Matka Boska Niepokalanie Poczęta, św. Anna Samotrzeć
Zdjęcie nr 1: Feretron procesyjny tworzą dwa malowane na płótnie olejne obrazy w kształcie stojącego prostokąta, ujęte w profilowane i złocone ramy, ustawione na prostopadłościennym postumencie. Po bokach ram znajdują się ażurowe, złocone uszaki utworzone ze stylizowanych wici akantowych, a na górze zwieńczenie. Tworzy je złocony, dwustronny medalion z impostem, na którym umieszczono cebulastą sterczynę, flankowany ażurowym ornamentem w typie stylizowanej wici akantowej. Na końcach ramy znajdują się dwie cebulaste sterczyny, podobne do tej z impostu. W polu medalionu na awersie umieszczono monogram imienia Maria, a na rewersie chrystogram "IHS". Postument został zaopatrzony w parę otworów do włożenie drążków umożliwiających noszenie feretronu. Jego podstawę i zwieńczenie dekorują profilowane i złocone listwy, natomiast boki cynobrowo-ochrowa marmoryzacja. Na awersie feretronu znajduje się całopostaciowe przedstawienie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Madonna została ukazana frontalnie w kontrapoście, stojąc na globie na tle szaro-brązowych, złocistych obłoków. Jej głowa otoczona promienistym nimbem jest lekko pochylona w prawo. Niepokalana prawą ręką przyciska do piersi końcówki jasnoochrowej chusty osuwającej się z jej głowy na ramiona i odsłaniającej długie brązowe włosy. Natomiast w odsuniętej od siebie lewej ręce trzyma kwiat lilii. Owalną twarz o jasnej karnacji i rumianych policzkach charakteryzują wysokie czoło, wydatny nos i usta oraz brązowe oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie. Madonna ubrana jest w sięgającą stóp baldoniebieską suknię przewiązaną w talii oraz w rozwiany, niebieski płaszcz podbity purpurą, osuwający się z lewego ramienia i częściowo okrywający nogi postaci. Prawą stopą obutą w sandał Madonna depcze głowę węża z ognistym językiem, który horyzontalnie oplata niebieski glob. Natomiast pod lewą stopą widoczny jest złoty półksiężyc z rogami zwróconymi w dół. Z prawej strony Niepokalanej na wysokości jej głowy widać unoszącą się na obłoku parę uskrzydlonych główek anielskich o pucułowatych i rumianych policzkach. Na rewersie feretronu umieszczono obraz "Św. Anna Samotrzeć". W centrum kompozycji na drewnianej ławie zaopatrzonej w nożycowe nogi zasiadają Maria i św. Anna, pomiędzy którymi stoi mały Jezus. Obie niewiasty zostały ukazane w całych postaciach w ujęciu trzech czwartych z twarzami zwróconymi do siebie. Maria obiema rękami podtrzymuje małego Jezusa, w czym pomaga jej św. Anna. Głowa Matki Bożej została ukazana w profilu. Otacza ją jaśniejący nimb. Madonna ma brązowe oczy, lekko zadarty nos, wydatne usta, rumiane policzki oraz długą szyję. Spod jasnobrązowej chustki widoczne są ciemnobrązowe włosy opadające na ramiona i odsłaniające prawe ucho. Madonna ubrana jest w bladoróżową suknię przewiązaną w pasie i opadający z ramion niebieski, mocno udrapowany płaszcz. Święta Anna ma owalną twarz o ostrych rysach, kanciastym nosie i wydatnych wargach. Nie ma zaznaczonego nimbu. Ubrana jest w jasnoochrowy maforion, spod którego widać rąbek białej chustki na głowie oraz fragmenty brązowej sukni spodniej. Stojący pomiędzy obiema kobietami Jezus przedstawiony został frontalnie w lekkim kontrapoście z rozłożonymi rękami i głową nieznacznie przechyloną w lewo ujętą w trzech czwartych. W prawej ręce trzyma kwietną gałązkę. Jego owalną twarz z rumianymi policzkami, o drobnym nosie, wąskich ustach i brązowych oczach otaczają krótkie jasne włosy. Wokół jego głowy widać promienisty nimb. Jezus ubrany jest w baldoczerwoną, luźną tunikę odsłaniającą bose stopy. Postacie na obrazie zostały ukazane na ciemnobrązowym tle. Ponad ich głowami widoczna jest upięta ciemnozielona kotara.
Zdjęcie nr 2: Feretron procesyjny tworzą dwa malowane na płótnie olejne obrazy w kształcie stojącego prostokąta, ujęte w profilowane i złocone ramy, ustawione na prostopadłościennym postumencie. Po bokach ram znajdują się ażurowe, złocone uszaki utworzone ze stylizowanych wici akantowych, a na górze zwieńczenie. Tworzy je złocony, dwustronny medalion z impostem, na którym umieszczono cebulastą sterczynę, flankowany ażurowym ornamentem w typie stylizowanej wici akantowej. Na końcach ramy znajdują się dwie cebulaste sterczyny, podobne do tej z impostu. W polu medalionu na awersie umieszczono monogram imienia Maria, a na rewersie chrystogram "IHS". Postument został zaopatrzony w parę otworów do włożenie drążków umożliwiających noszenie feretronu. Jego podstawę i zwieńczenie dekorują profilowane i złocone listwy, natomiast boki cynobrowo-ochrowa marmoryzacja. Na awersie feretronu znajduje się całopostaciowe przedstawienie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Madonna została ukazana frontalnie w kontrapoście, stojąc na globie na tle szaro-brązowych, złocistych obłoków. Jej głowa otoczona promienistym nimbem jest lekko pochylona w prawo. Niepokalana prawą ręką przyciska do piersi końcówki jasnoochrowej chusty osuwającej się z jej głowy na ramiona i odsłaniającej długie brązowe włosy. Natomiast w odsuniętej od siebie lewej ręce trzyma kwiat lilii. Owalną twarz o jasnej karnacji i rumianych policzkach charakteryzują wysokie czoło, wydatny nos i usta oraz brązowe oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie. Madonna ubrana jest w sięgającą stóp baldoniebieską suknię przewiązaną w talii oraz w rozwiany, niebieski płaszcz podbity purpurą, osuwający się z lewego ramienia i częściowo okrywający nogi postaci. Prawą stopą obutą w sandał Madonna depcze głowę węża z ognistym językiem, który horyzontalnie oplata niebieski glob. Natomiast pod lewą stopą widoczny jest złoty półksiężyc z rogami zwróconymi w dół. Z prawej strony Niepokalanej na wysokości jej głowy widać unoszącą się na obłoku parę uskrzydlonych główek anielskich o pucułowatych i rumianych policzkach. Na rewersie feretronu umieszczono obraz "Św. Anna Samotrzeć". W centrum kompozycji na drewnianej ławie zaopatrzonej w nożycowe nogi zasiadają Maria i św. Anna, pomiędzy którymi stoi mały Jezus. Obie niewiasty zostały ukazane w całych postaciach w ujęciu trzech czwartych z twarzami zwróconymi do siebie. Maria obiema rękami podtrzymuje małego Jezusa, w czym pomaga jej św. Anna. Głowa Matki Bożej została ukazana w profilu. Otacza ją jaśniejący nimb. Madonna ma brązowe oczy, lekko zadarty nos, wydatne usta, rumiane policzki oraz długą szyję. Spod jasnobrązowej chustki widoczne są ciemnobrązowe włosy opadające na ramiona i odsłaniające prawe ucho. Madonna ubrana jest w bladoróżową suknię przewiązaną w pasie i opadający z ramion niebieski, mocno udrapowany płaszcz. Święta Anna ma owalną twarz o ostrych rysach, kanciastym nosie i wydatnych wargach. Nie ma zaznaczonego nimbu. Ubrana jest w jasnoochrowy maforion, spod którego widać rąbek białej chustki na głowie oraz fragmenty brązowej sukni spodniej. Stojący pomiędzy obiema kobietami Jezus przedstawiony został frontalnie w lekkim kontrapoście z rozłożonymi rękami i głową nieznacznie przechyloną w lewo ujętą w trzech czwartych. W prawej ręce trzyma kwietną gałązkę. Jego owalną twarz z rumianymi policzkami, o drobnym nosie, wąskich ustach i brązowych oczach otaczają krótkie jasne włosy. Wokół jego głowy widać promienisty nimb. Jezus ubrany jest w baldoczerwoną, luźną tunikę odsłaniającą bose stopy. Postacie na obrazie zostały ukazane na ciemnobrązowym tle. Ponad ich głowami widoczna jest upięta ciemnozielona kotara.
Zdjęcie nr 3: Feretron procesyjny tworzą dwa malowane na płótnie olejne obrazy w kształcie stojącego prostokąta, ujęte w profilowane i złocone ramy, ustawione na prostopadłościennym postumencie. Po bokach ram znajdują się ażurowe, złocone uszaki utworzone ze stylizowanych wici akantowych, a na górze zwieńczenie. Tworzy je złocony, dwustronny medalion z impostem, na którym umieszczono cebulastą sterczynę, flankowany ażurowym ornamentem w typie stylizowanej wici akantowej. Na końcach ramy znajdują się dwie cebulaste sterczyny, podobne do tej z impostu. W polu medalionu na awersie umieszczono monogram imienia Maria, a na rewersie chrystogram "IHS". Postument został zaopatrzony w parę otworów do włożenie drążków umożliwiających noszenie feretronu. Jego podstawę i zwieńczenie dekorują profilowane i złocone listwy, natomiast boki cynobrowo-ochrowa marmoryzacja. Na awersie feretronu znajduje się całopostaciowe przedstawienie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Madonna została ukazana frontalnie w kontrapoście, stojąc na globie na tle szaro-brązowych, złocistych obłoków. Jej głowa otoczona promienistym nimbem jest lekko pochylona w prawo. Niepokalana prawą ręką przyciska do piersi końcówki jasnoochrowej chusty osuwającej się z jej głowy na ramiona i odsłaniającej długie brązowe włosy. Natomiast w odsuniętej od siebie lewej ręce trzyma kwiat lilii. Owalną twarz o jasnej karnacji i rumianych policzkach charakteryzują wysokie czoło, wydatny nos i usta oraz brązowe oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie. Madonna ubrana jest w sięgającą stóp baldoniebieską suknię przewiązaną w talii oraz w rozwiany, niebieski płaszcz podbity purpurą, osuwający się z lewego ramienia i częściowo okrywający nogi postaci. Prawą stopą obutą w sandał Madonna depcze głowę węża z ognistym językiem, który horyzontalnie oplata niebieski glob. Natomiast pod lewą stopą widoczny jest złoty półksiężyc z rogami zwróconymi w dół. Z prawej strony Niepokalanej na wysokości jej głowy widać unoszącą się na obłoku parę uskrzydlonych główek anielskich o pucułowatych i rumianych policzkach. Na rewersie feretronu umieszczono obraz "Św. Anna Samotrzeć". W centrum kompozycji na drewnianej ławie zaopatrzonej w nożycowe nogi zasiadają Maria i św. Anna, pomiędzy którymi stoi mały Jezus. Obie niewiasty zostały ukazane w całych postaciach w ujęciu trzech czwartych z twarzami zwróconymi do siebie. Maria obiema rękami podtrzymuje małego Jezusa, w czym pomaga jej św. Anna. Głowa Matki Bożej została ukazana w profilu. Otacza ją jaśniejący nimb. Madonna ma brązowe oczy, lekko zadarty nos, wydatne usta, rumiane policzki oraz długą szyję. Spod jasnobrązowej chustki widoczne są ciemnobrązowe włosy opadające na ramiona i odsłaniające prawe ucho. Madonna ubrana jest w bladoróżową suknię przewiązaną w pasie i opadający z ramion niebieski, mocno udrapowany płaszcz. Święta Anna ma owalną twarz o ostrych rysach, kanciastym nosie i wydatnych wargach. Nie ma zaznaczonego nimbu. Ubrana jest w jasnoochrowy maforion, spod którego widać rąbek białej chustki na głowie oraz fragmenty brązowej sukni spodniej. Stojący pomiędzy obiema kobietami Jezus przedstawiony został frontalnie w lekkim kontrapoście z rozłożonymi rękami i głową nieznacznie przechyloną w lewo ujętą w trzech czwartych. W prawej ręce trzyma kwietną gałązkę. Jego owalną twarz z rumianymi policzkami, o drobnym nosie, wąskich ustach i brązowych oczach otaczają krótkie jasne włosy. Wokół jego głowy widać promienisty nimb. Jezus ubrany jest w baldoczerwoną, luźną tunikę odsłaniającą bose stopy. Postacie na obrazie zostały ukazane na ciemnobrązowym tle. Ponad ich głowami widoczna jest upięta ciemnozielona kotara.
Zdjęcie nr 4: Feretron procesyjny tworzą dwa malowane na płótnie olejne obrazy w kształcie stojącego prostokąta, ujęte w profilowane i złocone ramy, ustawione na prostopadłościennym postumencie. Po bokach ram znajdują się ażurowe, złocone uszaki utworzone ze stylizowanych wici akantowych, a na górze zwieńczenie. Tworzy je złocony, dwustronny medalion z impostem, na którym umieszczono cebulastą sterczynę, flankowany ażurowym ornamentem w typie stylizowanej wici akantowej. Na końcach ramy znajdują się dwie cebulaste sterczyny, podobne do tej z impostu. W polu medalionu na awersie umieszczono monogram imienia Maria, a na rewersie chrystogram "IHS". Postument został zaopatrzony w parę otworów do włożenie drążków umożliwiających noszenie feretronu. Jego podstawę i zwieńczenie dekorują profilowane i złocone listwy, natomiast boki cynobrowo-ochrowa marmoryzacja. Na awersie feretronu znajduje się całopostaciowe przedstawienie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Madonna została ukazana frontalnie w kontrapoście, stojąc na globie na tle szaro-brązowych, złocistych obłoków. Jej głowa otoczona promienistym nimbem jest lekko pochylona w prawo. Niepokalana prawą ręką przyciska do piersi końcówki jasnoochrowej chusty osuwającej się z jej głowy na ramiona i odsłaniającej długie brązowe włosy. Natomiast w odsuniętej od siebie lewej ręce trzyma kwiat lilii. Owalną twarz o jasnej karnacji i rumianych policzkach charakteryzują wysokie czoło, wydatny nos i usta oraz brązowe oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie. Madonna ubrana jest w sięgającą stóp baldoniebieską suknię przewiązaną w talii oraz w rozwiany, niebieski płaszcz podbity purpurą, osuwający się z lewego ramienia i częściowo okrywający nogi postaci. Prawą stopą obutą w sandał Madonna depcze głowę węża z ognistym językiem, który horyzontalnie oplata niebieski glob. Natomiast pod lewą stopą widoczny jest złoty półksiężyc z rogami zwróconymi w dół. Z prawej strony Niepokalanej na wysokości jej głowy widać unoszącą się na obłoku parę uskrzydlonych główek anielskich o pucułowatych i rumianych policzkach. Na rewersie feretronu umieszczono obraz "Św. Anna Samotrzeć". W centrum kompozycji na drewnianej ławie zaopatrzonej w nożycowe nogi zasiadają Maria i św. Anna, pomiędzy którymi stoi mały Jezus. Obie niewiasty zostały ukazane w całych postaciach w ujęciu trzech czwartych z twarzami zwróconymi do siebie. Maria obiema rękami podtrzymuje małego Jezusa, w czym pomaga jej św. Anna. Głowa Matki Bożej została ukazana w profilu. Otacza ją jaśniejący nimb. Madonna ma brązowe oczy, lekko zadarty nos, wydatne usta, rumiane policzki oraz długą szyję. Spod jasnobrązowej chustki widoczne są ciemnobrązowe włosy opadające na ramiona i odsłaniające prawe ucho. Madonna ubrana jest w bladoróżową suknię przewiązaną w pasie i opadający z ramion niebieski, mocno udrapowany płaszcz. Święta Anna ma owalną twarz o ostrych rysach, kanciastym nosie i wydatnych wargach. Nie ma zaznaczonego nimbu. Ubrana jest w jasnoochrowy maforion, spod którego widać rąbek białej chustki na głowie oraz fragmenty brązowej sukni spodniej. Stojący pomiędzy obiema kobietami Jezus przedstawiony został frontalnie w lekkim kontrapoście z rozłożonymi rękami i głową nieznacznie przechyloną w lewo ujętą w trzech czwartych. W prawej ręce trzyma kwietną gałązkę. Jego owalną twarz z rumianymi policzkami, o drobnym nosie, wąskich ustach i brązowych oczach otaczają krótkie jasne włosy. Wokół jego głowy widać promienisty nimb. Jezus ubrany jest w baldoczerwoną, luźną tunikę odsłaniającą bose stopy. Postacie na obrazie zostały ukazane na ciemnobrązowym tle. Ponad ich głowami widoczna jest upięta ciemnozielona kotara.

