Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Obraz został umieszczony w ołtarzu w 1923 roku. Sukienki ze srebrnej blachy są fundacją rodziny Ludwikowskich-Szusterów ze Skawiny.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym z przedstawieniem Matki Boskiej w typie Częstochowskiej. Maria została ukazana frontalnie, w półpostaci. Patrzy na widza, twarz ma owalną, o wyrazistych rysach, ciemnej karnacji, długim nosie, ciemnych oczach i niewielkich ustach. Prawą ręka wskazuje na trzymane na lewej ręce Dzieciątko Jezus zwrócone w trzech czwartych w prawo, z głową odwróconą do widza. Twarz ma okrągłą, o ciemnej karnacji i wyrazistych rysach, na prawym policzku dwa nacięcia. Włosy brązowe, kręcone, zaczesane na twarz. Lewą rączką podtrzymuje księgę, prawą ma uniesioną w geście błogosławieństwa. Ubrania postaci oraz nimby i korony wykonane są ze srebrnej blachy, trybowanej w ornament roślinny, podkreślonej perełkowaniem na krawędziach i kameryzowanej w partii lamowań oraz koron. Maria ma pod szyją zawieszone sznury pereł. Nimb Dzieciątka jest wykonany z blachy, Marii złocony, oba promieniste. Obie postacie mają otwarte korony przytrzymywane przez niewielkie anioły; koronę Marii dekoruje dodatkowo pięć płaskorzeźbionych, złoconych gwiazd. Wokół głów obu postaci 12 gwiazd, tło jednolite – złote.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem nawiązuje do powszechnie czczonego przedstawienia Matki Boskiej Częstochowskiej znajdującego się w sanktuarium na Jasnej Górze. Do obrazu jasnogórskiego zbliżają go ogólna kompozycja, ciemna karnacja oraz charakterystyczne, równoległe nacięcia na prawym policzku.
W ogólniejszym ujęciu obraz jest dziewiętnastowieczną trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii. Szczególnie charakterystyczny jest gest wykonywany przez Marię, wskazującą prawą dłonią na Dzieciątko Jezus. Gest ten oznacza formę prezentacji, która wzywa do oddania czci Jezusowi, ale jednocześnie jest też interpretowany jako prośba i symbol modlitwy. Nazwa Hodegetria wywodzi się od świątyni dowódców gr. „Ton Hodegon”, w której cesarze bizantyńscy modlili się, gdy opuszczali Konstantynopol na czele wojsk. Według innej wersji to nazwa monasteru, w którym przechowywano cudowny obraz Bogarodzicy. Greckie słowo „hodos” oznacza również drogę. Stąd też rozwinęła się symboliczna interpretacja tego wizerunku, jako Matki Boskiej Wskazującej Drogę (Przewodniczki).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej w typie Częstochowskiej został namalowany w XIX wieku i umieszczony w ołtarzu w 1923 roku. W ogólniejszym ujęciu obraz jest dziewiętnastowieczną trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii. Sukienki ze srebrnej blachy są fundacją rodziny Ludwikowskich-Szusterów ze Skawiny.

Bibliografia