Ołtarz główny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Jabłonka
Miejscowość
Podwilk
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Marcina
Kościół
Św. Marcina
Tagi
ołtarz główny św. Marcin
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/13857
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XIX wieku/początek XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
drewno, techniki stolarskie, snycerskie, rzeźbiarskie, polichromowanie, marmoryzacja, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz główny powstał w drugiej połowie XIX wieku lub na początku XX wieku. Kilkukrotnie był poddany konserwacji, m.in. w 1995 roku.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem, z bramkami. Mensa drewniana, prostopadłościenna zwężająca się ku dołowi. Antepedium z dekoracją płycinową wypełnioną marmoryzacją; w centrum medalion mieszczący złocony, równoramienny krzyż. Tabernakulum o formach architektonicznych ujęte ustawionymi ukośnie, zdwojonymi kolumienkami o kanelowanych trzonach dźwigającymi odcinki pełnego belkowania. W części centralnej zwieńczenie w formie gzymsu wygiętego w łuk wyniesiony. Na szczycie prosty tron wystawienia. Drzwiczki metalowe, fakturowane z przedstawieniem krzyża i monogramem XP na skrzyżowaniu ramion, w otoczeniu kłosów oraz winnych gron. Nad drzwiczkami odlewany medalion z przedstawieniem Baranka na tle krzyża.

Nastawa ustawiona na wysokim, zdwojonym cokole o licach wypełnionych płycinami z marmoryzacją oraz rzeźbionym, złoconym akantem. Kondygnacja ujęta zdwojonymi, złoconymi, kompozytowymi kolumnami, przed którymi znajdują się wysunięte postumenty z figurami węgierskich królów: św. Stefana po lewej stronie i św. Władysława po prawej stronie. Podpory dźwigają odcinki pełnego, przerwanego nad polem głównym belkowania z szerokim fryzem i wydatnym gzymsem dekorowanym kostkowaniem, wyniesionym w formę półkolistego łuku w zwieńczeniu. W polu głównym rzeźba św. Marcina, a na zasuwie obraz „Wizja św. Franciszka”. Kondygnacja ujęta po bokach złoconymi, akantowymi uszami oraz bramkami w formie półkolistych arkad wspartych na kompozytowych filarach o trzonach dekorowanych podłużnymi płycinami wypełnionymi marmoryzacją. Na osi bramek cokoły w formie impostów, na których ustawione są figury: św. Piotra po lewej stronie i św. Pawła po prawej. W zwieńczeniu tondo z płaskorzeźbą Trójcy Świętej. W podłuczu zamykającej arkady wolutowe, złocone konsolki. Całość zamknięta złoconym krzyżem ujętym ażurową dekoracją z akantu. Po bokach, na odcinkach belkowania pełnoplastyczne, polichromowane figury klęczących aniołów. Struktura malowana na jasny beż, płyciny wypełnione marmoryzacją w odcieniach łososiowego różu, ornamentyka oraz załamania profili architektonicznych złocone, detale srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz został wykonany w drugiej połowie XIX lub na początku XX wieku w stylu eklektycznym, łączącym elementu neobaroku i neorenesansu. Do elementów neorenesansowych należy struktura naśladująca łuk triumfalny z pełnym płaskim belkowaniem nad osiami bocznymi, a także kształt zwieńczenia naśladujący renesansowe tondo umieszczone we wnęce, której łuk zdobią podwieszone rozety. Ołtarz zdobiony jest również marmoryzacją, czyli techniką imitującą żyłkowania występujące w marmurze, popularną zwłaszcza w XVIII wieku. Być może ołtarz powstał w pracowni tyrolskiego artysty.

Streszczenie

Ołtarz główny został wykonany w drugiej połowie XIX lub na początku XX wieku w stylu eklektycznym, łączącym elementu neobaroku i neorenesansu. Do elementów neorenesansowych należy struktura naśladująca łuk triumfalny z pełnym płaskim belkowaniem nad osiami bocznymi, a także kształt zwieńczenia naśladujący renesansowe tondo umieszczone we wnęce, której łuk zdobią podwieszone rozety. Być może ołtarz powstał w pracowni tyrolskiego artysty.

Bibliografia

Wiater Łukasz , "Z dziejów parafii św. Marcina w Podwilku", Podwilk 2017
Skorupa Andrzej, "Kościoły polskiej Orawy", Kraków 1997
"Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 2: Archidiecezja Krakowska, dekanaty pozakrakowskie", Kraków 2015

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum parafialne w Podwilku, Kronika parafialna przetłumaczona z języka słowackiego, bs.

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz główny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-18

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności