Nagrobek Jana Kantego Kirchmajera
Zdjęcie nr 1: Nagrobek utworzony z wysokiego cokołu z tablicą inskrypcyjną oraz kolumny stojącej na bazie i zwieńczonej urną zdobioną złoconym krzyżem. Na kolumnie inskrypcja: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO)". Na tablicy na cokole inskrypcja "Tu spoczywają zwłoki ś(więtej) p(amięci) / JANA KANTEGO KIRCHMAJERA / Sędziego Pokoju okręgu Mogilskiego. Dziedzica wsi Krzesławic / który przeżywszy lat 39, a w małżeństwie lat 7, w czasie okropnej choroby Cholera Morbus / zwanej z troskliwością Oycowską ratując swoich poddanych, niosąc im własną ręką / pomoc, z narażeniem życia, sam nakoniec dnia 23. lipca r(oku) 1831. na tęż chorobę / przeniósł się do wieczności / Pozostała żona Aniela z Dorawow KIRCHMAJEROWA, / opłakując nieodzałowaną stratę najlepszego męża, na wieczną pamiątkę miłości, / pomnik ten poświęca".

Nagrobek Jana Kantego Kirchmajera

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków-Nowa Huta
Miejscowość
Kraków-Nowa Huta (dawniej Pleszów)
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Mogiła
Parafia
Św. Wincentego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Św. Wincentego
Miejsce przechowywania
południowa ściana nawy głównej
Identyfikator
DZIELO/02902
Kategoria
nagrobek
Ilość
1
Czas powstania
po 1831 roku
Technika i materiał
piaskowiec, marmur dębnicki kuty, polichromowany
Wymiary podstawowe
wysokość – 373 cm
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Nagrobek zapewne ufundowany przez żonę zmarłego Anielę z Dorawow Kirchmajerową po jego śmierci w 1831 roku.

Opis

Nagrobek utworzony z wysokiego cokołu z tablicą inskrypcyjną oraz kolumny stojącej na bazie i zwieńczonej urną zdobioną złoconym krzyżem. Na kolumnie inskrypcja: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO)". Na tablicy na cokole inskrypcja "Tu spoczywają zwłoki ś(więtej) p(amięci) / JANA KANTEGO KIRCHMAJERA / Sędziego Pokoju okręgu Mogilskiego. Dziedzica wsi Krzesławic / który przeżywszy lat 39, a w małżeństwie lat 7, w czasie okropnej choroby Cholera Morbus / zwanej z troskliwością Oycowską ratując swoich poddanych, niosąc im własną ręką / pomoc, z narażeniem życia, sam nakoniec dnia 23. lipca r(oku) 1831. na tęż chorobę / przeniósł się do wieczności / Pozostała żona Aniela z Dorawow KIRCHMAJEROWA, / opłakując nieodzałowaną stratę najlepszego męża, na wieczną pamiątkę miłości, / pomnik ten poświęca".

Zarys problematyki artystycznej

Nagrobek Jana Kantego Kirchmajera w postaci stojącej na postumencie kolumny z urną jest dziełem charakterystycznym dla epoki empire, przypadającej w Polsce na okres Księstwa Warszawskiego. Odwoływano się wówczas do dzieł rzymskich lub egipskich, wprowadzając do architektury monumentalnej, ale i tej w mniejszej skali elementy klasycznego porządku, egipskich obelisków, piramid i mastab, greckich steli i akroterionów czy rzymskich atrybutów władzy (rózgi liktorskie, wieńce laurowe). W sztuce Krakowa możemy spotkać rozliczne dzieła upamiętniające wybitne osobowości z użyciem antycznych motywów. Motyw kolumny z urną pojawił się w nagrobkach archiprezbitera Karola Lochmana (zm. 1803) w kościele Mariackim w Krakowie, Dembińskich w kościele parafialnym w Sancygniowie (1804) czy Józefa Rybińskiego w katedrze we Włocławku (1824) oraz w licznych nagrobkach na cmentarzach wielu polskich miast, np. Powązkowskim w Warszawie (nagrobek Antoniego Magiera, zm. 1837).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Nagrobek Jana Kantego Kirchmajera został sprawiony zapewne przez wdowę Anielę z Dorawów Kirchmajerową po 1831 roku. Jego formy utrzymane są w stylu empire, nawiązującym do rozwiązań popularnych w starożytnym Egipcie i Rzymie.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Rospondek Władysław, "Pleszów. Ocalić od zapomnienia. W 780-lecie poświęcenia pierwszego kościoła i w 200-lecie budowy nowego kościoła", Kraków 2006

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Na niskiej prostopadłościennej, ośmiobocznej, dwustopniowej podstawie, niewielka stopa z trzonem w typie gruszkowym podtrzymującym półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Wewnątrz blaszana misa. Pokrywa w formie korony zamkniętej z obręczą zwieńczoną fleuronami (kwiatonami) i z czterema kabłąkami spiętymi kulą z równoramiennym krzyżem. Na na całej powierzchni imitacje kaboszonów (zaoblonych kamieni szlachetnych).
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Ambona dostępna schodami od wschodniej strony w korpusie nawowym. Kosz na rzucie sześcioboku, wydzielony profilowanym belkowaniem. Podziały pionowe pól kosza wyznaczone naprzemiennie parami pilastrów o kanelowanych trzonach i pólkolumienek z jońskimi kapitelami. Pola kosza zdobione płycinami w kształcie stojącego prostokąta o wklęsło ściętych narożach. Płyciny zdobione ornamentyką roślinną, dodatkowo w pierwszej od wschodu potłuczone tablice Dekalogu, na drugiej motyw krzyża, kotwicy i serca Jezusa, na trzeciej dwie tablice Mojżeszowe. Fryz zdobi motyw tryglifu na przemian z rozetkami. Schodki z drewnianą balustradą z motywem arkadki i ornamentyki roślinnej, w dolnej części niewielka bramka zdobiona prostą ornamentyka roślinną. Struktura polichromowana na czarno, partie detalu architektonicznego i ornamentyka złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Nagrobek w formie steli zwężającej się nieznacznie ku górze, zakończonej gzymsem zdobionym festonem spiętym rozetą. Nad gzymsem cokół o ściętych narożach zdobiony uskrzydloną klepsydrą i zwieńczony amforą. W górnej części steli owalny portret zmarłego ukazanego w trzech czwartych, w prawo. Jego twarz jest szczupła, z wyraźnie zaznaczonymi łukami brwiowymi, wysokim czołem, uwypuklonymi kośćmi policzkowymi, prostym, długi, nosem. Oczy ma zwrócone na wprost, a usta zaciśnięte. Włosy jasne, krótkie, po bokach głowy. Ubrany w granatowy mundur, zapinany na trzy złote guzy z czerwoną stójką i koronkowym żabotem. Popiersie na blaszanym tle. Poniżej portretu inskrypcja: "Na pamiątkę / Mateusza Kirchmajer / Syna Józefa i Maryanny z Bartschów Kirchmajerów, / Obywatela i Sędziego Pokoju Rzeczypospolitej Krakowskiej, / zmarłego bezżennie w 55 roku życia swojego, / dnia 8go sierpnia 1831 lata, / Pozostałe Rodzeństwo w dowód przywiązania, / pomnik ten w roku 1834 położyło. / Usługi dla Dobra Kraju podjęte, prace w Towarzystwach dobroczyn/nych, przeznaczona ostatnią wolą część majątku na wsparcie nędzy, / przekazały następnym wdzięczną pamięć i jego cnót i zasług. / Zwłoki spoczywają w grobie rodzinnym Kościoła tego, / Duch złączony z Bogiem, w Bogu spoczywa"
nagrobek
Nagrobek Mateusza Kirchmajera
Zdjęcie nr 1: Chrystus ukazany w typie christo morte, w silnym zwisie, z głową opadającą na prawe ramię, nogami delikatnie ugiętymi w kolanach i skrzyżowanymi stopami przebitymi jednym gwoździem. Twarz pociągła, szczupła o wyraźnie zaznaczonych kościach policzkowych i długim nosie, z zamkniętymi oczami. Twarz okolona krótką, falowaną brodą. Włosy falowane, długie opadające na prawie ramię. Ciało szczupłe, o wyraźnie zarysowanej muskulaturze i klatce piersiowej. Perizonium gęsto drapowane w drobne fałdki, ściśle opinające biodra, przewiązane po prawej stronie, ze zwisem tkaniny sięgającym kolan. Na górnej belce krzyża titulus w formie kartusza, z dekoracją małżowinową oraz napisem "INRI". Ciało polichromowane na brązowo, szaty złocone.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Kościół położony w centrum wsi Pleszów, obecnie w dzielnicy Nowa-Huta, na placu wyznaczonym wysokim, wykonanym z cegły murem, w otoczeniu starodrzewia. Budynek założony na rzucie prostokąta z węższym prostokątnym prezbiterium ujętym z trzech stron piętrowymi aneksami zakrystii, skarbczyka i przedsionka. Nawa jest trójprzęsłowa, ma ścięte naroża, jest artykułowana szerokimi przyściennymi filarami, zaś jednoprzęsłowe prezbiterium ujmują w narożach kolumny. Pilastry i kolumny o jońskich kapitelach dźwigają belkowanie z fryzem z metopami opatrzonymi rozetami na przemian z tryglifami. Nawę i prezbiterium nakrywają żaglaste sklepienia na szerokich gurtach i arkadach nad ścianami bocznymi, w których umieszczono prostokątne okna zamknięte łukiem odcinkowym. Aneksy są skomunikowane z prezbiterium prostokątnymi przejściami. Do kościoła prowadzą od frontu prostokątne drzwi i wbudowana pod chórem muzycznym drewniana kruchtę. Fasada jest szersza od korpusu nawy, jednokondygnacyjna, trójosiowa, zwieńczona wysoką wieżą. Korpus fasady ujęty załamującymi się na narożach toskańskimi pilastrami, z częścią środkową wysuniętą do przodu z takimi samymi pilastrami jak na narożach. Pilastry podtrzymują opasujące korpus fasady belkowanie, którego fryz złożony jest z tryglifów i metop wypełnionych kołami; nad częścią środkową trójkątny przyczółek wypełniony okiem Opatrzności. Fasadę wieńczy wysoka attyka ujęta na narożach i w części środkowej postumentami z wazonami. Wieża opasana na narożach szerokimi lizenami podtrzymującymi belkowanie z fryzem konsolkowym jest zakończona czterospadowym, lekko wklęsłym dachem krytym blachą z kulą i krzyżem. Elewacje boczne w korpusie fasady i aneksów przy prezbiterium z dwoma rzędami prostokątnych okienek, w partii nawy i prezbiterium z oknami prostokątnymi zakończonymi łukiem odcinkowym w profilowanych obramieniach. Elewacje boczne wieńczy profilowany gzyms, ściany wysuniętych poza korpus nawy aneksów załamujące się narożach szerokie lizeny. Dach jest dwuspadowy, kryty blachą.
kościół
Kościół św. Wincentego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie stojącego prostokąta w kamiennej, profilowanej ramie z inskrypcją: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / ANIELA Z DORAUÓW / KIRCHMAYER / wzór córki, matki, obywatelki / urodzona d(nia) 4. Kwietnia 1805 r(oku) / zmarła d(nia) 3.Lutego 1868 r(oku)"
płyta nagrobna
Epitafium Anieli z Dorauów Kirchmayer

Inne dzieła z tego roku

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, z wejściem przez zaplecek od zakrystii. Kosz na planie prostokąta o wypukłej ścianie frontowej, na cokole w formie wałka, z podwieszeniem w kształcie ściętego ostrosłupa o wklęsłych bokach, zakończonego szyszką. Naroża kosza ujęte pilastrami z płycinami w trzonach, zdobionymi kampanulami, podtrzymującymi parapet w formie gzymsu. Ścianka frontowa dekorowana kanelurami, boczne prostokątnymi płycinami z rozetami. Zaplecek w formie stojącego prostokąta, ujęty listwami z cekinami oraz uszami utworzonymi z wijącego się ornamentu roślinnego. W polu drzwi, ponad którymi wypukła płaskorzeźba w formie leżącego prostokąta, z przedstawieniem siewcy na tle pejzażu. Baldachim na planie analogicznym względem kosza, z podwieszonymi lambrekinami, na nim cokół, na którym leży otwarta księga pośród obłoków, z dwiema uskrzydlonymi główkami anielskimi, w glorii promienistej. Nad nimi krzyż. Księga z napisem „LEX / ET / EVAN/GELIUM / I / II / III / IV / V / VI / VII / VIII / IX / X”. Na podniebieniu baldachimu gołębica Ducha Świętego. Z tyłu, na drzwiczkach widniał napis „I.K. 1831”. Struktura polichromowana w kolorze beżowym, jasnobrązowym i jasnoróżowym, ornamentyka złocona, detal srebrzony.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w kształcie leżącego prostokąta. Na tablicy inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / Spoczynku Wieczności / Anny z Dembian Nieczuj Dembskich / Remer. / lat żyjącej 39. / zmarłey dnia 23 Marca 1831. / Siostra Jey pozostała, / prosi o westchnienie do Boga.”
płyta nagrobna
Epitafium Anny Remer

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego między polichromowanymi na ścianie kościoła postaciami św. Jana Ewangelisty z lewej i Marii z prawej strony. Chrystus ukazany w lekkim zwisie, z wyprężonym ciałem, przybity do krzyża trzema gwoździami. Głowa opada mu na prawe ramię, oczy ma zamknięte, nos wąski, usta niewielki. Włosy opadają mu na plecy, ma krótkie wąsy i brodę. Jest przepasany złotym perizonium. Nad głową ma titulus z napisem „INRI” pod stopami z napisem „Pamiątka ze starego kościoła”. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna. Po lewej stronie krzyża młodzieńcze przedstawienie Jana Ewangelisty w żółtej tunice i błękitnym płaszczu. Jest zwrócony w trzech czwartych w lewo, głowę kieruje w stronę Chrystusa, ręce ma złożone do modlitwy. Ma owalną twarz, ciemne oczy, wąski nos i mięsiste usta, ciemnoblond włosy opadają my na kark. Matka Boska stoi po prawej stronie, zwrócona w stronę krzyża, ze spuszczoną głową; załamuje ręce. Ma smutną w wyrazie twarz, zamknięte oczy, duży nos i szerokie usta. Jest ubrana w różową suknię i błękitny płaszcz, na głowę ma zarzuconą białą chustę. Wokół głów postaci jasne nimby, ich ciała otoczone kreskowaniem, pod stopami zaznaczona linia ziemi.
rzeźba

Chrystus Ukrzyżowany i polichromie Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty

Zdjęcie nr 1: Płyta kamienna w kształcie leżacego prostokąta w prostokątnym obramieniu zwieńczonym trójkątnym szczytem z zwiniętymi liścmi akantu w dolnych narożach i wierzchołkiem uformowanym z dwóch niewielkich stykających się ze sobą antytetycznie ustawionych ślimacznic. U podstawy w narożach ślimacznice zakończone wywiniętym liściem akantu. Inskrypcja: IANOWI I WIKTORYI Z RUDZIŃSKICH / ZBOIŃSKIM / XAWERA ZE ZBOIŃSKICH STADNICKA / NA CZEŚĆ PRZYWIĄZANIA I WDZIĘCZNOŚCI KU RODZICOM / TEN POMNIK DLA WIECZNEY PAMIĘCI POŚWIĘCA / 1830 Inskrypcja pierwotnie pozłacana.
płyta nagrobna

Epitafium Jana i Wiktorii Zboińskich

Zdjęcie nr 1: Rzeźba i nagrobek przyścienne. Nagrobek prostopadłościenny na cokole. Na nagrobku zamieszczona inskrypcja na marmurowej, wprawionej tablicy o wymiarach 70x 58 cm: „D.O.M./ Ku pobożnemu wspomnieniu/ Józefa Piątkowskiego zmarłego 1829 r: w wieku lat 70./ Magdaleny Piątkowskiej zmarłej 1855 r: w wieku lat 89./ Kaspra Piątkowskiego zmarłego 1847 r: w wieku lat 52./ Antoniego Piątkowskiego zmarłego 1847 r: w wieku lat 47./ Maryanny z Piątkowskich Łozińskiej/ zmarłej w 1849 r: w wieku lat 50./ Wiktoryj Nowakowskiej w Zakonie Franciszki zmarłej w 1854 r: w wieku lat 19/X: Piątkowski Serafin/ ten pomnik postawił”. Rzeźba ustawiona na nagrobku, przedstawia Michała Archanioła stojącego na smoku. Budowa ciała muskularna.Anioł w dynamicznej pozie, kontrapoście.Ciężar ciała oparty na prawej nodze. Tors i głowa silnie przechylone w lewą stronę. Ręce uniesione do wysokości ramion, ugięte w łokciach, przedramiona skierowane w dół. U ramion duże, dynamicznie ukształtowane skrzydła. Włosy kręcone, długością sięgające ramion, twarz o młodzieńczych rysach.W prawej dłoni trzyma miecz, skierowany ukośnie w dół, w stronę głowy smoka. Ubrany w zbroję łuskową, w dolnej partii zakończoną fartuchem złożonym zpasów, hełm z obfitym pióropuszem oraz sandały sięgające połowy łydki. Postać odziana jest w dekoracyjnie kształtowany płaszcz. Smok leżący na grzbiecie, pod stopami Archanioła, ma głowę i łapy wyciągnięte ku górze. Na grzbiecie łuska oraz skrzydła.
rzeźba

Archanioł Michał- włączona w nagrobek rodziny Piątkowskich

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Jana Kantego klęczącego wśród obłoków, w towarzystwie aniołów. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i rękoma rozłożonymi na boki. Twarz ma szczupłą, o starczych rysach, głęboko osadzonych oczach, skierowanych do góry, uniesionych brwiach, garbatym nosie oraz rozchylonych, pełnych ustach. Twarz okolona jest krótką, gęstą, siwą brodą i włosami. Wokół głowy nimb. Ubrany jest w czarną togę profesorską z czerwoną podszewką, biały mucet, z widocznym błękitnym kołnierzykiem. W dolnej części obrazu obłok, na którym klęczy Jan Kanty, flankowany jest dwoma aniołami, z głowami skierowanymi w stronę świętego. Przedstawienie ukazane na tle skłębionego szaro-żółtego nieba, rozświetlonego wokół głowy świętego.
obraz

Apoteoza św. Jana Kantego

Zdjęcie nr 1: W centralnej części kompozycji jest ukazany klęczący na chmurach św. Jan Nepomucen, ujęty w trzech czwartych, z uniesioną prawą ręką, a lewą odsuniętą na bok. Święty jest ubrany w czarną sutannę, białą komżę i brązowy, futrzany mucet z kapturem przewiązany pod szyją z czerwonym podbiciem; na głowie nosi czarny biret. Jasna, prostokątna twarz, z jasnym, kręconym zarostem, zwraca się ku górze; jego nos jest długi, oczy otwarte, usta wąskie, pełne, zaczerwienione; wokół głowy wieniec z pięciu gwiazd. Obok świętego dwa nagie putta, przepasane tkaninami, jedno podtrzymuje świętego, drugie, z palcem na ustach prawej ręki trzyma w lewej kłódkę, opierając dłoń o zamkniętą księgę i leżące na niej dwa klucze (czarny i złoty). Z prawej strony świętego ukazany został skrzydlaty anioł w niebieskiej szacie spoglądający na niego, trzymający w dłoniach kwiaty – lilię i niebieski kwiat. Nad świętym unosi się anioł dmący w trąby, ubrany w niebieską i różową suknię odsłaniającą nagi tors. Obok niego wyłaniające się z chmur uskrzydlone główki aniołków i krucyfiks. W tle panorama Pragi, z mostem i Wełtawą, w której pływają ubrane w strój kanonicki zwłoki świętego z gwieździstym wieńcem wokół głowy.
obraz

Apoteoza św. Jana Nepomucena

Zdjęcie nr 1: Epitafium w formie leżącego prostokąta. W polu inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / KS(IĄDZ) JAN FIGWER / PROBOSZCZ STRYSZOWSKI / I WICE DZIEKAN SVSKI / VR[ODZONY] 1859 + 1931 / WDZIĘCZNI PARAFIANIE TEN / POMNIK MV POSTAWILI 1935”.
płyta nagrobna

Epitafium Jana Figwera

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Nagrobek Jana Kantego Kirchmajera", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/nagrobek-jana-kantego-kirchmajera

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności