Matka Boska Śnieżna

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Śnieżnej został namalowany w XVII wieku. Być może pierwotnie znajdował się w polu głównym ołtarza w kościele w Makowie Podhalańskim. Obraz zdublowano w technice woskowej, zdjęto przemalówki, a ubytki założono kitami kredowo-klejowymi, wypunktowano farbami olejnymi oraz pokryto werniksem w latach 1966-1967.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z przedstawieniem Matki Boskiej Śnieżnej. W centrum kompozycji została ukazana Matka Boska z Dzieciątkiem w ujęciu do kolan, frontalnie. Maria oburącz podtrzymuje siedzące na jej lewym przedramieniu Dzieciątko, a w lewej dłoni trzyma białą chusteczkę. Twarz Marii pełna o delikatnie zarysowanych oczach i długim, prostym nosie oraz małych ustach. Ubrana jest w czerwoną suknię oraz ciemnogranatowy płaszcz zarzucony na głowę i ramiona ze złotą lamówką i gwiazdą na prawym ramieniu. Dzieciątko zwrócone jest trzy czwarte w prawo, głowę delikatnie unosi ku górze w stronę Matki. W lewej ręce trzyma zamkniętą księgą w czerwonej oprawie, a prawą błogosławi. Twarz o dziecięcych rysach z zarumienionymi policzkami. Włosy krótkie, jasne i kędzierzawe. Ubrane jest w białą sukienkę oraz sandały. Oboje wokół głów mają złote i koliste nimby. Nad głową Matki Boskiej znajduje się para aniołków, które podtrzymują zamkniętą koronę. Całość ukazana jest na tle obłoków, po bokach są uskrzydlone główki aniołków. Rama drewniana, profilowana i złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Kompozycja obrazu Matki Boskiej Śnieżnej w Makowie Podhalańskim wywodzi się od obrazu „Salus Populi Romani” z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Historia rzymskiego wizerunku związana jest z bitwą pod Lepanto, która rozegrała się 7 października 1571 pomiędzy siłami państw chrześcijańskich, a imperium otomańskim. Jej wynik był z trwogą oczekiwany w wielu krajach Europy. Papież Pius V zarządził w tej intencji odprawienie błagalnych procesji różańcowych, wnoszących o protekcję do Matki Boskiej w obronie chrześcijaństwa. W Rzymie, wspomniany wizerunek z bazyliki Santa Maggiore obnoszony był w uroczystej procesji. Po odniesionym zwycięstwie pod Lepanto został otoczony szczególnym kultem i rozpowszechniony w licznych kopiach, które wkrótce trafiły również do Polski. W związku z cudem, jaki wydarzył się podczas budowy bazyliki obraz zatytułowano Matką Boską Śnieżną. Jedna z pierwszych kopii, która została sprowadzona prawdopodobnie przez kardynała Bernarda Maciejowskiego około 1600 roku, niebawem podobnie jak jej pierwowzór, odegrała kluczową rolę w publicznych procesjach i modlitwach o zwycięstwo nad siłami tureckimi (bitwa pod Chocimiem, 1620 rok). Rozpowszechnienie tego wizerunku ułatwiły postanowienia Soboru Trydenckiego, otwierającego drogę do nowych form życia religijnego. Wizerunek ten jest silnie związany z nabożeństwem różańcowym, propagowanym przez licznie utworzone na terenie Rzeczypospolitej bractwa. Marian Kornecki wyróżnił kilka wariantów ikonograficznych wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej. Obraz w Makowie Podhalańskim zalicza się do typu rozbudowanego, na którym pojawiają się aniołowie podtrzymujący koronę nad głową Matki Boskiej. Jest to typ nie tylko wzbogacony formalnie o dodatkowe postacie, ale też ideowo – ukazuje Maryję, jako Królową. Dodatkowo w obrazie pojawiają się uskrzydlone główki anielskie. W ten sposób wzbogacone obrazy koronowanych wizerunków Matki Boskiej Śnieżnej pojawiły się oprócz Makowa Podhalańskiego w Ociece, Jodłowniku i Tomaszowie Lubelskim. Warto również zwrócić uwagę na charakterystyczną chusteczkę, którą Maria trzyma w dłoniach. Motyw ten symbolizujący macierzyńską opiekę został zaczerpnięty z rzymskiego pierwowzoru. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła, które można datować na XVII wiek.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Śnieżnej został namalowany w XVII wieku. Być może pierwotnie znajdował się w polu głównym ołtarza w kościele w Makowie Podhalańskim. Omawiane dzieło to przedstawienie, które wywodzi się od obrazu „Salus Populi Romani” z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. W związku z cudem, jaki wydarzył się podczas budowy bazyliki obraz nazwano Matką Boską Śnieżną. Wizerunek ten jest silnie związany z nabożeństwem różańcowym, propagowanym przez licznie utworzone na terenie Rzeczypospolitej bractwa. Marian Kornecki wyróżnił kilka wariantów ikonograficznych wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej. Obraz w Makowie Podhalańskim zalicza się do typu rozbudowanego, na którym pojawiają się aniołowie podtrzymujący koronę nad głową Matki Boskiej. Jest to typ nie tylko wzbogacony formalnie o dodatkowe postacie, ale też ideowo – ukazuje Maryję, jako Królową. Dodatkowo w obrazie pojawiają się uskrzydlone główki anielskie. W ten sposób wzbogacone obrazy koronowanych wizerunków Matki Boskiej Śnieżnej pojawiły się oprócz Makowa Podhalańskiego w Ociece, Jodłowniku i Tomaszowie Lubelskim. Warto zwrócić również uwagę na charakterystyczną chusteczkę, którą Maryja trzyma w dłoniach. Motyw ten symbolizujący macierzyńską opiekę został zaczerpnięty z rzymskiego pierwowzoru. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła.

Bibliografia