Św. Walenty

Dzieje zabytku

Obraz namalował nieznany artysta w XVIII wieku. Według kart Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków na odwrociu miał znajdować się napis świadczący o fundacji ramy przez księdza Bieleckiego w 1852 roku (aktualnie niewidoczny). Obraz przeniesiono z poprzedniego kościoła w Niegowici (obecnie w Mętkowie).

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Walentego. Po lewej stronie kompozycji św. Walenty zwrócony trzy czwarte w lewo z głową skierowaną w stronę Chrystusa zasiadającego pośród obłoków w prawym narożu obrazu. U dołu, po prawej stronie postać śpiącego chorego. Święty Walenty o twarzy skierowanej w lewo, w dłoniach trzyma otwartą księgę. Twarz podłużna, o ciemnej karnacji, okolona krótką brodą i włosami. Ubrany jest w białą albę oraz czerwony ornat półkoliście wycięty ze złotą pretekstą i obszyty złotymi galonami. Nad głową świętego widoczny jest zarys białego, kolistego nimbu. Śpiący chory ukazany w pozycji leżącej z ugiętymi kolanami. Ubrany jest w białą koszulę i niebieski płaszcz. Powyżej Chrystus w postawie siedzącej z krzyżem w lewej dłoni. Ubrany w czerwony płaszcz odsłaniający nagi tors i kolana. Całość zakomponowana jest na tle budowli z kolumną. Na dalszym planie, po prawej stronie otwiera się rozległy krajobraz z wieżami na skarpie. Kolorystyka obrazu ciepła, utrzymana w tonacji brązu i urozmaicona ciepłą czerwienią oraz intensywną żółcią. Rama drewniana, profilowana i złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Na obrazie został ukazany św. Walenty – patron chorych na epilepsję, dżumę, podagrę i choroby nerwowe, małżeństw, zakochanych i diecezji przemyskiej. Informacje na temat jego życia pochodzą wyłącznie z legend. Utożsamiano go z rzymskim prezbiterem, który posługiwał przy uwięzionych chrześcijanach, a także z biskupem Terni. Wbrew zakazowi cesarza Klaudiusza II Gockiego miał m.in. błogosławić śluby legionistów rzymskich oraz towarzyszyć męczennikom idącym na śmierć. Został ścięty za odmowę oddania czci pogańskim bogom i pogrzebany w Terni lub przy Via Flamina w Rzymie, gdzie zbudowano poświęconą mu bazylikę. Ukazana scena przedstawia tradycyjny sposób ujęcia w ikonografii tego świętego, w której przedstawiony jest w albie, ornacie i z księgą w dłoniach podczas modlitwy za chorego. Istnieje wiele wariantów tej sceny. Omawiane dzieło ukazuje chorego we śnie po przebytym ataku. Podobne przedstawienia tworzono już we wcześniejszych epokach, np. na środkowej kwaterze ołtarza św. Anny w kościele św. Mikołaja w Mycielinie (ok. 1520). Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia powierzchni, spękania warstwy malarskiej. Obraz przemalowany (?).

Streszczenie

Obraz przeniesiono z poprzedniego kościoła w Niegowici (znajdującego się obecnie w Mętkowie). Dzieło przedstawia św. Walentego – patrona chorych na epilepsję, dżumę, podagrę i choroby nerwowe, małżeństw, zakochanych i diecezji przemyskiej. Ukazana scena przedstawia tradycyjny sposób ujęcia w ikonografii tego świętego, w której wyobrażony jest w albie, ornacie i z księgą w dłoniach podczas modlitwy za chorego. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła.

Bibliografia