Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Obraz najpierw znajdował się w kaplicy cmentarnej wybudowanej w 1707 roku, na miejscu której w 1789 roku wzniesiono kościół.
W 1967 roku ksiądz kanonik Jan Hojdys przeprowadził gruntowną restaurację obrazu Matki Boskiej.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta, w błękitnej ramie. W centrum półpostać Matki Boskiej zwróconej na wprost. Maria lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, prawą uniesioną na wysokość piersi wskazuje na nie. Twarz ma owalną, o wyraźnych rysach oczu i brwi, długim, wąskim nosie i małych ustach. Matka Boska jest ubrana w czerwoną suknię spodnią ze złoconą lamówką oraz granatowy płaszcz, podbity czerwienią, zdobiony złoconą lamówką, okrywający ramiona i głowę oraz spięty na piersi fibulą w formie rozety. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w prawo, z głową uniesioną do góry. Lewą ręką podtrzymuje na kolanach księgę, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Twarz ma okrągłą, o wyraźnych rysach, dużych oczach, wąskim nosie i małych ustach. Włosy jasne, krótkie, kręcone. Jezus jest ubrany w szarą tunikę przepasaną w talii ze złoconymi lamówkami. Tło jednolite złocone. Kolorystyka kontrastowa, wyrazista; silny światłocień.

Zarys problematyki artystycznej

Ważnym czynnikiem w procesie chrystianizacji było przyjęcie kultu świętych, a w ramach niego kultu Maryjnego. Do Marii, jako matki Boga, zwracano się o pomoc, stała się ona opiekunką i pośredniczką. Do rozwoju kultu przyczyniły się zakony, a powstawanie jego ośrodków należy łączyć z pojawieniem się wizerunków, którym przypisywano nadzwyczajną moc. Były one powszechnie kopiowane, wierzono bowiem, że i na nie spłynie cząstka mocy jaką, według wiernych, miał oryginał. Barokowy obraz z kościoła lachowickiego jest najpewniej kopią słynącego cudami gotyckiego obrazu znajdującego się w pobliskim Rychwałdzie, który został darowany do tamtejszego kościoła w 1644 lub 1647 roku i należy do grupy gotyckich Hodegertii polskich powstałych w XV wieku. Ten typ ikonograficzny wykształcił się w Kościele wschodnim i z czasem przeniknął do Kościoła łacińskiego. Pojawił się i rozpowszechnił na terenie Polski, docierając tutaj przez Bałkany lub Czechy. Pierwowzoru można poszukiwać w czeskim wizerunku Matki Boskiej Doudlebskiej, nazywanym w Polsce Piekarskim, który był popularny w XV wieku w dawnej diecezji krakowskiej. Wizerunek Matki Boskiej Piekarskiej (Doudlebskiej) stał się obok przedstawień Matki Boskiej Częstochowskiej oraz Śnieżnej, najczęściej kopiowanym na terenie Polski.
O tym, że obraz lachowicki jest kopią rychwałdzkiego, a nie piekarskiego lub doudlebskiego świadczy brak charakterystycznych dla nich detali, takich jak – inny kształt broszy spinającej płaszcz, czy układ lewej dłoni.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Wizerunek Matki Boskiej w głównym ołtarzu kościoła lachowickiego jest kopią cudownego wizerunku w kościele w nieodległym Rychwałdzie, który naśladuje średniowieczny typ Matki Boskiej Doudlebskiej, zwanej w Polsce Piekarską. Reprezentuje typ ikonograficzny najstarszego kultowego wizerunku maryjnego zwanego Hodegetrią.

Bibliografia