Ucieczka do Egiptu

Dzieje zabytku

Według informacji zanotowanej na ramie 20 maja 1857 Józef Dudzikowski podarował ten obraz rodzinie Czaplickich, Waligórskich, Jagielskich i Zubrzyckich, określając się jako „wierny sługa i przyjaciel rodziny”.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający scenę Ucieczki do Egiptu. Po lewej stronie obrazu na siwym osiołku siedzi Matka Boska karmiąca Dzieciątko Jezus. Maria została ukazana frontalnie w pozycji siedzącej z głową delikatnie przechyloną na lewe ramię, lewą ręką otula Dzieciątko, a prawą przytrzymuje pierś. Ubrana jest jasnoczerwoną suknię z głębokim dekoltem, odsłaniającym białą koszulę oraz niebieski płaszcz założony na głowę i otulający całą sylwetkę. Maria ma pełną twarz z małymi ustami, dużym nosem, dużymi oczami i wyraźnie zarysowanymi, półkolistymi łukami brwiowymi. Wokół głowy ma złoty i promienisty nimb. Spod jej sukni widoczny jest żółty bucik. Po prawej stronie obrazu został ukazany św. Józef, widoczny z prawego profilu, który lewą ręką trzyma osiołka za uzdę, a prawą ugiętą w łokciu dźwiga piłę stolarską założoną na ramię, na której jest zawieszony jest wiklinowy koszyk, wypełniony narzędziami stolarskimi. Święty ubrany jest w długą, niebieską suknię; żółty płaszcz odsłaniający prawe ramię, przewiązany z przodu; sandały na stopach oraz czarny kapelusz na głowie. Ma podłużną twarz z dużymi oczami i krótką siwą brodę, a wokół głowy biały i okrągły nimb. Całość ukazana jest na tle zielonego pejzażu, w górnym prawym narożu obrazu widać świątynię chrześcijańską. Obraz obwiedziony jest dookoła czarnym konturem. Rama prosta, drewniana, pomalowana farbą olejną w kolorze brązowym.

Na odwrociu, u góry, na ramie znajduje się napis: „R(oku) 1857 20 maja ofiarował ten obraz Józef Dudzikowski / wierny sługa i przyjaciel rodziny Czaplickich, Waligórskich, Jagielskich i Zubrzyckich”, a poniżej drugi napis, pisany białą kredą: „1857 roku ofiarował / Józef / Dudzikow/ski dnia / 20 maja”.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz został namalowany przez nieznanego artystę około 1857 roku. Scena przedstawia Ucieczkę do Egiptu. Temat ten był szczególnie popularny w polskim malarstwie ludowym. Ukazuje jedną ze scen życiorysu Świętej Rodziny opisaną na kartach Ewangelii św. Mateusza: „Gdy oni odjechali oto anioł Pański ukazał się Józefowi we śnie i rzekł: «Wstań, weź Dziecię i Jego Matkę i uchodź do Egiptu; pozostań tam, aż ci powiem; bo Herod będzie szukał Dziecięcia, aby je zgładzić». On wstał, wziął w nocy Dziecię i Jego Matkę i udał się do Egiptu; tam pozostał aż do śmierci Heroda. Tak miało się spełnić słowo, które Pan powiedział przez Proroka: Z Egiptu wezwałem Syna mego” (Mt 2, 13-15).

Tadeusz Seweryn analizują dzieła malarstwa ludowego wyróżnił dwa charakterystyczne typy malarstwa na płótnie: pierwszy charakteryzujący się zastosowaniem silnego konturu i jego wypełnienia płaską plamą barwą oraz drugi skierowany w stronę płynnego modelunku wyróżniającego się iluzjonistycznością. To właśnie ten drugi typ malarstwa ludowego reprezentuje omawiany obraz. W przeciwieństwie do pierwszej grupy dzieło nie posiada typowego okonturowania postaci. Tutaj przestrzenność formy została zaznaczona światłocieniowym podkreśleniem draperii szat. Nie ma tutaj również załamań tonów barwy, przez co pejzaż w tle został namalowany monotonnie, bez wyraźnego cofnięcia krajobrazu w głąb.

Streszczenie

Obraz został namalowany przez nieznanego artystę około 1857 roku. Scena przedstawia Ucieczkę do Egiptu. Temat ten był szczególnie popularny w polskim malarstwie ludowym. Ukazuje jedną ze scen życiorysu Świętej Rodziny opisaną na kartach Ewangelii św. Mateusza.

Bibliografia