ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej
Zdjęcie nr 1: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 2: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 3: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 4: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 5: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 6: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 7: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 8: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.
Zdjęcie nr 9: Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.

ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Szaflary
Miejscowość
Szaflary
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Biały Dunajec
Parafia
Św. Andrzeja Apostoła
Miejsce przechowywania
nawa kościoła
Identyfikator
DZIELO/14435
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
lata 1888-1889
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno modrzewiowe, cięcie, prace stolarskie, rzeźbienie, bejcowanie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Nastawę z drewna modrzewiowego wykonał Wit Wisz w latach 1888-1889, wzorując ją na ołtarzu głównym. W ołtarzu umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, a na zasuwie obraz św. Franciszka z Asyżu. Oba dzieła namalował zapewne Stanisław Ciężadlik (zm. 1996), artysta ludowy z Mszany Dolnej.

Opis

Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna w formie łuku triumfalnego ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole. Stipes ołtarzowy uzyskał formę leżącego prostopadłościanu flankowanego po bokach spływami wolutowymi. W stipesie od przodu we wnęce pomiędzy dwoma pilastrami podtrzymującymi mensę umieszczono płaskorzeźbę z przedstawieniem odnoszącym się najprawdopodobniej do życia proroka Jonasza. Trzony pilastrów ozdobiono płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym. Oś środkową nastawy wydzielają dwie kolumny o kapitelach korynckich i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z półkoliście zamkniętym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na zasuwie umieszczono obraz św. Franciszka z Asyżu. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane kanelowanymi kolumnami z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami stojących aniołów ze złożonymi do modlitwy rękami. Zwieńczenie uzyskało kształt stojącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. Gzyms wieńczy krzyż i dwie złocone wazy. W polu zwieńczenia znajduje się rama w formie prostokąta z wpisanym owalem z obrazem św. Bartłomieja Apostoła. Ponad ramą widoczny jest monogram maryjny. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury uzyskały naturalistyczną polichromię.

Zarys problematyki artystycznej

Nastawa ołtarza bocznego Matki Boskiej Częstochowskiej, podobnie jak i głównego w Szaflarach jest bez wątpienia inspirowana renesansowymi retabulami w typie porta coeli. Wyraźnie widać tu m.in. wpływ architektonicznej struktury dawnego ołtarza głównego z katedry krakowskiej z lat 1545-1546 z fundacji biskupa Samuela Maciejowskiego, przeniesionego do kościoła w Bodzentynie przed 1728 rokiem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na przełomie XX i XXI wieku. Ofiarę na renowację ołtarza złożyli Czesław Tomala i Katarzyna z domu Benedyków oraz Jan Grele i Zofia z domu Benedyków.

Literatura

H. i S. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976, s. 76-77, il. 67-70.
Sz. Tracz, Kościół parafialny św. Andrzeja w Szaflarach, Szaflary 2012, s. 19-20;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 212.

Streszczenie

Nastawę z drewna modrzewiowego wykonał Wit Wisz w 1888 roku. Jej kształt, podobnie jak ołtarz główny, inspirowany jest bez wątpienia retabulami renesansowymi, np. przeniesionym do Bodzentyna dawnym ołtarzem głównym z katedry krakowskiej z lat 1545-1546. Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w ołtarzu i św. Franciszka z Asyżu na zasuwie zostały namalowane zapewnie przez Stanisława Ciężadlika, ludowego artystę z Mszany Dolnej.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica wkomponowana w wysoką i szeroką niszę w północnej ścianie pierwszego przęsła prezbiterium, ujętą wykonanymi z drewna cokołami i kanelowanymi półkolumnami o kompozytowych kapitelach z impostami, między którymi profilowana arkada z Okiem Opatrzności w kluczu. Nisza pokryta polichromią ukazującą Chrzest Chrystusa w Jordanie. Podstawa na rzucie ośmioboku, profilowana i fazowana w górnej części. Założony na rzucie ośmioboku cokół stanowi podstawę trzonu na rzucie koła, o części środkowej w typie gruszkowatym, zwieńczonego ośmioboczną płytą podpierającą rozłożystą czarę o powierzchni imitującej puklowanie. Czarę wieńczy pokrywa w kształcie dzwonu o gęsto profilowanej powierzchni, zwieńczonego kulą z krzyżem. Na dwóch bokach cokołu chrzcielnicy inskrypcja „FR(ANCISZEK) TUMIDALSKI / majst(er) kamien(iarski) / DĘBNIK KRZESZOWICE / 1900”.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Epitafium w kształcie leżącego prostokąta z wklęsłą płyciną z inskrypcją, wsparte na gzymsie z podwieszonymi pod nim stykającymi się wolutami i zwieńczone wydatnym, profilowanym gzymsem z akroterionami na narożach i gotycką tarczą nakrytą otwartą koroną ujętą stylizowaną wicią roślinną. W tarczy druga tarcza o wciętych pobocznicach i głowicy z rytym godłem herbu Jastrzębiec – odwróconej podkowie z krzyżem kawalerskim. Tarcza nakryta otwartą koroną i klejnotem w postaci jastrzębia z godłem w prawym szponie. Na tablicy inskrypcja „THOMAS AB OLWITA / UZNAŃSKI / HAERES BONORUM SZAFLARY OBIIT / A(NNO) D(OMINI) MD CCCXLVIII.” W prawym dolnym rogu tablicy z inskrypcją sygnatura kamieniarza "E(dward) Stehlik / w Krakowie."
płyta nagrobna
Epitafium Tomasza Uznańskiego
Zdjęcie nr 1: Płyta w kształcie leżącego prostokąta ujęta profilowaną ramą z uszakami, zwieńczona węższym, prostokątnym polem zamkniętym trójkątnym, profilowanym gzymsem, ujętym dwoma zwróconymi do siebie wolutami ze spływami wypełnionymi listkami. W polu kuta, złocona inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / HONORATA de DOMARADZKIE UZNAŃSKA / HERES BONORUM SZAFLARY * 12 JANUARII 1797. 28. APRILIS 1878. / IMITABILE EXEMPLAR CARAE UXORIS, AMANTIS MATRIS, OPTIMAE CIVIS, / VIDUA FACTA DUOS FILIOS EDUCAVIT, / ET REM FAMILIAREM BENE GESSIT. / EX SEPTEM LIBERIS QUINQUE / SUMMOS DIGNITATIS GRADUS OBTINUERUNT IN CIVITATE. / AD PERPETUAM MEMORIAM POSUIT GRATO ANIMO FILIUS. / R(EQUIESCAT) I(N) P(ACE)”.
płyta nagrobna
Epitafium Honoraty z Domaradzkich Uznańskiej
Zdjęcie nr 1: Przyścienną ambonę wspartą na masywnym filarze ustawiono przy północnej ścianie nawy, obok wejścia do kaplicy Matki Boskiej Szaflarskiej. Wejście na nią prowadzi z kruchty północnej. Ambona z wejściem połączona jest za pomocą podestu z drewnianą, ażurową balustradą, utworzoną z półokrągłych arkadek wspartych na wysmuklonych tralkach. Filar ambony ustawiono na dwupoziomowym cokole na planie czworoboku o ściętych narożach. Cokół w górnej części przechodzi w ośmioboczny filar zwieńczony stylizowanymi i złoconymi liśćmi akantu ułożonymi kielichowo. Boki filaru zdobią stylizowane, złocone kampanulle. Kosz ambony wykonano na planie czworoboku. W narożach pojawiły się pilastry podtrzymujące wyłamane belkowanie stanowiące parapet ambony, dekorowane stylizowaną wicią akantową z palmetami. Ścianki kosza ozdobione zostały podwójnymi, prostokątnymi płycinami, zamkniętymi łukiem odcinkowym, które wypełniono płaskorzeźbioną i złoconą, stylizowaną wicią akantu. Również pilastry na narożach ozdobiono stylizowaną wicią liści akantu, wieńcząc je kapitelami kompozytowymi. Przy dolnej krawędzi kosza zawieszono płaskorzeźbione i złocone girlandy kwiatowo-roślinne. Wysoki zaplecek ambony uzyskał architektoniczną formę flankowaną przez dwie kolumny z attyckimi bazami na wysokich postumentach, z pierścieniem w połowie wysokości i kapitelami kompozytowymi. Kolumny podtrzymują belkowanie dodatkowo wsparte na czterech konsolkach. W polu pomiędzy kolumnami na tle prostokątnej zwieńczonej półokrągło płyciny wyobrażono dwie płaskorzeźbione, półokrągłe tablice Dekalogu, dekorowane diagonalnymi rozetkami. Ponad amboną zawieszono baldachim na planie czworoboku o ściętych narożach, zwieńczonych małymi pinaklami. Jego boki ozdabia stylizowany ornament akantowy z muszlami. Na podniebieniu wyobrażono rzeźbioną gołębicę Ducha Świętego. Całość baldachimu wieńczy ażurowa latarnia na planie ośmioboku, o ośmiu kolumnach wspierających belkowanie, z daszkiem zwieńczonym krzyżykiem.
ambona
ambona
Zdjęcie nr 1: Przyścienny, otwarty konfesjonał szafiasty, wykonany w całości z drewna uzyskał formę architektoniczną ustawioną na niskim cokole. Drewniane siedzisko z podłokietnikami i wysokim zapleckiem flankują dwie ścianki boczne przeprute dwoma kwadratowymi okienkami wypełnionymi romboidalną kratownicą. Ścianki od góry zamknięte są wyciętym, odwróconym łukiem odcinkowym. Od frontu zamykają je smukłe czworoboczne filarki zwieńczone zdwojonymi płaskimi kulami z krzyżykami. W dolnej partii do filarków od przodu przymocowano półwypukłe drzwi. Zdobią je cztery kwadratowe płyciny, obramione profilowanymi listwami. Przestrzeń pomiędzy płycinami tworzy krzyż równoramienny. W górnej części do filarków przymocowano dwuskrzydłowe drzwiczki, których przody ozdobiono płaskorzeźbionym motywem stylizowanego dziewięciosiłu. Podobny motyw wpisano w pola ułożonych w pionowym rzędzie trzech płycin obramionych profilowanymi listwami. Płyciny umieszczono na bocznych policzkach konfesjonału. Górne płyciny uzyskały kształt stojącego trapezu, natomiast pozostałe cztery mają kształt czworoboczny. Policzki wieńczą wolutowe spływy. Zaplecek konfesjonału w górnej części ozdobiony został czworoboczną płyciną o wklęsłych narożach, ujętą szeroką, wklęsło-wypukłą ramą. Pole płyciny ozdobiono krzyżem utworzonym z fazowanych listew, w kształcie zbliżonym do krzyża równoramiennego z wpisanym okręgiem.
konfesjonał
konfesjonał
Zdjęcie nr 1: Kościół św. Andrzeja Apostoła w Szaflarach jest murowaną świątynią orientowaną. Składa się z czteroprzęsłowej nawy, przylegającego do niej od wschodu węższego, trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego łukiem spłaszczonym oraz czworobocznej wieży usytuowanej od zachodu. Po bokach nawy, na planie kwadratu ze ściętymi narożami, wzniesiono naprzeciw siebie dwie kaplice boczne, otwarte do wnętrza kościoła półokrągłymi arkadami. Od wschodu do kaplicy Najświętszego Serca Pana Jezusa przylega niewielka kruchta. Z kolei po stronie północnej prezbiterium wzniesiono na planie prostokąta zakrystię, poprzedzoną przedsionkiem i aneksem łączącym ją z kaplicą boczną Matki Boskiej, nad którym znajduje się skarbczyk. Prezbiterium doświetlone zostało przez trzy półokrągłe okna w ścianie południowej. Nawa, opięta na zewnątrz przyporami, została nakryta sklepieniem żaglastym z gurtami, a jej wnętrze, podobnie jak w prezbiterium, rozczłonkowano półfilarami. Zarówno nawę jak i prezbiterium nakryto dachem siodłowym, pokrytym blachą miedzianą. Obie kaplice boczne zasklepiono ośmiodzielnym sklepieniem i przykryto dachem namiotowym, wieńcząc go wielobocznymi latarniami z krzyżem. Doświetlają je półokrągłe okna oraz okulus, umieszczony w ścianie ołtarzowej, zamurowany w kaplicy Najświętszego Serca Pana Jezusa i od zewnątrz wypełniony współczesną mozaiką z wyobrażeniem Chrystusa Pantokratora. Elewacje prezbiterium, nawy i kaplic potynkowano. Od strony zachodniej do nawy przylega dwupoziomowa, czworoboczna wieża. Jej ściany olicowano okładziną z piaskowca. Dolny poziom wieży wyznacza nieznaczny uskok. Tu w przyziemiu urządzono kruchtę, do której prowadzi półokrągły portal. Nad portalem widoczny jest okulus. Górny poziom przepruto z trzech stron półokrągłymi oknami wypełnionymi drewnianymi żaluzjami. Wieżę zwieńczono ostrosłupowym hełmem, pokrytym blachą miedzianą i zakończonym krzyżem, który wspiera się na profilowanym gzymsie koronującym. Zwieńczenie wieży zostało wzbogacone w narożach czterema nadwieszonymi na wspornikach wielobocznymi wieżyczkami z ostrosłupowymi hełmami, pomiędzy którymi z trzech stron umieszczono tarcze zegarowe.
kościół
Kościół św. Andrzeja Apostoła

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego między polichromowanymi na ścianie kościoła postaciami św. Jana Ewangelisty z lewej i Marii z prawej strony. Chrystus ukazany w lekkim zwisie, z wyprężonym ciałem, przybity do krzyża trzema gwoździami. Głowa opada mu na prawe ramię, oczy ma zamknięte, nos wąski, usta niewielki. Włosy opadają mu na plecy, ma krótkie wąsy i brodę. Jest przepasany złotym perizonium. Nad głową ma titulus z napisem „INRI” pod stopami z napisem „Pamiątka ze starego kościoła”. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna. Po lewej stronie krzyża młodzieńcze przedstawienie Jana Ewangelisty w żółtej tunice i błękitnym płaszczu. Jest zwrócony w trzech czwartych w lewo, głowę kieruje w stronę Chrystusa, ręce ma złożone do modlitwy. Ma owalną twarz, ciemne oczy, wąski nos i mięsiste usta, ciemnoblond włosy opadają my na kark. Matka Boska stoi po prawej stronie, zwrócona w stronę krzyża, ze spuszczoną głową; załamuje ręce. Ma smutną w wyrazie twarz, zamknięte oczy, duży nos i szerokie usta. Jest ubrana w różową suknię i błękitny płaszcz, na głowę ma zarzuconą białą chustę. Wokół głów postaci jasne nimby, ich ciała otoczone kreskowaniem, pod stopami zaznaczona linia ziemi.
rzeźba

