Portret księdza Zygmunta Goliana

Dzieje zabytku

Obraz namalowany w ostatniej tercji XIX lub w XX wieku.

Opis

Obraz o kształcie pionowego prostokąta, przedstawiający księdza Zygmunta Goliana. Kapłan ukazany w popiersiu, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Twarz pociągła, szczupła, o wyrazistych rysach. Oczy zapadnięte, brwi opadające ku dołowi, nos prosty, wąskie usta. Włosy brązowe, krótkie, odsłaniające uszy, z przedziałkiem po lewej stronie, zaczesane na prawy bok. Ksiądz jest ubrany w fioletową sutannę z różowymi akcentami na linii barków. Na szyi ma zawieszony na podwójnym łańcuchu krzyż. Tło ciemne, gładkie, delikatnie rozjaśnione wokół sylwetki księdza. Obraz oprawiony w profilowaną, czarną, częściowo złoconą ramę, na dole której przymocowana tabliczka z napisem „Ks(iądz) Zygmunt Golian / proboszcz / 1881-1885”.

Zarys problematyki artystycznej

Ksiądz Zygmunt Golian, urodził się 2 maja 1824 w Krakowie, a zmarł w 1885 roku w Wieliczce. Ukończył studia teologiczne, był wikariuszem w parafiach św. Floriana i Wszystkich Świętych w Krakowie. Po studiach w Loueven i uzyskaniu doktoratu w Rzymie przez rok przebywał w klasztorze dominikańskim, wykładał na Akademii Teologicznej w Warszawie do 1867 roku. W 1881 roku objął probostwo w kościele św. Klemensa w Wieliczce. Mimo krótkiej posługi na tej parafii, został zapamiętany jako inicjator wielu zmian w wielickim kościele. Po licznych podróżach, m.in. po Włoszech i po krajach niemieckich, zaznajomiony ze sztuką i nowymi modami uznał za słuszne wprowadzić znaczne zmiany w wyglądzie bryły i wnętrza kościoła. Rozmach podjętych prac remontowych spowodował zadłużenie parafii, które jednak po śmierci kapłana zostało spłacone z kasy miejskiej. W czasie swojej służby ksiądz Golian zadecydował o przebudowie dachu z czterospadowego na dwuspadowy, podwyższeniu wieży oraz dobudowie kruchty do południowej elewacji kościoła. W prezbiterium poszerzono okna obok głównego ołtarza, wymieniono posadzkę na marmurową, czarno-białą oraz pomalowano ściany. Powiększono i wypełniono witrażami okna korpusu, ściany świątyni pokryto malowidłami autorstwa Józefa Pochwalskiego, któremu Golian pomagał w projektowaniu aniołów przedstawionych na ścianie tęczowej. W nawie głównej wymieniono posadzkę oraz przebudowano ołtarz główny, dodając m.in. obraz z przedstawieniem św. Klemensa oraz paryską figurę Matki Boskiej z Lourdes. Wymieniono ołtarz boczny na nowy, pw. Chrystusa Bolesnego z przedstawieniami Ecce Homo oraz św. Zygmunta, patrona proboszcza. Drugi ołtarz boczny złożony z elementów dawnego ołtarza, wypełniono siedemnastowiecznymi obrazami i ustawiono w nim tyrolską figurkę Dzieciątka Jezus. Proboszcz zamówił nowe obrazy, m.in. św. Barbary, św. Katarzyny oraz św. Kingi do ołtarza bocznego. Dzięki jego staraniom powstały dębowe stalle, wyremontowano organy, chór, przekształcono ambonę oraz wstawiono nowe drzwi.
Portret księdza Goliana wykazuje duże podobieństwo do modela, mógł być malowany z natury lub ze zdjęcia. Jest przykładem poprawnego, lecz przeciętnego malarstwa portretowego końca w XIX lub początków XX wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Olejny portret przechowywany w zakrystii kościoła przestawia popiersie księdza Zygmunta Goliana, duchownego o gruntownym wykształceniu i szerokich horyzontach, który przez ostatnie cztery lata życia pełnił funkcję proboszcza w Wieliczce. Za jego czasów bryła oraz wyposażenie kościoła uległy zasadniczym przemianom.

Bibliografia