Pietà

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Zawoja
Miejscowość
Zawoja
Tagi
malarstwo XIX wieku malarstwo XVIII wieku Pietà
Miejsce przechowywania
zwieńczenie ołtarza bocznego południowego
Identyfikator
DZIELO/09829
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII – pierwsza połowa XIX wieku
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz przedstawiający Pietę pochodzi z wyposażenia poprzedniego kościoła w Zawoi (Skawicy). Dzieło powstało najpewniej w drugiej połowie XVIII lub pierwszej połowie XIX wieku. Zostało przeniesione do nowo wybudowanego kościoła w 1888 roku razem z ołtarzem, w którego zwieńczeniu się znajduje. Obraz został wymieniony w tym retabulum w inwentarzu z 1919 roku sporządzonym przez księdza Adama Górkiewicza. W latach 1921-1926 odnowiono wszystkie obrazy w kościele.

Opis

Obraz w formie stojącego owalu. Na pierwszym planie Matka Boska ukazana frontalnie, w pozycji siedzącej, z głową skierowaną w prawo, obiema rękami podtrzymuje leżące na jej kolanach martwe ciało Chrystusa. Lewą ręką trzyma jego przedramię, prawą bark. Twarz ma owalną, o wąskich oczach, prostym nosie, małych ustach. Ubrana jest w czerwoną suknię i niebieski płaszcz zarzucony na głowę i ramiona. Chrystus ukazany w pozycji siedzącej, oparty o Marię, z głową opadającą na lewy bark, z wyciągniętą lewą ręką oraz ugiętymi nogami. Twarz ma szczupłą, o zamkniętych oczach, dużym nosie i małych ustach, okoloną krótką brodą i włosami sięgającymi ramion. Ciało ma szczupłe, poranione, z dużą raną w prawym boku, na dłoniach i stopach. Przez biodra ma przewiązane białe, krótkie perizonium. Przy nodze Marii znajduje się dzbanek i tabliczka z napisem „I.N.R.I”. Scena ukazana na tle pejzażu z widocznym krzyżem, z zawieszoną na nim białą tkaniną oraz opartą drabiną. Wzdłuż dolnej krawędzi obrazu biała banderola z napisem „Non nobis D(omi)ne non nobis. sed nomini tuo da Gloriam”.


Zarys problematyki artystycznej

Pietà stanowi typ przedstawieniowy, w którym Maria trzyma na kolanach martwe ciało swego Syna. Słowo Pietà jest odpowiednikiem łacińskiego Pietas, które stanowi skróconą wersję nazwy Domina Nostra de Pietate. Termin ten nawiązuje do najdoskonalszego aktu cnoty Marii (łac. pietas). Przedstawienie Piety ilustruje ofiarę i cierpienie samej Marii, która wyrażając zgodę na wcielenie, wydała już swego Syna na śmierć. Typ przedstawieniowy Piety ukształtował się w średniowieczu. Istnieje kilka teorii o jego genezie. Pierwsza wywodzi go z historycznej sceny Opłakiwania, z którego wyłączono pozostałe postacie (św. Jana i Marię Magdalenę). Kolejna wskazuje na to, że przedstawienie Piety ma swój początek w utworach literackich i mistycznych wyrażających ból Marii na Kalwarii. Natomiast trzecia wersja znajduje źródło tego przedstawienia w wizerunkach Marii z Dzieciątkiem na kolanach. Napis na banderoli tworzą dwa pierwsze wersy Psalmu 115: „Nie nam, Panie, nie nam, lecz Twemu imieniu daj chwałę”. „Non nobis” to krótki hymn stanowiący również modlitwę.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Krakelury na całej powierzchni, ubytki malatury wzdłuż krawędzi obrazu.

Streszczenie

Obraz przedstawiający Pietę pochodzi z wyposażenia poprzedniego kościoła w Zawoi (Skawicy). Dzieło powstało najpewniej w drugiej połowie XVIII lub pierwszej połowie XIX wieku. Zostało przeniesione do nowo wybudowanego kościoła w 1888 roku razem z ołtarzem, w którego zwieńczeniu się znajduje. Przedstawienie Piety ilustruje ofiarę i cierpienie samej Marii, która wyrażając zgodę na wcielenie, wydała już swego Syna na śmierć.

Bibliografia

Dobrzeniecki Tadeusz, "Średniowieczne źródła „Piety”" , [w:] "Treści dzieła sztuki. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki" , red.Witwińska Magdalena , Warszawa 1969 , s. 11-31
Siwek Andrzej, "Kościół pod wezwaniem św. Klemensa w Zawoi", Kraków-Zawoja 2002

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Parafialne w Zawoi, Inwentarz kościoła w Zawoji spisany w r. 1919 przez X. prob. Adama Górkiewicza, bs.; Kronika parafialna, bs.

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Pietà", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/pieta-12

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności