Matki Boskiej Szkaplerznej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Oświęcim
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Wniebowzięcia NMP
Miejsce przechowywania
nawa boczna południowa
Identyfikator
DZIELO/24635
Kategoria
ołtarz
Dookreślenie zabytku
ołtarza boczny prawy
Ilość
1
Czas powstania
po 1863 roku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane, złocone, techniki stolarskie i snycerskie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Ołtarz boczny Matki Boskiej Szkaplerznej zapewne powstał po pożarze kościoła w 1863 roku, kiedy to gruntownie zmodernizowano wnętrze świątyni.

Opis

Jednokondygnacyjny, jednoosiowy ołtarz przyścienny ze zwieńczeniem uzyskał strukturę architektoniczną. Stipes ołtarzowy wykonano w formie wklęsło-wypukłego sarkofagu, zwężającego się ku dołowi, ujętego akantowymi wolutami. Na jego licu w centrum umieszczono płaskorzeźbiony medalion z monogramem maryjnym, ujęty symetryczną dekoracją roślinną, utworzoną z wici akantu oraz kwiatów. Retabulum zostało ustawione na wysokim, dwudzielnym cokole. Cokół zwieńczony profilowanym gzymsem udekorowano płycinami, które w wyższej kondygnacji wypełnione zostały dekoracją akantową. Nastawa po bokach ujęta została zdwojonymi kolumnami, umieszczonymi na prostopadłościennych postumentach z symetryczną dekoracją utworzoną z akantu i kwiatów. Kapitele kolumn są kompozytowe, zaś trzony do jednej trzeciej wysokości zdobione zostały kanelurami. Kolumny podtrzymują odcinki pełnego belkowania, na których umieszczone są odcinki przerwanego przyczółka z umieszczonymi na nich figurami aniołów. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do prostokąta zamkniętego od góry antytetycznie ustawionymi wolutami. Pomiędzy nimi na osi umieszczono na tle glorii promienistej złocony krzyż o trójlistnie zakończonych ramionach. W polu ołtarza usytuowano płycinę zamkniętą łukiem nadwieszonym z obrazem Matki Boskiej Szkaplerznej z Dzieciątkiem. Ponad obrazem znalazły się dwie rzeźbione figury aniołów podtrzymujących koronę oraz złoconą banderole z napisem: "ZDROWAŚ MARIO". W zwieńczeniu umieszczono obraz św. Floriana w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, ściętych narożach i zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym. Struktura ołtarza została polichromowana w odcieniach brązu i czerni, natomiast ornamentykę i detale architektoniczne wyzłocono.

Zarys problematyki artystycznej

Oświęcimska nastawa ołtarza bocznego wpisuje się w liczną grupę dziewiętnastowiecznych nastaw wykonanych w duchu historycyzmu, inspirowanych nastawami późnobarokowymi. Jako przykład można tu przywołać ołtarz w nawie krakowskiego kościoła reformatów z lat 1745-1747 autorstwa M. Dobkowskiego i M. Miśkiewicza, czy też wcześniejszy ołtarz boczny św. Walentego z około 1730 roku w kolegiacie św. Floriana w Krakowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Widoczne są zabrudzenia, ubytki polichromii, przetarcia złoceń oraz uszkodzenia spowodowane przez drewnojady.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 3. Kościoły i klasztory śródmieścia 2, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1978, s.4, il. 211;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 273-275, il. 159 b;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 8. Kleparz. Kościoły i klasztory, red. I. Rejduch-Samkowa, J. Samek, Warszawa 2000, s. 11, il. 73.

Streszczenie

Ołtarz boczny Matki Boskiej Szkaplerznej zapewne powstał po pożarze kościoła w 1863 roku, kiedy to gruntownie zmodernizowano wnętrze świątyni. Nastawę wykonano w duchu historycyzmu.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Matki Boskiej Szkaplerznej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matki-boskiej-szkaplerznej

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności