Św. Bartłomiej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Spytkowice
Miejscowość
Bachowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bachowicach
Tagi
ikonografia świętych malarstwo religijne
Miejsce przechowywania
ołtarz św. Bartłomieja
Identyfikator
DZIELO/00542
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
koniec XIX / początek XX wieku (?)
Technika i materiał
olej na płótnie, złocenie, rzeźbienie, techniki stolarskie
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Dzieje omawianego obrazu przedstawiającego św. Bartłomieja ani jego autorstwo nie są znane. Dzieło umieszczone jest w niewielkim ołtarzu pod tym samym wezwaniem. W inwentarzu probostwa w Bachowicach ołtarz św. Bartłomieja określono jako barokowy. Ze źródeł wiadomo, że do końca XVIII wieku w Bachowicach istniała drewniana świątynia nosząca wezwanie właśnie św. Bartłomieja, pełniąca funkcję kościoła filialnego wobec parafii w pobliskich Spytkowicach. Wydaje się jednak mało prawdopodobne, aby ołtarz ten pochodził z tego kościoła i po wzniesieniu obecnej, murowanej świątyni został do niej przeniesiony. Obecnie istniejący kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bachowicach powstał w latach 1920-1925 według projektu znanego krakowskiego architekta Franciszka Mączyńskiego, natomiast bachowicką parafię erygowano w 1929 roku. Jak zapisano w kronice parafialnej prace nad wykończeniem wnętrza kościoła trwały do 1931 roku. Niestety w źródłach nie podano żadnych bliższych informacji na temat tego ołtarza i obrazu św. Bartłomieja.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta umieszczony w profilowanej, złoconej ramie z dekoracją w postaci muszli palmetowych ujętych akantem w narożach. W centrum kompozycji ukazany św. Bartłomiej przedstawiony frontalnie, w ujęciu całopostaciowym z głową delikatnie zwróconą w prawą stronę. Święty został wyobrażony jako dojrzały mężczyzna o owalnej twarzy, dużych oczach i prostym nosie. Jego jasnobrązowe, lekko falowane włosy sięgają uszu. Broda i wąsy mają ten sam kolor. Wokół głowy widoczny jest świetlisty nimb. Postać ubrana jest w długą, niebieską tunikę oraz białą szatę spodnią, przez prawe ramię ma przerzucony ciemnobrązowy płaszcz; stopy bose. Święty w prawej ręce trzyma nóż, a w lewej własną, zakrwawioną głowę. Postać została ukazana na tle rozległego, górzystego pejzażu oraz szaroniebieskiego nieba. Obraz utrzymany w stonowanej, chłodnej kolorystyce z dominacją brązów, ciemnej zieleni i zgaszonego błękitu.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiany obraz stanowi przykład malarstwa religijnego o skromnych walorach artystycznych. Jego anonimowy autor charakteryzował się ograniczonymi umiejętnościami warsztatowymi, o czym świadczą mocno zaburzone proporcje przedstawionej postaci. Dzieło ukazuje najprawdopodobniej św. Bartłomieja Apostoła. Po śmierci Chrystusa Bartłomiej miał głosić ewangelię w Armenii, Indiach i Etiopii. Zginął śmiercią męczeńską poprzez obdarcie ze skóry, ukrzyżowanie (głową skierowaną w dół), a następnie ścięcie. Innym świętym, który znacznie częściej niż Bartłomiej ukazywany jest z odciętą głową trzymaną w ręku jest św. Dionizy – biskup i męczennik, patron Francji. Święty ten, jest jednak przedstawiany w stroju biskupim. O tym, że w postaci ukazanej na bachowickim obrazie należy rozpoznać św. Bartłomieja świadczy typ fizjonomiczny postaci, jej strój a także trzymany przez świętego nóż. Znacznie częściej święty ten ukazywany jest jako postać trzymająca w ręku własną skórę.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ubytki i złuszczenia warstwy malarskiej.

Streszczenie

Dzieje omawianego obrazu ani jego autorstwo nie są znane. Dzieło umieszczone jest w niewielkim ołtarzu pod tym samym wezwaniem. W inwentarzu probostwa w Bachowicach został on określony jako barokowy. Wydaje się jednak mało prawdopodobne, aby ołtarz ten pochodził z wcześniejszej, drewnianej świątyni, która istniała w Bachowicach do końca XVIII wieku i nosiła wezwanie św. Bartłomieja. Omawiany obraz stanowi przykład malarstwa religijnego o skromnych walorach artystycznych. Dzieło ukazuje najprawdopodobniej św. Bartłomieja Apostoła, który zginął śmiercią męczeńską poprzez obdarcie ze skóry, ukrzyżowanie (głową skierowaną w dół), a następnie ścięcie. W ikonografii jest najczęściej przedstawiany z nożem i własną skórą trzymaną w ręku.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Św. Bartłomiej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-bartlomiej

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności