Św. Maria Magdalena
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Jabłonka
Miejscowość
Orawka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Jana Chrzciciela
Miejsce przechowywania
plebania
Identyfikator
DZIELO/04996
Kategoria
inne dzieła sztuki
Dookreślenie zabytku
Tkanina wielkopostna
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
opona malowana w technice klejowej na płótnie lnianym, tkanym ręcznie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Dzieje zabytku
Tkanina powstała w XVIII wieku wraz z oponą przedstawiającą Biczowanie Chrystusa i Matkę Boską Bolesną, jako spójny komplet tkanin wielkopostnych.
Opis
Opona wielkopostna z przedstawieniem św. Marii Magdaleny. W centrum kompozycji ukazana święta klęcząca przed skałą, zwrócona trzy czwarte w lewo, z dłońmi splecionymi w geście modlitwy. Twarz pełna o młodzieńczych rysach i dużym nosie. Włosy jasne, długie, opadają na plecy i ramiona. Ubrana jest w żółtą, obficie drapowana suknię, przewiązana w talii oraz przerzucony przez lewe ramię i otaczający postać niebieski płaszcz, który opada obfitą draperią na ziemię. Święta ukazana jest na tle krajobrazu, u jej stóp postawiona jest puszka na wonności. Na skale leży otwarta księga, a obok stoi wysoki krzyż. Za świętą, po lewej stronie obrazu jest wysokie drzewo. W prawym górnym narożu obrazu znajdują się obłoki, z których wychodzą wiązki promieni kierowane ku świętej, a nad jej głową znajduje się złoty i okrągły nimb. Kolorystyka przygaszona, postać rozświetlona, o intensywnych plamach barwnych.
Zarys problematyki artystycznej
Tkaniny wielkopostne, zwane też oponami, zasłonami i kurtynami wielkopostnymi, służyły do zasłaniania ołtarzy, figur i krucyfiksów od piątej niedzieli Wielkiego Postu do Wielkiej Środy (10 dni w roku). Omawiana tkanina stanowi spójny komplet wraz z tkaninami przedstawiającymi: Biczowanie Chrystusa i Matkę Boską Bolesną. Scena przedstawia św. Marię Magdalenę pokutującą, która utożsamiana jest z jawnogrzesznicą, nawróconą po spotkaniu z Jezusem. Dlatego też na obrazie została ukazana w sukni o kolorze żółtym, symbolizującym cudzołóstwo oraz z nieskromnie rozpuszczonymi, bardzo długimi włosami. Święta towarzyszyła Chrystusowi aż do śmierci i jako pierwsza przekazała apostołom wieść o zmartwychwstaniu. Na ziemi leży naczynie na wonne olejki, z którymi zmierzała do grobu Chrystusa, aby namaścić jego ciało. W Polsce zachowało się niewiele tkanin wielkopostnych, dlatego orawskie zabytki cieszą się szczególną popularnością. Inne opony wielkopostne możemy podziwiać w kościołach: św. Michała Archanioła w Binarowej, św. Wawrzyńca w Grojcu, Świętej Trójcy w Łopusznej, Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Tłuczani i Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny Marii w Jasienicy Rosielnej (woj. podkarpackie), a także w kaplicy cmentarnej w Raciborowicach.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Zespół czterech opon wielkopostnych poddano konserwacji w latach 2000-2002. Prace konserwatorsko-włókiennicze wykonała Anna Sztolcman, a punktowanie warstwy malarskiej konserwator mgr Krystyna Sokół-Gujda.
Streszczenie
Tkanina wielkopostna z przedstawieniem św. Marii Magdaleny powstała w XVIII wieku. Scena przedstawia świętą pokutującą, która utożsamiana jest z jawnogrzesznicą, nawróconą po spotkaniu z Jezusem. W Polsce zachowało się niewiele tkanin wielkopostnych, dlatego orawskie dzieła cieszą się szczególną popularnością.
Bibliografia
Borczuch Maria, "Pomiędzy przeszłością a współczesnością. Dziedzictwo kulturowe kościoła w Orawce" , „Zarządzanie w Kulturze” , s. 155-172
Remiszewski Ryszard, "Zabytkowe wielkopostne opony z Orawki" , „Almanach Nowotarski” , s. 183-185
Borczuch Lucyna, "Opony wielkopostne" , „Moja Orawa” , s. 20-21
Flach Jolanta, "Oto nadszedł czas postu" , „Tygodnik Podhalański” , s. 29
Monita Rafał, Skorupa Andrzej, "Orawka. Kościół św. Jana Chrzciciela", Kraków 2015
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Kaiser Andreas, "Velum quadragesimale – Das Fastentuch – Fasten mit den Augen" , „Pfarrblatt” , s. 1
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993
Osoby związane z dziełem
Inne dzieła z tego miejsca
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761632794eef3d32613ba97/WorkImage/5b446d5a4d9d597226db9bba/5b446d5a4d9d597226db9bba_home.jpg?rand=1714047726)
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1714047726)
Jak cytować?
Maria Działo, "Św. Maria Magdalena", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-maria-magdalena-7