Chrystus Ukrzyżowany i polichromie Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednokondygnacyjny, jednoosiowy ze zwieńczeniem. Ołtarz prostopadłościenny, o przednich narożach ujętych pilastrami hermowymi, z drewniana mensą. Antepedium w formie prostokątnej płyciny z płaskorzeźbionym motywem hostii okolonej drobnymi promieniami i ujętej liśćmi i pąkami mniszka lekarskiego. Retabulum osadzone na niewysokim cokole, lekko zryzalitowanym po bokach. Wyżej predella ujęta parą konsoli wolutowych wspierających wyłamujący się ponad nimi gzyms. Cokół wraz z predellą flankowany parą uszaków w formie spływów wolutowych. Część środkowa ujęta parą kolumn o trzonach zdobionych motywem kandelabru, wspierających fryz wyłamujący się ponad nimi oraz gzyms przybierające postać trójboczną. Zwieńczenie w kształcie kwadratu zamkniętego odcinkiem gzymsu o lekko zryzalitowanych bokach. Predellę, część środkową i zwieńczenie ujmują pary ujmują pary uszaków o fantazyjnych wykrojach, zdobione ornamentem okuciowym i wicią roślinną. Uszaki zwieńczenia dodatkowo zdobione parą główek anielskich i medalionów ze św. Barbarą po prawej stronie i św. Katarzyną Aleksandryjską po lewej. Na bokach gzymsu para figur siedzących aniołów. Szczyt w postaci ujętego parą wolut i zwieńczonego krzyżem kartusza z okrągłym medalionem z monogramem imienia Jezus. w predelli obraz w kształcie leżącego prostokąta ze sceną Nawiedzenie św. Elżbiety. Pole środkowe retabulum, ujęte motywami kaboszonów, ma kształt stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, w środku obraz Najświętszego Serca Jezusa. W zwieńczeniu obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujęty szeroką ramą z uszakami w narożach, zdobioną ornamentem. W środku wizerunek Matki Boskiej Różańcowej ze św. Teresą z Avila. Struktura polichromowana w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka złocone i srebrzone.
ołtarz

Boczny prawy (południowy)

Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; lewą rękę składa na piersi, a prawą wyciąga do przodu; głowę ma uniesioną do góry. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy krótkie i kędzierzawe, ciemnobrązowe z loczkiem zawiniętym nad czołem. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką, odsłaniającą nagi tors i prawą nogę powyżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i rozłożonymi na boki oraz głową skierowaną delikatnie w lewo. Szaty, skrzydła i twarz analogiczne, jak u pierwszego anioła. Wyżej, na wolutowym zakończeniu boków zwieńczenia usadzona jest para małych aniołków z niewielkimi skrzydłami, opasanymi w biodrach złotą przepaską. Aniołki ukazane są w ruchu o esowato wygiętej sylwetce, z jedną nogą uniesioną do góry i rękami odwiedzionymi na jeden bok. Twarze szerokie z pulchnymi policzkami, nosami o szerokich końcach i dużymi oczami, włosy krótkie i kędzierzawe. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone.
rzeźba

Cztery anioły w zwieńczeniu ołtarza bocznego

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie owalu malowany na płótnie naklejonym na deskę. W centrum Matka Boska z Dzieciątkiem na kolanach. Maria w pozycji siedzącej, ukazana całopostaciowo, lewą ręką ugiętą w łokciu podtrzymuje Dzieciątko w okolicy klatki piersiowej. Głowa pochylona nieco w lewą stronę. Twarz o rysach młodej kobiety, oczy brązowe, nos długi, usta wąskie. Karnacja jasna, z rumieńcami na policzkach; włosy jasne, przykryte maforionem. Maria jest ubrana w suknię z długimi rękawami w kolorze jasnoróżowym, na którą zarzucony jest obfity, błękitny płaszcz okrywający ramiona. Spod szat widoczna lewa, bosa stopa. Nad głową malowany nimb, powyżej powtórzony w trybowanej blasze; złocony. Dzieciątko jest nagie, leży na kolanach Matki z głową pochyloną lekko do przodu. Ręce ma ugięte, rozchylone w geście błogosławieństwa. Włosy ma krótkie, gęste, jasnobrązowe, twarz okrągłą z krótkim nosem, wąskimi ustami i półprzymkniętymi powiekami. Z prawej strony, w dole kompozycji, na pierwszym planie, ukazana klęcząca kobieta. W obu wyciągniętych przed siebie rękach trzyma tacę, na której leżą jasnoróżowe róże. Na głowie ma dekoracyjnie upięty kok, w który wpleciony jest pas materiału. Ubrana jest w ciemnoczerwoną suknię z krótkimi rękawami i szerokim dekoltem. Tło kompozycji jednolite, ciemne. Na górną część obrazu nałożony okład ze srebrnej blachy repusowanej w motywy wici roślinno-kwiatowej. Wewnętrzna krawędź okładu obwiedziona pozłoconym pasem blachy, z repusowanym ornamentem roślinnym. Na krawędzi punca kontrybucyjna „CE”.
obraz

Adoracja Matki Boskiej

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Zdjęcie nr 1: Obraz o kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem ostrym. Pośrodku, wśród obłoków przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem na lewym ramieniu, w półpostaci, zwrócona lekko w lewo, z dłońmi skrzyżowanymi w okolicach kolan Chrystusa. Po bokach adorujący dwaj aniołowie Poniżej w narożach kompozycji klęczą po stronie lewej św. Jerzy, po prawej św. Wojciech. Ponad Marią Oko Opatrzności. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię ze złotą lamówką, na która narzucony ma błękitny płaszcz z kwiatami o żółtych środkach. Głowę wieńczy dekoracyjna korona, podobnie jak Jezusa. Chrystus ukazany jest en trois quarts, w swobodnej pozycji, lewą ręką podtrzymuje księgę włożoną pod pachę, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Ubrany jest w długą sukienkę z długimi rękawami, przewiązaną paskiem, odsłaniającą stopy. Św. Jerzy, w zbroi i czerwonym płaszczu narzuconym na ramiona, prawą rękę przyłożył do klatki piersiowej, lewą unosi w okolicy tułowia. Na głowie ma hełm z pióropuszem, spod którego widać długie, kręcone włosy opadające na kark. Przy lewym jego boku widoczna jest głowa zabitego smoka. Św. Wojciech, w stroju pontyfikalnym, z paliuszem na ramionach, prawą rękę położył na klatce piersiowej, lewą podtrzymuje połę kapy liturgicznej. Wokół głów świętych koliste nimby.
obraz

Adoracja Matki Boskiej Śnieżnej przez świętych Wojciecha i Jerzego

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-matki-boskiej-czestochowskiej-1

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności