Matka Boska z Dzieciątkiem

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Stryszawa
Miejscowość
Lachowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sucha Beskidzka
Parafia
Św. Piotra i św. Pawła
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/03228
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
tempera na desce, złocenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz najpierw znajdował się w kaplicy cmentarnej wybudowanej w 1707 roku, na miejscu której w 1789 roku wzniesiono kościół.
W 1967 roku ksiądz kanonik Jan Hojdys przeprowadził gruntowną restaurację obrazu Matki Boskiej.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta, w błękitnej ramie. W centrum półpostać Matki Boskiej zwróconej na wprost. Maria lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, prawą uniesioną na wysokość piersi wskazuje na nie. Twarz ma owalną, o wyraźnych rysach oczu i brwi, długim, wąskim nosie i małych ustach. Matka Boska jest ubrana w czerwoną suknię spodnią ze złoconą lamówką oraz granatowy płaszcz, podbity czerwienią, zdobiony złoconą lamówką, okrywający ramiona i głowę oraz spięty na piersi fibulą w formie rozety. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w prawo, z głową uniesioną do góry. Lewą ręką podtrzymuje na kolanach księgę, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Twarz ma okrągłą, o wyraźnych rysach, dużych oczach, wąskim nosie i małych ustach. Włosy jasne, krótkie, kręcone. Jezus jest ubrany w szarą tunikę przepasaną w talii ze złoconymi lamówkami. Tło jednolite złocone. Kolorystyka kontrastowa, wyrazista; silny światłocień.

Zarys problematyki artystycznej

Ważnym czynnikiem w procesie chrystianizacji było przyjęcie kultu świętych, a w ramach niego kultu Maryjnego. Do Marii, jako matki Boga, zwracano się o pomoc, stała się ona opiekunką i pośredniczką. Do rozwoju kultu przyczyniły się zakony, a powstawanie jego ośrodków należy łączyć z pojawieniem się wizerunków, którym przypisywano nadzwyczajną moc. Były one powszechnie kopiowane, wierzono bowiem, że i na nie spłynie cząstka mocy jaką, według wiernych, miał oryginał. Barokowy obraz z kościoła lachowickiego jest najpewniej kopią słynącego cudami gotyckiego obrazu znajdującego się w pobliskim Rychwałdzie, który został darowany do tamtejszego kościoła w 1644 lub 1647 roku i należy do grupy gotyckich Hodegertii polskich powstałych w XV wieku. Ten typ ikonograficzny wykształcił się w Kościele wschodnim i z czasem przeniknął do Kościoła łacińskiego. Pojawił się i rozpowszechnił na terenie Polski, docierając tutaj przez Bałkany lub Czechy. Pierwowzoru można poszukiwać w czeskim wizerunku Matki Boskiej Doudlebskiej, nazywanym w Polsce Piekarskim, który był popularny w XV wieku w dawnej diecezji krakowskiej. Wizerunek Matki Boskiej Piekarskiej (Doudlebskiej) stał się obok przedstawień Matki Boskiej Częstochowskiej oraz Śnieżnej, najczęściej kopiowanym na terenie Polski.
O tym, że obraz lachowicki jest kopią rychwałdzkiego, a nie piekarskiego lub doudlebskiego świadczy brak charakterystycznych dla nich detali, takich jak – inny kształt broszy spinającej płaszcz, czy układ lewej dłoni.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Wizerunek Matki Boskiej w głównym ołtarzu kościoła lachowickiego jest kopią cudownego wizerunku w kościele w nieodległym Rychwałdzie, który naśladuje średniowieczny typ Matki Boskiej Doudlebskiej, zwanej w Polsce Piekarską. Reprezentuje typ ikonograficzny najstarszego kultowego wizerunku maryjnego zwanego Hodegetrią.

Bibliografia

Cisowski Bartłomiej, Duda Marta , "Szlak Architektury Drewnianej. Małopolska", Kraków 2005
Szablowski Jerzy, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, t. 3: Powiat żywiecki", Warszawa 1948
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Michniewski Artur, Michniewska Magdalena, "Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia", Pruszków 2001
Michniewski Artur, Michniewska Magdalena, Duda Marta, Wypych Sebastian, "Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja", Pruszków 2006
Pytel Zbigniew, Susek Mariusz, "Drewniane świątynie archidiecezji krakowskiej ", Kraków 1999
Adamczewski Jerzy, "Perły architektury drewnianej", Katowice 2004
Kociołek Janusz, "Najcenniejsze zabytki architektury powiatu suskiego", Sucha Beskidzka 2001
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Kornecki Marian, "Kościoły drewniane w Małopolsce", Kraków 2000
Kutaś Paweł, "Lachowice. Kościół pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła", Zakrzów 2010
Gogola Zdzisław, "Sanktuarium Matki Bożej ziemi żywieckiej w Rychwałdzie", Żywiec 1999
Śledzikowski Tadeusz, "Polska. Zabytki drewniane", 2004

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Matka Boska z Dzieciątkiem", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-z-dzieciatkiem-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności