Tabernakulum

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Czernichów
Miejscowość
Kamień
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Opieki Matki Boskiej
Tagi
alabaster Fabryka Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” Kamień Żórawno
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny św. Józefa (północny)
Identyfikator
DZIELO/02076
Kategoria
tabernakulum
Ilość
1
Czas powstania
1937-1939
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Żórawno, Ukraina
Technika i materiał
alabaster, metal; rzeźbienie, odlewanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Kościół parafialny w Kamieniu wzniesiono w latach 1924-1927 według projektu warszawskiego architekta Zdzisława Mączeńskiego. 15 lipca 1928 nową świątynię uroczyście poświęcił biskup sufragan Stanisław Rospond. Początkowo wyposażenie kościoła stanowiły drewniane ołtarze pochodzące z rozebranej w latach dwudziestych tymczasowej kaplicy. Obecnie istniejący zespół alabastrowych ołtarzy, do którego zalicza się omawiane tabernakulum w ołtarzu bocznym Świętego Józefa powstał w latach 1937-1939. Zlecenie wykonania ołtarzy z alabastru o charakterystycznym, szarym zabarwieniu złożono w Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). Kontakt z fabryką nawiązano w 1936 roku, projekty ołtarzy oraz pozostałych elementów wyposażenia były gotowe już w styczniu 1937 roku, a realizację zamówienia rozpoczęto we wrześniu tego samego roku. W pierwszym etapie prac wykonano ołtarz główny, który był gotowy już jesienią 1937 roku. Następnie powstały dwa ołtarze boczne oraz ambona i chrzcielnica, a także balustrada oddzielająca prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku), które ukończono w lutym 1939 roku. Wszystkie elementy wykonano w Żórawnie, a następnie w specjalnie przystosowanych skrzyniach przesłano koleją do oddalonej o około 8 kilometrów stacji w Ryczowie-Półwsi, skąd już zaprzęgami konnymi przetransportowano je do kamieńskiej świątyni. Montażem zajmowali się pracownicy fabryki w Żórawnie. Gotowy zespół wyposażenia poświęcono 8 lipca 1939.

Opis

Umieszczone w osi ołtarza prostopadłościenne, alabastrowe tabernakulum ujęte parą półkolumn o gładkich trzonach i kostkowych kapitelach dźwigających prosty gzyms, na którym schodkowy tron wystawienia. Na gzymsie odlewana plakieta z umieszczoną na literze „H” hostią z krzyżem. Drzwiczki metalowe, gładkie z motywem krzyża.

Zarys problematyki artystycznej

Cenny zespół alabastrowych ołtarzy, do którego zalicza się omawiane tabernakulum w ołtarzu św. Józefa, wraz chrzcielnicą, amboną i nieistniejącą już balustradą noszący cechy neoromańskie wykonany został pod koniec lat trzydziestych w należącej do rodziny Czartoryskich Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” w Żórawnie. Fabryka ta wykonywała elementy wyposażenia wnętrz, w tym realizowała liczne projekty ołtarzy, ambon, świeczników czy balustrad i okładzin ściennych. Z alabastru żórawieńskiego powstały np. elementy wystroju kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny przy ulicy Rakowickiej w Krakowie (ołtarze projektu Józefa Szostakiewicza) czy rzeszowskiego kościoła pw. Chrystusa Króla. Wytwórnia w Żórawnie realizowała zamówienia według projektów dostarczanych przez zamawiającego, ale oferowała również własne rozwiązania. Tak też było w przypadku omawianego zespołu w kościele w Kamieniu. Przedłożony przez fabrykę projekt został bez większych zmian zaakceptowany przez Zgromadzenie Kanoników Regularnych Najświętszego Zbawiciela Laterańskiego, którzy sprawowali duszpasterstwo w kamieńskiej parafii. Analogiczne tabernakulum znajduje się w drugim z ołtarzu bocznych noszącym wezwanie Najświętszego Serca Jezusa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

dobry

Streszczenie

Kościół parafialny w Kamieniu wzniesiono w latach 1924-1927 według projektu warszawskiego architekta Zdzisława Mączeńskiego. Początkowo wyposażenie wyposażenie świątyni stanowiły drewniane ołtarze pochodzące z rozebranej w latach dwudziestych tymczasowej kaplicy. Obecnie istniejący zespół alabastrowych ołtarzy o cechach neoromańskich, do którego zalicza się omawiane tabernakulum w ołtarzu św. Józefa a powstał w latach 1937-1939. Ich wykonaniem zajęła się Fabryka Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). Fabryka ta wykonywała elementy wyposażenia wnętrz, w tym realizowała liczne projekty ołtarzy, ambon, świeczników czy balustrad i okładzin ściennych. W pierwszym etapie prac wykonano ołtarz główny, który był gotowy jesienią 1937 roku. Następnie powstały dwa ołtarze boczne oraz ambona i chrzcielnica, a także balustrada oddzielająca prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku), które ukończono w lutym 1939 roku. Gotowy zespół wyposażenia poświęcono 8 lipca 1939.

Bibliografia

Łatak Kazimierz, "Dzieje parafii i kościoła Opieki Matki Bożej w Kamieniu", Kraków 2010

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Tabernakulum", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/tabernakulum-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności