Św. Mateusz Ewangelista

Dzieje zabytku

Obraz ze św. Mateuszem powstał w XVIII wieku. Najpewniej jest to jedno z czterech przedstawień ewangelistów, spośród których zachował się również obraz ze św. Janem.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta. Po prawej stronie św. Mateusz przedstawiony w półpostaci, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z głową skierowaną w przeciwną stronę. Święty siedzi przy stole, na którym stoi kałamarz, lewą ręką podtrzymuje otwartą księgę, prawą pisze w niej piórem. Ma pociągłą twarz z wysokim czołem, o starczych rysach, migdałowatych oczach, prostym nosie i pełnych ustach, okoloną długą, siwą, rozdwajającą się brodą oraz krótkimi, białymi włosami, zaczesanymi do tyłu. Ubrany jest w ciemną tunikę z podwiniętym rękawem oraz jasnoczerwony płaszcz przerzucony przez lewe ramię i opadający na kolana. Za św. Mateuszem stoi anioł, widoczny z lewej strony kompozycji, obejmując go lewym ramieniem, prawą dłonią zaś wskazuje na księgę. Prawe skrzydło ma złożone, lewe rozłożone, wyciągnięte w bok. Anioł ma pociągłą twarz, o półprzymkniętych oczach, prostym nosie i pełnych ustach, okoloną brązowymi włosami sięgającymi ramion. Ubrany jest w pomarańczowo-różową tunikę, przepasaną w talii. Scena ukazana jest we wnętrzu, z oknem w górnym lewym rogu obrazu. Pod półką na książki w prawej części obrazu znajduje się napis: „S(ANCTUS) MATHEUS”. Rama czarna, dekorowana złoconym ornamentem roślinnym.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz został wykonany przez mniej wprawnego malarza, który operował prostymi środkami formalnymi. Dzieło cechuje linearność i wykorzystanie płaskiej plamy barwnej oraz schematycznie przedstawiona perspektywa w partii stołu i głębi wnętrza.
Święty Mateusz był celnikiem, którego Jezus powołał na swojego ucznia. Był autorem pierwszej Ewangelii. Na obrazie z Wieliczki św. Mateusz przedstawiony jest w trakcie jej pisania w towarzystwie anioła, który pełni na obrazie dwojaką funkcję. W pierwszym znaczeniu postać anioła, który nakazuje świętemu pisać lub dyktuje mu tekst Ewangelii, może być odczytana jako ilustracja boskiego natchnienia, które pokierowało Mateuszem. W drugim znaczeniu postać uskrzydlonego człowieka występuje w ikonografii św. Mateusza jako jego symbol odwołujący się do wizji istot apokaliptycznych proroka Ezechiela (Ez 1, 10) lub do atrybutu nadanego przez św. Hieronima. Ten ostatni przypisał każdemu ewangeliście atrybuty w oparciu o pierwsze rozdziały ich Ewangelii – św. Mateuszowi odpowiadał człowiek, ponieważ napisane przez niego dzieło rozpoczyna się od przedstawienia rodowodu Chrystusa (podkreślając jego ludzką naturę).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Płótno podziurawione. Silne przetarcia i ubytki warstwy malarskiej, ściemniała kolorystyka.

Streszczenie

Obraz ze św. Mateuszem powstał w XVIII wieku. Najpewniej jest to jedno z czterech przedstawień ewangelistów, spośród których zachował się również obraz ze św. Janem. Święty Mateusz był celnikiem, którego Jezus powołał na swojego ucznia. Był autorem pierwszej Ewangelii. Na obrazie z Wieliczki św. Mateusz przedstawiony jest w trakcie jej pisania w towarzystwie anioła.

Bibliografia