Matka Boska Niepokalanie Poczęta, św. Anna Samotrzeć

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Jawiszowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
kościół, nawa
Identyfikator
DZIELO/14052
Kategoria
feretron
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie, techniki snycerskie, złocenie, polichromowanie, marmoryzacja
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Feretron procesyjny wykonany w drugiej połowie XVIII wieku na potrzeby uświetniania procesji parafialnych.

Opis

Feretron procesyjny tworzą dwa malowane na płótnie olejne obrazy w kształcie stojącego prostokąta, ujęte w profilowane i złocone ramy, ustawione na prostopadłościennym postumencie. Po bokach ram znajdują się ażurowe, złocone uszaki utworzone ze stylizowanych wici akantowych, a na górze zwieńczenie. Tworzy je złocony, dwustronny medalion z impostem, na którym umieszczono cebulastą sterczynę, flankowany ażurowym ornamentem w typie stylizowanej wici akantowej. Na końcach ramy znajdują się dwie cebulaste sterczyny, podobne do tej z impostu. W polu medalionu na awersie umieszczono monogram imienia Maria, a na rewersie chrystogram "IHS". Postument został zaopatrzony w parę otworów do włożenie drążków umożliwiających noszenie feretronu. Jego podstawę i zwieńczenie dekorują profilowane i złocone listwy, natomiast boki cynobrowo-ochrowa marmoryzacja. Na awersie feretronu znajduje się całopostaciowe przedstawienie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Madonna została ukazana frontalnie w kontrapoście, stojąc na globie na tle szaro-brązowych, złocistych obłoków. Jej głowa otoczona promienistym nimbem jest lekko pochylona w prawo. Niepokalana prawą ręką przyciska do piersi końcówki jasnoochrowej chusty osuwającej się z jej głowy na ramiona i odsłaniającej długie brązowe włosy. Natomiast w odsuniętej od siebie lewej ręce trzyma kwiat lilii. Owalną twarz o jasnej karnacji i rumianych policzkach charakteryzują wysokie czoło, wydatny nos i usta oraz brązowe oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie. Madonna ubrana jest w sięgającą stóp baldoniebieską suknię przewiązaną w talii oraz w rozwiany, niebieski płaszcz podbity purpurą, osuwający się z lewego ramienia i częściowo okrywający nogi postaci. Prawą stopą obutą w sandał Madonna depcze głowę węża z ognistym językiem, który horyzontalnie oplata niebieski glob. Natomiast pod lewą stopą widoczny jest złoty półksiężyc z rogami zwróconymi w dół. Z prawej strony Niepokalanej na wysokości jej głowy widać unoszącą się na obłoku parę uskrzydlonych główek anielskich o pucułowatych i rumianych policzkach. Na rewersie feretronu umieszczono obraz "Św. Anna Samotrzeć". W centrum kompozycji na drewnianej ławie zaopatrzonej w nożycowe nogi zasiadają Maria i św. Anna, pomiędzy którymi stoi mały Jezus. Obie niewiasty zostały ukazane w całych postaciach w ujęciu trzech czwartych z twarzami zwróconymi do siebie. Maria obiema rękami podtrzymuje małego Jezusa, w czym pomaga jej św. Anna. Głowa Matki Bożej została ukazana w profilu. Otacza ją jaśniejący nimb. Madonna ma brązowe oczy, lekko zadarty nos, wydatne usta, rumiane policzki oraz długą szyję. Spod jasnobrązowej chustki widoczne są ciemnobrązowe włosy opadające na ramiona i odsłaniające prawe ucho. Madonna ubrana jest w bladoróżową suknię przewiązaną w pasie i opadający z ramion niebieski, mocno udrapowany płaszcz. Święta Anna ma owalną twarz o ostrych rysach, kanciastym nosie i wydatnych wargach. Nie ma zaznaczonego nimbu. Ubrana jest w jasnoochrowy maforion, spod którego widać rąbek białej chustki na głowie oraz fragmenty brązowej sukni spodniej. Stojący pomiędzy obiema kobietami Jezus przedstawiony został frontalnie w lekkim kontrapoście z rozłożonymi rękami i głową nieznacznie przechyloną w lewo ujętą w trzech czwartych. W prawej ręce trzyma kwietną gałązkę. Jego owalną twarz z rumianymi policzkami, o drobnym nosie, wąskich ustach i brązowych oczach otaczają krótkie jasne włosy. Wokół jego głowy widać promienisty nimb. Jezus ubrany jest w baldoczerwoną, luźną tunikę odsłaniającą bose stopy. Postacie na obrazie zostały ukazane na ciemnobrązowym tle. Ponad ich głowami widoczna jest upięta ciemnozielona kotara.

Zarys problematyki artystycznej

Twórcą obu obrazów w feretronie był zapewne ten sam lokalny malarz, który do kościoła w Jawiszowicach namalował obraz Przemienienia Pańskiego w feretronie z przełomu XVIII i XIX wieku. Wszystkie trzy obrazy charakteryzują się tym samym sposobem kształtowania twarzy o wyrazistych nosach i ustach oraz ostro drapowanych szatach. Oba feretrony mają podobne do siebie partie snycerskie, co uwidacznia się w obecności zbliżonego w formie dwustronnego medalionu i cebulastych sterczyn. Wizerunek Niepokalanego Poczęcia reprezentuje popularną w sztuce nowożytnej kompozycję Madonny stojącej na ziemskim globie na tle obłoków, co stanowi odniesienie do wizji z księgi Apokalipsy. W prawie identyczny sposób Niepokalana została przedstawiona na dwóch popularnych miedziorytach z drugiej ćwierci XVIII wieku autorstwa Gottfrieda Bernharda Göza, Johanna Baptisty i Josefa Sebastiana Klauberów oraz Jakuba Labingera. Z kolei do kompozycji św. Anny Samotrzeć wykorzystano typ ikonograficzny, który został wypracowany w malarstwie małopolskim na przełomie XV i XVI wieku w oparciu o przedstawienia Rodziny Marii. Był on niezwykle popularny w dobie baroku, o czym świadczą np. obrazy z tym samym tematem w krakowskich kościołach św. Marka z początku XVII wieku oraz obraz w ołtarzu głównym kościoła św. Anny z lat 1699-1703, autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego czy też obraz na zasuwie w ołtarzu głównym w kościele parafialnym św. Andrzeja Apostoła w Gilowicach z 1706 roku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Feretron po konserwacji przeprowadzonej przez Dorotę i Bogusława Krówków na początku XXI wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 2. Kościoły i klasztory śródmieścia 1, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971, s. 79, il. 360;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 3. Kościoły i klasztory śródmieścia 2, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1978, s. 37, il.355;
J.H. Emminghaus, Anna Selbdritt, Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 5, Ikonographie der Helligen. Aaron bis Crescentianus von Rom, Hrgs. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 185-190;
Sz. Tracz, Niebiański splendor. Opowieść o drewnianym kościele Św. Andrzeja apostoła z 1. poł. XVI w. w Gilowicach, Kraków-Gilowice 2007, s. 78-79, il. s. 55;
Z. Michalczyk, W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku, Warszawa 2016, s. 732, il. 356e i 356f;
M. Kurzej, Depingere fas est. Sebastian Piskorski jako konceptor i prowizor, Kraków 2018, s. 116-119, il. 152.

