Św. Mikołaj

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany w połowie XIX wieku z przeznaczeniem do ołtarza głównego. W 2005 roku został poddany konserwacji.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta. W centrum, nieco na prawo od osi obrazu, postać św. Mikołaja, który stoi na stopniu przed wejściem do kościoła, odwrócony w trzech czwartych w stronę klęczącej przed nim rodziny. Lewą ręką przytrzymuje pastorał, na dłoni trzyma zamkniętą księgę, na której leżą trzy złote kule, prawą błogosławi klęczących. Ma okrągłą twarz z wydatnymi oczami, prostym nosem oraz grubymi ustami. Siwe włosy spływają mu na plecy, długa broda sięga mostka. Ubrany jest w strój biskupi: albę dekorowaną dołem haftem z motywami roślinnymi oraz stułę, założoną na wierzch kapę spiętą pod szyją i infułę. Trzy ostatnie elementy stroju są zdobione złotą, haftowaną dekoracją wykorzystującą motywy roślinne; końce stuły oraz infuła zdobione krzyżami greckimi. Na piersi widoczny zawieszony na szyi pektorał. Przed świętym znajdują się cztery osoby. Kobieta na pierwszym planie klęczy na prawym kolanie, prawą rękę otwiera do boku, lewą zbliża do piersi, głowę ma uniesioną w kierunku świętego. Ma pogodny wyraz twarzy, duże oczy, prosty nos i jasne włosy spięte w kok. Jest ubrana w różową suknię i żółty płaszcz przewieszony przez lewe ramię. Za nią z prawej strony młoda dziewczyna, która składa ręce w modlitewnym geście spoglądając do góry. Jest ubrana w białą suknię i czerwony płaszcz. Po lewej mała dziewczynka, stoi na lekko ugiętych nogach, składa ręce i z uśmiechem patrzy na świętego, jasne włosy ma rozpuszczone, opadające na plecy. Jest ubrana w białą sukienkę i różową tunikę z szerokim dekoltem. Za nimi klęczy mężczyzna, który również składa ręce, patrzy z zachwytem na postać biskupa; jest ubrany w brązowy strój. Za nimi w tle widać kilka domów i kawałek nieba z księżycem. Za św. Mikołajem, z drzwi kościoła przed którym stoi, wychodzi mężczyzna cały okryty brązowym płaszczem. Górną część kompozycji wypełniają skłębione chmury w odcieniu złocistobrunatnym. Obraz ujęty profilowaną, złoconą ramą.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Mikołaj był biskupem Miry w Azji Mniejszej. Wrażliwy na ludzkie cierpienia i biedę prowadził szeroką działalność charytatywną. Obraz nawiązuje do legendy, według której święty pomógł ubogiej rodzinie, słysząc, że trzy córki miały zarobić na swój posag, pracując jako nierządnice. Przekazał tej rodzinie trzy sakiewki ze złotem – przyszły posag dla każdej z nich. Z czasem sakiewki zaczęto przedstawiać jako złote jabłka lub, jak w tym przypadku, jako złote kule. Księga, na której leżą, jest symbolem prawd wiary.
Domniemanym autorem obrazu jest Teodor Baltazar Stachowicz, syn i uczeń Michała Stachowicza, krakowskiego artysty, którego twórczość przysłaniała osiągnięcia syna. Obraz nie jest sygnowany, natomiast inne prace Teodora dają podstawę do tej atrybucji. Obraz można porównać z dziełami przechowywanymi w Krakowie, np. w klasztorze Prezentek, Franciszkanów oraz w kościele św. Marka. W omawianym kościele znajduje się również dzieło Teodora – niegdyś ołtarzowy obraz z przedstawieniem św. Barbary jest sygnowany jego imieniem, nazwiskiem oraz datą powstania (1857). Na obu płótnach podobnie ujmowane są twarze kobiet, spójny jest sposób ukazywania chmur oraz fałdów szat.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, po konserwacji w 2005 roku.

Streszczenie

Obraz został namalowany w połowie XIX wieku i wiele wskazuje na to, że jego autorem jest Teodor Baltazar Stachowicz, syn i uczeń znanego krakowskiego artysty Michała Stachowicza. Na płótnie ukazano scenę z legendy, zgodnie z którą św. Mikołaj ratuje biedne córki przed niechlubną pracą, przekazując im złoto mające stanowić ich przyszły posag.

Bibliografia