Matka Boska Szkaplerzna

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta. W centrum kompozycji ukazana Matka Boska w całej postaci, frontalnie, z górną połową ciała nieznacznie skręconą w lewo, stojąca na chmurach. Na lewej ręce trzyma siedzące Dzieciątko, prawą chwyta podawany przez nie szkaplerz. Maria głowę skłania na lewo i patrzy w dal. Ma owalną, delikatną twarz, duże, migdałowe szeroko otwarte oczy, wąski nos i wąskie usta oraz długie, ciemne, falowane włosy opadające na plecy. Na głowie ma otwartą koronę. Matka Boska jest ubrana w długą, czerwoną suknię z długimi rękawami oraz niebieski, podbity odcieniem szaroniebieskiego płaszcz zarzucony na plecy, spięty na dekolcie i przytrzymany na wysokości dłoni; na głowie ma zielony welon, stopy bose. Dzieciątko patrzy przed siebie, w obu uniesionych dłoniach trzyma szkaplerze, lewą nogę ma założoną na prawą. Ma owalną twarz o smutnym wyrazie, szeroko otwarte, niebieskie oczy, wąski nos i małe usta. Falowane, krótkie, jasne włosy okalają jego twarz. Jest ubrane w białą długą sukienkę lamowaną pod szyją złotem; stopy bose. Postacie zostały ukazane na tle bladoróżowych obłoków jaśniejących za ich plecami. Szaty zostały ujęte rysunkowo, łamiące się w drobne, równoległe fałdy, tło w sposób malarski.

Zarys problematyki artystycznej

Geneza kultu Matki Boskiej Szkaplerznej łączy się z zakonem karmelitańskim i sięga połowy XIII wieku, kiedy pierwszemu generałowi zakonu karmelitów Szymonowi Stockowi ukazała się Matka Boska, polecając noszenie szkaplerza w celu uniknięcia kary czyśćca. Szkaplerz zaczęli nosić zakonnicy oraz osoby świeckie, w tym również przedstawiciele władzy. Od XIV wieku zakładano bractwa szkaplerza świętego, a kult wzmocniły nadawane przez kolejnych papieży odpusty. Szkaplerz rozumiany jako potwierdzenie kultu Marii i wiara w istnienie czyśćca, wykorzystano w walce z obozem reformacji. Na potrzeby bractw zaczęły wykształcać się wyobrażenia Matki Boskiej Szkaplerznej umieszczane w ołtarzach, na chorągwiach, feretronach oraz jako ilustracje pism. Początkowo były to kopie różnych wizerunków Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Matki Boskiej Śnieżnej, którym dodawano szkaplerze. Z czasem zaczęto tworzyć plastyczne przedstawienia wizji Szymona Stocka oraz przedstawiać Marię w stroju zakonnym karmelitańskim. Szereg przedstawień ukazywał ją wręczającą szkaplerze różnym świętym, wiernym oraz jako orędowniczkę adorowaną przez wyznawców. Mucharskie przedstawienie nawiązuje do ikonografii Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej – ukazuje młodą kobietę w całej postaci, jaśniejącą blaskiem, pośród chmur i ubraną w niebieski płaszcz.
Konwencja ujęcia Matki Boskiej w całej postaci, sposób ukazania fałd draperii oraz podobieństwo kształtu takich detali jak brwi, nos czy stopy każą przypuszczać, że autorem omawianego oraz znajdującego się w posiadaniu kościoła obrazu Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej był ten sam artysta.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem Matki Boskiej Szkaplerznej powstał na przełomie XIX i XX wieku. Konwencja ujęcia Matki Boskiej w całej postaci, sposób ukazania fałd draperii oraz podobieństwo kształtu takich detali jak brwi, nos czy stopy każą przypuszczać, że autorem omawianego oraz znajdującego się w posiadaniu kościoła obrazu Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej był ten sam artysta.

Bibliografia