystus z ręką wyciągniętą w geście błogosławieństwa. Jest ubrany w długi płaszcz zakrywający nogi i ramiona, spięty pod szyją. Obok ukazana została Maria zwracająca się w kierunku św. Augustyna, która jest ubrana w jasnoróżową suknię przepasaną w biodrach i niebieski płaszcz okrywający nogi i lewe ramię. Nad nimi gołębica Ducha Świętego oraz, najwyżej, ukazany do połowy Bóg Ojciec. Poniżej wizji, po prawej stronie kompozycji, przed elementami architektury, widoczny jest stolik nakryty zielonym obrusem, na którym leży otwarta księga, a obok niej druga, zamknięta, na której spoczywa złota infuła. Za nimi widoczny oparty o filar pastorał, z przodu niski stołek. Po lewej stronie płótna przedstawiony w skrócie fotel z czerwonym obiciem siedzenia i oparcia. W tle daleki krajobraz z wijącą się rzeką, na horyzoncie którego widok zarysu miasta i górujących nad nim wzgórz. Nad brzegiem rzeki ukazany św. Augustyn z księgą w ręce oraz dzieckiem przelewającym wodę do kałuży. Obraz jest utrzymany w ciemnej tonacji kolorystycznej z przewagą złamanych brązów, czerwieni i granatu.
Na odwrociu, na górnej krawędzi blejtramu napis „Na płótnie dublowanym był napis: „Z Łaski i polecenia J. W. H. Adamowej Potocki, za staraniem W. Edwarda Drapelli Administratora” / „Jacobus Kierski, Praepositus Z dg. Suchien Comparavit 1644 anno”/ „Renovatus 1878 an(no) /nieczytelne/ Barnasiewicz die Decembris”.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Augustyn żył na przełomie IV i V wieku, był synem św. Moniki, wychowywał się i kształcił w północnej Afryce. Przez 15 lat był żonaty, potem jednak wyjechał do Rzymu i Mediolanu, gdzie nauczał retoryki. Pod wpływem św. Ambrożego wraz z synem nawrócił się, ochrzcił i wrócił do Afryki. Z własnych funduszy założył klasztor, przyjął świecenia kapłańskie, w końcu został biskupem Hippony. Jest zaliczany do czterech wielkich doktorów Kościoła zachodniego, był autorem tekstów filozoficznych i teologicznych. Po jego śmierci, w oparciu o pisma i wypowiedzi świętego, zdefiniowano normy życia wspólnotowego dla kapłanów, co dało początek regule św. Augustyna. Stosują się do niej kanonicy regularni laterańscy, którzy zostali sprowadzeni do Suchej przez Piotra Komorowskiego, prawdopodobnie przywożąc ten obraz ze sobą.
Na suskim wizerunku świętemu ukazuje się Trójca Święta, a w tle, na plaży widać dwie postacie, jedna z nich klęczy, drugą jest św. Augustyn trzymający otwartą księgę. Ta scena nawiązuje do wydarzenia, dzięki któremu Augustyn zrozumiał, że nie da się zgłębić tajemnic Trójcy Świętej. Tak jak niemożliwym jest, by dziecko przelało wodę z morza do kałuży, tak człowiek swym umysłem nie może pojąć i wyjaśnić innym spraw Bożych. Obraz nosi cechy malarstwa siedemnastowiecznego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Obraz zabrudzony. W partii chmur i ukazanych na ich tle osób liczne przetarcia. Widoczne krakelury. Ze względu na przetarcia niemal niewidoczna postać Boga Ojca. Na obrazie widoczne dziewiętnastowieczne przemalowania, szczególnie w partii twarzy św. Augustyna i w krajobrazowym tle (?). Obraz był odnawiany w 1878 roku przez Bernasiewicza z polecenia Katarzyny Potockiej.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem wizji św. Augustyna został namalowany w pierwszej połowie XVII wieku. Wyobraża świętego, któremu ukazuje się Trójca Święta z Matką Boską, a w tle widoczny jest on stojący nad dzieckiem przelewającym wodę do kałuży. Na podstawie pism i wypowiedzi św. Augustyna stworzono regułę, według której życie zakonne prowadzą kanonicy laterańscy, i to oni najpewniej przywieźli omawiany obraz do Suchej.

Bibliografia