Anioł

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
zwieńczenie ołtarza bocznego Matki Boskiej Odkupienia Niewolników
Identyfikator
DZIELO/13990
Kategoria
rzeźba
Ilość
2
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Para pełnoplastycznych, całopostaciowych figur aniołów o sylwetkach dziecięcych przysiadających na spływach wolutowych po obydwu stronach zwieńczenia ołtarza. Zwrócone są one niemal na wprost. Lekko przechylone w bok głowy charakteryzują się zaokrąglonymi twarzami o pełnych, wyrazistych, dziecięcych rysach. Krótkie, kręcone, ciemnobrązowe włosy ujmują twarze zebranymi po bokach i nad czołem puklami. Jedną rękę składają na piersiach, drugą unoszą bądź wyciągają w bok. Nagie sylwetki aniołów osłania w partii bioder złocona tkanina, a przez nagie torsy przewieszone są złocone szarfy. Na plecach mają złocone skrzydełka.

Zarys problematyki artystycznej

Aniołowie to byty duchowe umiejscowione pomiędzy światem boskim i ziemskim. Wywodząca się z języka greckiego nazwa „ángelos” znaczy tyle co „posłaniec”, nie odnosi się zatem do natury tych istot, lecz określa rolę aniołów, jako wysłanników Boga oraz opiekunów ludzi. Źródłem ich wyobrażeń są zarówno teksty biblijne, jak i apokryficzne. W kompozycjach plastycznych przedstawienia aniołów pojawiały się już w III wieku. Początkowo ich sylwetki, inspirowane sztuką antyczną, przypominały postaci młodzieńców bez zarostu ubranych w długie tuniki. Z końcem VI wieku zaczęto przedstawiać je jako istoty uskrzydlone, z ujmującymi ich głowy diademami bądź aureolami. We wczesnośredniowiecznych dekoracjach aniołowie pojawiali się jako bohaterowie wielofigurowych scen biblijnych, bądź w roli ornamentu. W okresie dojrzałego średniowiecza ich obecność w przedstawieniach narracyjnych została wzbogacona o pełnienie konkretnych czynności. W aspekcie wizualnym w dobie gotyku sposób przedstawiania aniołów zyskał równowagę pomiędzy realizmem, a uduchowionym idealizmem. Przełomowym momentem dla wizerunków anielskich jest plastyka nowożytna. Sztuka renesansowa angażowała je zdecydowanie bardziej i w znacznie szerszym zakresie tematycznym przedstawień religijnych. Realistyczne tendencje w ukazywaniu aniołów przejawiają się m.in. w ich strojach diakońskich, kapłańskich czy nawet dworskich. Niezwykle zdynamizowana i przesycona ładunkiem emocjonalnym plastyka baroku charakteryzuje się dużą siłą wyrazu zwłaszcza w rzeźbie figuralnej. Szczególnie popularnym w tym czasie był typ dziecięcych wizerunków anielskich zwanych puttami, często charakteryzujących się bujnymi „rubensowskimi” kształtami. Tego typu ujęcia, powszechnie stosowane w dekoracjach m.in. architektonicznych struktur retabulów ołtarzowych, w aspekcie formalnym pełnią funkcje przede wszystkim dekoracyjne, natomiast ich wzniosłe gesty bądź pozy odnoszą się do adoracji prezentowanych w retabulach wizerunków boskich lub świętych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, poddany pracom renowacyjnym najprawdopodobniej w 1902 roku.

Literatura

Gostkowski Rajmund, Konopka Karol, Niparko Romuald, Olech Wojciech, Romaniuk Kazimierz, Stachowiak Lech, Anioł [w:] Encyklopedia katolicka, (red.) Gigilewicz Edward, t. 1, Lublin 1973, sp. 605-613.

Streszczenie

Jednym z elementów ołtarza bocznego Matki Boskiej Odkupienia Niewolników w kościele parafialnym w Kętach jest znajdująca się w zwieńczeniu para figurek aniołów. W dobie baroku tego typu całopostaciowe rzeźby, bądź główki anielskie stanowiły element ornamentalny retabulów ołtarzowych.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Anioł", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/aniol-35

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności