Matka Boska Różańcowa

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Różańcowej. Kompozycja sceny zamyka się w trójkącie. Jej szczyt stanowi siedząca na kamiennym tronie Matka Boska. Maria spogląda na klęczącego po prawej stronie św. Dominika i wyciągniętą w jego stronę lewą ręką podaje mu różaniec. Prawą ręką przytrzymuje Dzieciątko, które ma lewą nogę wystawioną przed prawą i obiema rękami podaje różaniec św. Katarzynie, skłaniając głowę w jej stronę. Maria ma owalną, pełną twarz z dużymi oczami, wąskim nosem i małymi ustami, na głowie koronę. Jest ubrana w różową suknię i niebieski płaszcz, który jest spięty pod szyją i zakrywa jej nogi; stopy bose. Dzieciątko jest przewiązane w pasie białą tkaniną. Klęcząca po lewej stronie św. Katarzyna unosi głowę i wzrok w kierunku Dzieciątka, w prawej ręce trzyma białą lilię, lewą dotyka otrzymywany różaniec. Jest ubrana w biały habit i czarny płaszcz, podwikę i welon, na głowie ma koronę cierniową. Klęczący po przeciwnej stronie kompozycji św. Dominik jest zwrócony niemal profilem i również ubrany w biały habit i czarny płaszcz. Patrzy na Dzieciątko, prawą ręką dotyka przekazywany przez Marię różaniec, w lewej trzyma lilię. Nad głowami świętych nimby. Na dole kompozycji, poniżej stóp Marii, na ziemi leży wieniec z różowych róż. Scena rozgrywa się na tle gładkiego, złotego tła, w głównej części kompozycji unoszą się trzy symetrycznie ułożone uskrzydlone główki anielskie. Obraz oprawiony w prostą, złoconą ramę.

Zarys problematyki artystycznej

Wizerunki Matki Boskiej Różańcowej pojawiły się w sztuce w okresie rozpowszechniania się ustalonej formy modlitwy. Pierwsze bractwo różańcowe powstało przy klasztorze dominikańskim w Kolonii w końcu XV wieku, św. Dominika uznano po latach za pierwszego krzewiciela różańca maryjnego. Powstające coraz powszechniej bractwa różańcowe i potrzeba istnienia osobnych, brackich ołtarzy, spowodowała pojawienie się na terenie Niemiec pierwszych obrazów różańcowych, które do Rzeczypospolitej przywędrowały w pierwszej połowie XVI wieku. W XVII wieku wykształciła się specyficzna grupa przedstawień, w których Matka Boska przekazuje różaniec klęczącym przed nią założycielowi zakonu dominikańskiego – św. Dominikowi oraz najbardziej czczonej świętej dominikańskiej – św. Katarzynie Sieneńskiej. Ta wersja sceny ukazuje na jednym płótnie wybitnych przedstawicieli męskiej i żeńskiej gałęzi zakonu kaznodziejskiego i łączy je z kultem różańca. Formuła ikonograficzna została zaczerpnięta ze sztuki włoskiej. Za obraz, który stał się wzorem dla wielu uznaje się przedstawienie pędzla Giovanniego Selvi Sassoferata powstałe około 1683 roku, przechowywane w kościele Santa Sabina w Rzymie. W Polsce obrazy w tym typie można spotykać również w ołtarzach w Wiślicy, Kobylinie, czy Krasnym. Cierniowa korona na głowie św. Katarzyny jest nawiązaniem do wizji, w czasie której miała spośród dwóch zaproponowanych jej przez Chrystusa wieńców wybrać cierniowy, odrzucając złoty. Obraz jest przykładem konwencjonalnego dziewiętnastowiecznego malarstwa religijnego, w którym linearyzm przeważa nad malarskością.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Na powierzchni płótna widoczne znaczne spękania, zabrudzenia i ubytki wartswy malarskiej.

Streszczenie

Na dziewiętnastowiecznym płótnie Matka Boska Różańcowa została ukazana w towarzystwie św. Katarzyny i św. Dominika, najbardziej czczonych świętych dominikańskich. Obraz jest przykładem konwencjonalnego dziewiętnastowiecznego malarstwa religijnego, w którym linearyzm przeważa nad malarskością.

Bibliografia