Ołtarz boczny Matki Bożej Śnieżnej

Dzieje zabytku

Budowę murowanego kościoła w Tenczynku, w miejscu drewnianej świątyni rozpoczęto w 1728 roku. Jednocześnie z budową kościoła powstały jego nowe ołtarze. Ołtarz Matki Boskiej wspomniano w inwentarzu kościoła z 1748 roku, zatem powstał przed tą datą, ale nie był wówczas jeszcze pomalowany.

Opis

Retabulum architektoniczne, jednoosiowe, jednokondygnacyjne, ze zwieńczeniem, wzniesione na wysokim cokole. Nastawa ujęta ukośnie ustawionymi połówkami filarów na tle pilastrów, o kapitelach kompozytowych, podtrzymujących wydatne, przełamujące się nad nimi belkowanie z impostami i zwróconymi ku przodowi naczółkami, na których siedzą uskrzydlone, nagie putta, przepasane tkaninami. Zwieńczenie o lekko wklęsłych bokach zakończone gzymsem w formie łuku nadwieszonego. W partii fryzu kartusz ujęty wolutami, z lambrekinem u dołu z muszlą palmetową u góry. W zwieńczeniu gołębica Ducha Świętego na tle obłoków i promienistej glorii. Dekorację ornamentalną tworzą kratki regencyjne, kampanule i muszle palmetowe. W części środkowej obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Matki Boskiej Śnieżnej w drewnianej, złoconej sukience z koronami na głowie. Obraz z profilowanej ramie, złoconej i srebrzonej, ujętej po bokach zwisami z liści i kwiatów. Ponad obrazem rozłożysta muszla palmetowa. Po bokach nastawy dwie niezidentyfikowane postacie mężczyzn, całopostaciowe, w długich sukniach, z płaszczami zarzuconymi na ramiona, jedna z otwartą księgą w prawej dłoni, druga z rękoma złożonymi w geście modlitwy. Polichromia imitująca marmoryzację w odcieniach jasnych brązów, czerwieni i zieleni, figury o naturalnych karnacjach, złocenia szat figur i ornamentów, srebrzenia drobnych detali ornamentalnych.

Zarys problematyki artystycznej

Cechy formalne nastawy ołtarzowej, jednoosiowej, z ukośnie ustawionymi postumentami i stojącymi na nich figurami, przerwany przyczółek oraz zwieńczenie zakończone falistym gzymsem świadczą o rozwiązaniu typowym dla Małopolski, zbliżonym choćby do ołtarzy bocznych w kościele parafialnym w Niepołomicach lub Zwoleniu. Nietypowy jest sposób ułożenia jakby odwróconych ku przodowi przyczółków. Interesującym elementem są również imposty obleczone liśćmi podwieszone pod belkowanie. Motyw ten wywodzi się z twórczości Baltassare Fontany (ołtarz św. Piotra w kościele św. Anny w Krakowie), a wykorzystany w szeregu dzieł na terenie Krakowa (obramienie portretu Jana Małachowskiego w klasztorze franciszkanów, ołtarz główny w kościele św. Tomasza) i historycznej Małopolski (ołtarze boczne w kościele bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej). Efektowne pod względem architektury nastawy tworzył wówczas Francesco Placidi, ale przypisanie jemu tęczyńskiej nastawy nie jest możliwe bez dowodów źródłowych. Wykonawcą ołtarza mógł być Ludwik Ladislaw, mało znany, ale interesujący rzeźbiarz rodem z Opawy, autor dekoracji rzeźbiarskiej ołtarza głównego kolegiaty w Sandomierzu zaprojektowanego przez Francesca Placidiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. I, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 129.

Streszczenie

Retabulum ołtarzowe powstałe w latach czterdziestych XVIII wieku (przed 1748 rokiem) należy do ciekawych dzieł późnobarokowych zapewne zaprojektowanych przez któregoś z krakowskich architektów o wysokich umiejętnościach zawodowych. Wykonawcą był zapewne Ludwik Ladisalw, rzeźbiarz z Opawy czynny w Krakowie i Małopolsce.

Bibliografia