Streszczenie

Feretron z Niepokalanym Poczęciem Najświętszej Marii Panny i św. Anną Samotrzeć został wykonany w drugiej połowie XVIII wieku zapewne przez tego samego miejscowego artystę, który stworzył dla Jawiszowic feretron z Przemienieniem Pańskim. Do wykonania obu obrazów malarz posłużył się popularnymi osiemnastowiecznymi wzorami graficznymi ukazującymi Niepokalane Poczęcie oraz św. Annę Samotrzeć.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Grupa Ukrzyżowania składa się z pełnoplastycznych, całopostaciowych figur ustawionych na belce tęczowej. Pośrodku zamocowano polichromowany na ciemnobrązowo krzyż z realistycznie rzeźbioną figurą Chrystusa o plastycznie opracowanym modelunku muskulatury ciała. Postać do krzyża przytwierdzono za pomocą trzech gwoździ. Zbawiciel ma głowę pochyloną i złożoną na prawym barku. Posiada szeroką, owalną twarz o sumarycznie opracowanych rysach, półprzymknięte oczy, lekko rozchylone usta i krótki, ciemnobrązowy zarost. Długie, ciemnobrązowe, falowane włosy opadają mu na plecy i na prawy bark. Na głowie znajduje się zielona, cierniowa korona, spod której ciekną stróżki krwi. Nieproporcjonalnie długie ramiona ułożone zostały w płytkim, U-kształtnym zwisie z zaznaczonymi ścięgnami i żyłami na przedramionach. Dłonie o zaciśniętych palcach przybito dwoma gwoździami, spod których ciekną strużki krwi. Klatkę piersiową ukształtowano z wyraziście zaznaczoną linią żeber i raną w boku ze strugami krwi. Na biodrach umiejscowiono krótkie, złocone perizonium z festonem przy prawym boku. Jego zwichrowane draperie zostały ułożone horyzontalnie. Chrystus ma zgięte w kolanach nogi z założoną prawą stopą na lewą przybite jednym gwoździem. W górnej partii pionowej belki krzyża zawieszono biały titulus w formie banderoli z napisem: "INRI". U stóp krzyża, po lewej stronie, na niskiej, prostopadłościennej podstawie, ustawiono rzeźbę klęczącej św. Marii Magdaleny. Święta jest zwrócona profilem w prawo. Jej owalną twarz charakteryzują sumarycznie opracowane rysy. Ma długie brązowe, lekko falowane włosy opadające na plecy. Ubrana jest w długą, srebrzystobłękitną, drobno fałdowaną suknię związaną srebrnym paskiem. Oburącz ujmuje pionową belkę krzyża. Tuż obok niej, na lewo, na niskiej, prostopadłościennej podstawie ustawiono figurę stojącej frontalnie Matki Boskiej Bolesnej. Jej nieznacznie odchyloną głowę charakteryzuje owalna, szeroka twarz o sumarycznie opracowanych rysach i wzroku skierowanym ku górze. Maria ubrana jest w długą srebrzyścieczerwoną suknię przewiązaną złotym paskiem i osłaniający głowę, plecy i prawe ramię, drobnofałdowany srebrzysty płaszcz. Ręce trzyma złożone w geście modlitwy. Po prawej stronie krzyża na niskiej, prostopadłościennej podstawie zamocowano stojącą figurę św. Jana Ewangelisty, ujętego frontalnie w nieznacznym kontrapoście. Święty ma lekko odchyloną do tyłu, zwróconą w trzech czwartych w lewo głowę. Charakteryzuje ją owalna, szeroka twarz o sumarycznie opracowanych rysach. Na plecy opadają mu długie, falowane, brązowe włosy. Jan ubrany jest w długą, srebrzystozieloną tunikę i przerzucony przez prawe ramię i podtrzymywany lewym przedramieniem złocistoochrowy płaszcz. Ręce trzyma skrzyżowane na piersiach. Z tyłu titulusa widnieje napis: Malował Jan i Ludwik, bracia Stankiewicze 1913. Napis widoczny jest także na górnej płaszczyźnie z tyłu krzyża: Malował 1913. Belka tęczowa jest prostopadłościenna, o profilowanych dolnych narożach. Polichromowano ją w odcieniach zieleni, czerwieni i żółci. Na środku widnieje flankowany parą złoconych krzyżyków złocony z przodu napis: + OTO BARANEK BOŻY KTÓRY GŁADZI GRZECHY ŚWIATA +; z tyłu: RENOVATUM A[nno] D[omini] 1913 + 1953 + 1983 + 2013
rzeźba
Grupa Ukrzyżowania
Zdjęcie nr 1: Na niebieskim, drewnianym krzyżu o ramionach wykończonych profilowanymi, złoconymi listwami zawieszono pełnoplastyczną rzeźbę ukrzyżowanego Chrystusa. Ponad jego głową przytwierdzono złocony titulus w formie krótkiej, wygiętej, podłużnej banderoli z inskrypcją "IN / RI". Ukrzyżowany Chrystus o jasnej karnacji ciała ma ukośnie wyciągnięte, sztywne ręce o przybitych do krzyża dłoniach oraz założoną nogę prawą na lewą, przytwierdzone jednym gwoździem. Jego ciało jest szczupłe. Ukrzyżowany ma zapadniętą klatkę piersiową, podkreślone żebra i obojczyk. Głowa Jezusa w zielonej koronie cierniowej opada na prawe ramię. Twarz otacza krótki brązowy zarost oraz długie brązowe włosy przykrywające kark i opadające na prawe ramię. Zbawiciel ma zamknięte oczy, prosty nos i wąskie usta. Na czole, szyi, ramionach, przy przebitym boku, dłoniach i stopach oraz na nogach widoczne są stróżki krwi. W partii bioder ciało Chrystusa okrywa przewiązane, złocone perizonium przechodzące w rozwiany feston przy prawym boku.
krucyfiks
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Pełnoplastyczna wolnostojąca figura przedstawia w całej postaci uskrzydlonego anioła. Został on ujęty frontalnie w kontrapoście z głową w trzech czwartych zwróconą w prawo w lekkim skłonie. Stoi on na złocistym obłoku mając lewą nogę lekko zgiętą w kolanie i wspartą o obłok. Anioł obie ręce ma uniesione ku górze na wysokości piersi. Układ palców prawej ręki wskazuje, iż mógł w niej coś trzymać, natomiast lewa dłoń ujęta jest w geście wskazującym. Postać charakteryzuje pociągła, młodzieńcza twarz o jasnej karnacji z nieznacznie zmarszczonymi brwiami, prostym nosem i półotwartymi ustami. Jego głowę okalają modelowane brązowe włosy sięgające karku. Złocone skrzydła anioła są rozpostarta z charakterystycznym mocnym wycięciem i mięsistym modelunkiem piór ułożonych wertykalnie. Anioł ubrany jest w sięgającą ziemie złoconą tunikę odsłaniającą bose stopy obute w wysokie sandały. Ekspresyjnie udrapowana tunika ma krótkie rękawy sięgające łokci.
rzeźba
Anioł
Zdjęcie nr 1: Drewniany kościół pw. św. Marcina w Jawiszowicach jest budowlą orientowaną, wzniesioną na zrąb. Do węższego prezbiterium zamkniętego trójbocznie przylega szersza nawa na rzucie zbliżonym do kwadratu. Od północy przy prezbiterium wybudowano zakrystię na planie wydłużonego prostokąta, a od zachodu wieżę w konstrukcji na słup na rzucie kwadratu. Zwieńczono ją izbicą z baniastym hełmem z latarnią. W przyziemiu wieży urządzono kruchtę. Nawę z prezbiterium nakryto jednokalenicowym dachem z więźbą w układzie storczykowym z przypustnicami (nadbitkami). W węższej części prezbiterialnej dach wsparty jest na trójkątnych zastrzałach widocznych na zewnątrz. Nad prezbiterium wznosi się sygnaturka w formie latarni z baniastym hełmem zwieńczonym krzyżem. Bryłę kościoła w całości otaczają arkadowe soboty z drewnianymi parapetami i z prześwitami wypełnionymi półprzeźroczystą pleksą. Na wysokości wejścia południowego do kościoła linię sobót wysunięto do przodu, dzięki czemu powstała pseudokruchta nakryta dachem siodłowym. Zarówno dach kościoła, jak i zakrystii, sobót oraz hełmy wieży i sygnaturki pokryte są gontem. Ściany nawy i prezbiterium utworzone z poziomo układanych bali przepruwają prostokątne okna z wpisanym łukiem półokrągłym, stanowiącym część stolarki okiennej. Na osi prezbiterium za ołtarzem głównym wycięto okulus. Wnętrze kościoła w nawie nakrywa płaski strop ze skośnym szalowaniem po bokach, a w prezbiterium pozorne sklepienie kolebkowe. Prezbiterium od nawy oddziela półokrągła tęcza z profilowaną belką, na której umieszczono grupę Ukrzyżowania. Całość wnętrza zdobi wielobarwna, ornamentalno-figuralna polichromia. Podłogę świątyni wyłożono kamiennymi płytami. W zachodniej części nawy urządzono chór muzyczny wsparty na dwóch drewnianych filarach z klatką schodową usytuowaną w południowo-zachodnim narożniku. Na chórze ustawiono prospekt organowy. Do wnętrza kościoła prowadzą dwa wejścia - od zachodu poprzez kruchtę w przyziemiu wieży oraz od południa z drewnianym portalem zamkniętym łukiem odcinkowym. Drewniany portal zamknięty łukiem odcinkowym prowadzi także z prezbiterium do zakrystii. Wypełniają go obite metalowymi płycinami i listwami drzwi. Własne wejście na zewnątrz posiada także zakrystia. Wnętrze prezbiterium w części wschodniej wypełnia architektoniczny ołtarz główny. Na ścianie północnej prezbiterium przy łuku tęczowym zawieszono ambonę, do której schody prowadzą z zakrystii. Pod skosem po obu stronach łuku tęczowego w narożnikach nawy ustawiono dwa ołtarze boczne, a pod chórem muzycznym dwa konfesjonały. W nawie stoją dwa rzędy ław kościelnych, a na jej ścianie północnej zawieszono na półeczkach feretrony procesyjne. Kościół otacza droga procesyjna wyłożona kamiennymi płytami, a cmentarz przykościelny zamyka drewniany parkan z dwiema bramkami wejściowymi.
kościół
Kościół św. Marcina
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie wydłużonego prostokąta przedstawia stojącą w całej postaci w nieznacznym kontrapoście bł. Salomeę na tle górzystego krajobrazu. Błogosławiona została ukazana frontalne ze złożonymi na piersi dłońmi do modlitwy, z lekkim przechyleniem głowy w prawą stronę. Salomea ma pociągłą twarz o rumianych policzkach, wydatny prosty nos i mięsiste wargi. Jej głowę otacza kolisty nimb. Ubrana jest w strój klaryski z zakonnym welonem na głowie i podwiką pod szyją. Na ramionach ma narzucony płaszcz spięty pod szyją, odsłaniający habit ze szkaplerzem przewiązany w talii sznurem zakończonym krzyżykiem. Przy ziemi spod habitu widoczne są czubki butów. Całą postać okrywa drewniana, płaskorzeźbiona, złocona i srebrzona sukienka wotywna, która najprawdopodobniej powtarza pierwotny układ szat bł. Salomei. W lewym rogu obrazu u stóp błogosławionej leży złocona, drewniana korona zamknięta. Salomea stoi na trawiastym gruncie. Za nią rozpościera się górzysty krajobraz utrzymany w tonacji błękitno-różowej z widocznym fragmentem jeziora okrytego mgłą. Ponad górami przedstawiono niebo z bladoniebieskimi obłokami oraz wyraźnie zaznaczoną światłością jaśniejącą ponad głową błogosławionej.
obraz
Bł. Salomea
Zdjęcie nr 1: Obraz ma kształt prostokąta zbliżonego do kwadratu. Ujęty jest w złoconą i srebrzoną profilowaną ramę z charakterystyczną koronką biegnącą przy jej wewnętrznej krawędzi. W centrum przedstawienia ukazano stojącą nad podwyższeniu Matkę Boską trzymającą na lewej ręce małego Jezusa, a w prawej zapaloną świecę. Pociągła twarz Madonny charakteryzuje się wyrazistymi oczami, prostym nosem i pełnymi ustami. Matka Boska ubrana jest we wzorzystą, plisowaną karminową suknię, dekorowaną u spodu i pod szyją złotym obszyciem. Suknia spięta jest w talii. Na głowie Marii widoczny jest błękitny maforion okrywający jej ramiona i opadający do ziemi. Spod niego widać jej brązowe włosy. Z kolei na nim, spod zamkniętej złotej korony, uwidacznia się koronkowa chusta. Głowę Marii otacza dwanaście czerwonych gwiazd. Trzymane Dzieciątko szczelnie jest owinięte w biało-niebieskie powijaki. Owalną twarz o wyrazistych oczach i ustach otaczają krótkie brązowe włosy. Wokół głowy widoczny jest promienisty nimb. Trzymana przez Marię świeca gromniczna w górnej części dekorowana jest bukiecikiem kwiatów. Z dwóch stron dwustopniowego podwyższenia, na którym stoi Madonna, wyobrażono dwie wazy o fantazyjnie dekorowanych czaszach, wypełnione biało-czwerwonymi różami oraz chabrami. Nad Matką Boską w górnej części obrazu ukazano wyłaniającego się z niebios w półpostaci Boga Ojca, który z rozpostartych ramion zdaje się wypuszczać gołębicę Ducha Świętego. Twarz Boga Ojca okala siwiejąca broda oraz włosy. Ubrany jest w niebieski płaszcz narzucony na białą tunikę, z której widoczne są tylko rękawy. Jego głowę otaczają potrójne promienie oraz trójkąt. Duch Święty unoszący się ponad Madonną został przedstawiony w promienistej glorii. Po obu stronach Boga Ojca widoczne są dwie pary uskrzydlonych głów anielskich namalowanych na obłokach. Z kolei poniżej po obu stronach Matki Boskiej z Dzieciątkiem unoszą się całopostaciowo przedstawieni dwaj aniołowie. Anioł z prawej strony trzyma wiklinowy koszyk z parą synogarlic. Okryty jest tylko przerzuconą przez ramiona i biodra czerwoną tkaniną. Z kolei anioł po przeciwnej stronie trzyma dymiącą kadzielnicę. Co jest charakterystyczne, anioł ten nie ma skrzydeł.
obraz
Matka Boska Gromniczna

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum siedząca postać Marii zwrócona trzy czwarte w lewo, delikatnie pochylona z rękami złożonymi w geście modlitwy. Przed nią siedzące na skale Dzieciątko, zwrócone trzy czwarte w prawo, delikatnie pochylone, opierające ciężar ciała na prawej ręce. Maria o delikatnych rysach: owalnej twarzy, małym nosie i drobnych ustach. Na głowie ma biały welon przykrywający jej włosy. Ubrana jest w bladoróżową suknię oraz silnie udrapowany ciemnogranatowy płaszcz, spod którego widoczna jest bosa stopa. Dzieciątko o jasnej, różowawej karnacji. Twarz pełna o małym nosie i głęboko osadzonych oczach. Głowę okalają krótkie, złote włosy. Wokół głów Marii i Dzieciątka złote, świetliste nimby. W tle pejzaż z widocznymi fragmentami drzew w brunatnej i ciemnozielonej tonacji. Rama złocona, fakturowana, w narożach i pośrodku boków zdobiona stylizowaną wicią roślinną.
obraz

Adoracja Dzieciątka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie pionowego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Karmiącej. W centrum kompozycji została ukazana Maria w półpostaci z głową przechyloną na lewe ramię. W lewej dłoni trzyma Dzieciątko Jezus, a prawą przytrzymuje pierś, którą go karmi. Ubrana jest w zielone szaty: suknię oraz płaszcz zdobione jasnoczerwonymi i kolistymi różami, niebieskimi tulipanami oraz zielonymi listkami. Szaty obwiedzione są czarnym konturem, w środku malowane płaską plamą barwną, bez cieniowania. Twarz Marii pełna o jasnej karnacji z zaróżowionymi policzkami z długim nosem i małymi ustami. Włosy długie, ciemnobrązowe, schowane pod welonem. Dzieciątko ponad naturalnych rozmiarów z odkrytymi ramionami i kolanami. Tło po lewej stronie obrazu ciemnoniebieskie, a po prawej zielone z żółtym nimbem wokół głowy Dzieciątka oraz żółtym fragmentem w prawym, górnym narożu. Wokół głów postaci rozmieszczonych jest jednaście, dużych i złotych gwiazd. Rama prosta, drewniana i bejcowana.
obraz

Matka Boska Karmiąca

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamknięty łukiem nadwieszonym z przedstawieniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Maria ukazana w półpostaci, frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku. Dzieciątko widoczne z prawego profilu, z głową odwróconą do tyłu, oburącz ujmuje dłoń Marii. Owalne twarze postaci charakteryzują linearnie opracowane rysy, z długimi, wąskimi nosami oraz drobnymi ustami. Oczy Marii mają migdałowy kształt, jej wzrok skierowany jest na wprost. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię z długimi rękawami ze złotymi obszyciami oraz ciemnoniebieski płaszcz nałożony na głowę. Dzieciątko ubrane jest w zieloną sukienkę i czerwony płaszcz, z jego lewej stopy zsuwa się sandał. Jezus spogląda w kierunku niewielkiej sylwetki jednego z dwóch archaniołów znajdującego się po prawej stronie – archanioła Gabriela. Po drugiej stronie jest archanioł Michał, obaj trzymają w dłoniach narzędzia Męki Pańskiej: Michał (włócznię i gąbkę z octem), Gabriel (krzyż). Na głowach Marii i Dzieciątka znajdują się otwarte korony ze szlachetnymi kamieniami, a wokół nimby: Matki Boskiej dekorowany bogatą wicią floralną, u Dzieciątka nimb krzyżowy. Wszystkie postacie są podpisane inicjałami: nad głową Marii, po lewej stronie obrazu widnieją litery „MP”, a po prawej „ΘΥ”; następnie po lewej stronie obrazu, nad głową archanioła Michała znajdują się litery „ΟΡМ”, a nad głową archanioła Gabriela „OΡГ” i dalej, po prawej stronie obrazu, obok Dzieciątka Jezus litery „IC-XC”. Tło jest złocone. Obraz ujęty jest prostokątną, profilowaną ramą zdobioną od zewnątrz ażurową wicią roślinną. W górnej części kompozycji napis „MATKO BOSKA NIEUSTAJĄCEJ POMOCY / MÓDL SIĘ ZA NAMI”. Rama drewniana, profilowana, złocona, ozdobiona rzędem stylizowanych liści akantu.
obraz

Matka Boska Nieustastającej Pomocy

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta w rozbudowanej, profilowanej ramie dekorowanej nakładanymi motywami geometrycznymi oraz kwiatowymi, zwieńczonej na osi monogramem maryjnym. W centrum kompozycji, nieco z lewej strony obrazu przedstawienie Marii trzymającej na kolanach martwe ciało Chrystusa. Twarz Marii szeroka, z delikatnie otwartymi ustami, szerokim nosem i wzrokiem skierowanym ku niebu. Matka Boska jest ubrana w czerwoną suknię, ciemnobłękitny płaszcz nałożony na głowę oraz biały welon. Chrystus ukazany w pozycji półleżącej na białym płótnie, z lewą ręką podtrzymywaną przez Marię, prawą opadłą bezwładnie w dół. Twarz szczupła, oczy zamknięte, okolona krótką brodą i długimi, ciemnobrązowymi włosami, spływającymi na ramiona i plecy. Odziany jest w białe perizonium na biodrach, delikatnie drapowane. Wokół głów są zaznaczone nimby. W lewym, dolnym rogu przedstawienia titulus oraz misa, w prawym widoczny fragment krzyża. W tle otwiera się rozległy pejzaż z widokiem na Jerozolimę. Kolorystyka ciemna, ciepła z dominacją brązów.
obraz

Pieta

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Matka Boska Niepokalanie Poczęta, św. Anna Samotrzeć ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-niepokalanie-poczeta-sw-anna-samotrzec

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności