Rozesłanie apostołów, Męczeństwo św. Urszuli i jej towarzyszek, św. Mikołaj, św. Stanisław

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Raciechowice
Miejscowość
Gruszów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Rozesłania Świętych Apostołów
Miejsce przechowywania
prezbiterium, ściana północna
Identyfikator
DZIELO/14002
Kategoria
obraz
Dookreślenie zabytku
skrzydło tryptyku
Ilość
1
Czas powstania
koniec XVI wieku
Technika i materiał
tempera na desce
Wymiary podstawowe
szerokość – 114cm
wysokość – 212 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 189 cm
Szerokość bez ramy – 92 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Skrzydło jest częścią dawnego ołtarza w typie szafiastym.

Opis

Skrzydło tryptyku w kształcie stojącego prostokąta podzielone na cztery kwatery z przedstawieniami: w lewej górnej „Rozesłanie Apostołów”, w prawej „Męczeństwo św. Urszuli i jej towarzyszek”; w lewej dolnej „Św. Mikołaj”, w prawej „Św. Stanisław”. Kompozycje w kształcie stojących prostokątów zamkniętych łukami półkolistymi wydzielone złotymi pasami zdobionymi grawerowanym ornamentem. Sceny górne wielopostaciowe, wkomponowane w przestrzeń pejzażu. W scenie Rozesłania Apostołów pośrodku ukazana sylwetka stojącego w otoczeniu uczniów Jezusa w trzech czwartych zwróconego w lewo. W tle pejzaż z rzeką pośród gór. Pierwszy plan drugiej kwatery zajmuje dynamiczna scena męczeństwa świętych dziewic z ukazaną pośrodku klęczącą postacią św. Urszuli ścinanej mieczem. W tle widoczny jest duży statek z pozostałymi niewiastami, atakowanymi przez żołnierzy. Niebo na obrazach jasnobłękitne z różowymi pasmami obłoków. Kolorystyka jasna, szaty w kolorach jasnoróżowym oraz jasnozielonym. Sylwetki świętych biskupów w dolnej części skrzydła ołtarza ukazane są całopostaciowo na tle wzorzystych tkanin – Mikołaj na tle zielonej, Stanisław – czerwonej, w górnej partii obrazów szare, zachmurzone niebo. Święci stoją zwróceni w trzech czwartych w prawo, z głowami zwróconymi ku sobie. Ubrani są w stroje pontyfikalne – długie alby, św. Mikołaj w zielony ornat, św. Stanisław w czerwony, obaj w jasnoróżowe kapy, spięte pod szyją ozdobną klamrą, brązowe rękawiczki oraz czerwone infuły na głowach. Święty Mikołaj trzyma w prawej ręce księgę z trzema złotymi kulami, w lewej pastorał, św. Stanisław prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, w lewej ma pastorał, u jego stóp sylwetka Piotrowina. Rama drewniana, profilowana, złocona, zdobiona wicią floralną, na zewnątrz malowana na czerwono.

Zarys problematyki artystycznej

Marian Kornecki zwrócił uwagę, że „pochodzące zapewne z samego schyłku XVI wieku” skrzydła ołtarzowe znajdujące się w kościele parafialnym w Gruszowie są „ciekawym przykładem starcia się w jednym dziele przeciwstawnych kierunków kompozycyjnych” bowiem struktury dolnych kwater zachowują układ statyczny i zakorzeniony w tradycji średniowiecznej, przede wszystkim w sposobie ujęcia postaci św. Mikołaja i św. Stanisława. Zupełnie odmiennie natomiast zostały zaaranżowane sceny górnych kwater, osadzone w scenerii rozległego pejzażu przedstawiającego górską dolinę , gdzie równolegle rozgrywają się różne epizody. Jak zauważył badacz, mimo że, „obrazy te wyraźnie ukazują obniżenie jakości dzieł warsztatowych tego okresu”, to szereg ingerencji w strukturę malarską tablic, jaki znacznie zubożył jej pierwotny zakres, dodatkowo negatywnie wpłynął na recepcję dzieł.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Znajdujące się w kościele parafialnym w Gruszowie skrzydło ze scenami Rozesłania Apostołów, Męczeństwa św. Urszuli i jej towarzyszek oraz wizerunkami św. Mikołaja i św. Stanisława pochodzi z wykonanego pod koniec XVI wieku retabulum w typie szafiastym.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Rozesłanie apostołów, Męczeństwo św. Urszuli i jej towarzyszek, św. Mikołaj, św. Stanisław ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/rozeslanie-apostolow-meczenstwo-sw-urszuli-i-jej-towarzyszek-sw-mikolaj-sw-stanislaw

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności