Ława kolatorska (tron celebranta)

Opis

Ława na rzucie prostokąta, ustawiona na cokole, dłuższym bokiem przylega do ściany. Trzy miejsca siedzące, oddzielone od siebie ściankami, środkowe najszersze. Centralne miejsce z wejściem na osi, boczne z wejściami od wschodu i zachodu, od przodu są zamknięte falisto-wypukłą ścianką. Naroża flankują pilastry, których kapitele tworzą gzyms, będący jednocześnie parapetem. Zaplecek oddzielony jest od dolnej części gzymsem. W jego centralnej części znajduje się wydzielone laskowaniem pole w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu, zamkniętego łukiem o wklęsło-wypukłym kształcie utworzonym z wydłużonych wolut. W polu Oko Opatrzności na tle promienistej glorii. Zaplecek flankują pilastry, na których ustawione są rzeźby: po prawej św. Weroniki, a po lewej prawdopodobnie św. Marii Magdaleny. Pilastry przechodzą w falisty gzyms, wolutowo zawinięty do środka i zwężający się ku górze. Na poziomym odcinku korona zamknięta zakończona krzyżem maltańskim. Struktura polichromowana na kolor ciemnozielony; cokół, pilastry i gzymsy na kolor czerwony, detale złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiana ława kolatorska została wykonana w trzeciej ćwierci XVIII wieku. W dotychczasowych badaniach nad historią kościoła w Łapszach Wyżnych powiela się informację, że rzeźby z ławy kolatorskiej podobnie jak pozostały zespół rzeźb z ołtarzy w tej świątyni został wykonany w warsztacie kierżmarskiego artysty Johanna Feega. Jednak analiza stylistyczna tych dzieł jednoznacznie przeczy temu przekonaniu. Autorem rzeźb jest nieustalony dotąd z nazwiska artysta, który wykonał rzeźby w ołtarzu głównym w kościele św. Kwiryna w Łapszach Niżnych. Pewne cechy stylistyczne rzeźb z ołtarza głównego w kościele w Łapszach Niżnych oraz części rzeźb z ołtarzy bocznych wskazują na twórcę, który wykonał również rzeźby św. Sebastiana z aniołkiem oraz pozostałych rzeźb ze zwieńczenia ołtarza Najświętszego Serca Pana Jezusa w kościele św. Marcina w Krempachach. Rzeźby tego artysty posiadają masywne szyje, bardzo małe usta, podłużne oczy okolone wąską linią brwi, małe i proste nosy i zwykle średniej długości włosy, zaczesane do tyłu bujnymi lokami i zasłaniające uszy oraz małe dłonie wyrzeźbione bez większej dokładności anatomicznej. Ponadto rzeźby są niewielkich rozmiarów i stoją zwykle w statecznych pozach, których niewielką ekspresję podkreślają delikatny kontrapost i miękka draperia szat. Typowe dla tego artysty jest również ułożenie stóp aniołka asystującego świętemu Sebastianowi w kościele w Krempachach, który podobnie jak anioły w ołtarzu bocznym w kościele w Łapszach Niżnych ma prosto złączone nogi i specyficznie rozstawione na boki stopy. Szaty wyrzeźbione przez tego artystę podkreślają sylwetkę ciała, a jednocześnie miękką draperią unoszą się w dolnej partii szat. Kolejny przykład rzeźb tego artysty, jakim są figury z ławy kolatorskiej w Łapszach Wyżnych przybliża nas do odkrycia jego imienia i nazwiska.

W zwieńczeniu ławy kolatorskiej ukazano dwie święte związane z męką Pańską: prawdopodobnie św. Marię Magdalenę po lewej stronie i św. Weronikę po prawej stronie. Święta Maria Magdalena utożsamiana jest z jawnogrzesznicą, nawróconą po spotkaniu z Jezusem. Towarzyszyła Chrystusowi, aż do śmierci i jako pierwsza przekazała apostołom wieść o zmartwychwstaniu. Z kolei święta Weronika żyła w I wieku naszej ery. Według tradycji utożsamiana jest z kobietą, która otarła twarz Chrystusowi podczas drogi krzyżowej, otrzymując w ten sposób odbicie jego wizerunku na chuście. Kult św. Weroniki początkowo związany z jej chustą rozwinął się w Rzymie, gdzie dedykowano jej jedną z kaplic w bazylice św. Piotra. Pod koniec XV wieku do nabożeństwa drogi krzyżowej włączono szóstą stację – św. Weronika ociera twarz Chrystusowi. W ikonografii, tak jak w omawianym dziele św. Weronika przedstawiana jest, jako matrona w sukni i czepcu lub welonie na głowie, która w dłoniach trzyma chustę z wizerunkiem twarzy Chrystusa, tzw. veraikon.

Streszczenie

Omawiana ława kolatorska została wykonana w trzeciej ćwierci XVIII wieku. Autorem rzeźb w jej zwieńczeniu jest nieustalony dotąd z nazwiska artysta, który wykonał rzeźby w ołtarzu głównym w kościele św. Kwiryna w Łapszach Niżnych oraz w ołtarzach bocznych w Krempachach.

Bibliografia