Św. Barbara

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Jawiszowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
kościół, ołtarz boczny lewy
Identyfikator
DZIELO/13017
Kategoria
obraz
Dookreślenie zabytku
obraz na zasuwie
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz ufundowany przez górników, jako wyraz czci dla swojej patronki.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta. W centrum kompozycji wyobrażono całopostaciowe, frontalne przedstawienie św. Barbary stojącej na obłoku. Święta nieznacznie ma odchyloną głowę w prawo, jej wzrok skierowany jest ku niebu. W prawej ręce uniesionej na wysokość piersi trzyma gałązkę palmową, a w lewej złoty kielich z jaśniejącą hostią z chrystogramem "IHS". Święta Barbara ma pociągłą twarz o jasnej karnacji, wysokie czoło, prosty nos i wydatne usta. Jej głowę otaczają brązowe długie włosy spływające na ramiona, przewiązane podwójnym sznurem pereł. Wokół jej głowy namalowano świetlisty nimb. Ubrana jest w długą, zgniłozieloną suknię przewiązaną w talii i lamowaną u spodu złotą taśmą oraz w czerwony płaszcz podbity gronostajem. Spięty pod szyją płaszcz czterolistną fibulą z klejnotami lamowany jest u góry złotą taśmą. Barbara ma na głowie otwartą koronę o prostych sterczynach dekorowaną malowaną kameryzacją. Spod krańców sukni widać czubki ciemnych butów. W dolnej części kompozycji przedstawiono wyłaniających się ze zwaliska węgla dwóch górników. Obaj zostali przedstawieni w półpostaci. Starszy mężczyzna z twarzą widoczną z profilu z ciemnym wąsem i krótkimi włosami wyciąga lewą rękę w błagalnym geście w stronę świętej. W prawej ręce trzyma górniczy kilof. Ubrany jest w ciemnobrązową koszulkę z krótkimi rękawami. Górnik z prawej strony kompozycji został wyobrażony frontalnie w trzech czwartych w prawo z głową uniesioną ku górze i spojrzeniem skierowanym w stronę św. Barbary. Na wysokości piersi trzyma modlitewnie zaplecione dłonie. Jest to młody mężczyzna bez zarostu o owalnej twarzy, prostym nosie i wydatnych ustach z ciemnymi, krótkimi włosami i zaczesaną grzywką. Ubrany jest w brunatną koszulkę z krótkimi rękawami. Z tyłu za starszym górnikiem widoczny jest fragment drabiny. W tle z prawej strony kompozycji przedstawiono jasną, cylindryczną wieżę o trzech oknach stojącą na skale w pagórkowatym krajobrazie, ponad którym rozpościera się baldoniebieskie niebo.

Zarys problematyki artystycznej

Jawiszowickie przedstawienie św. Barbary w nowatorski sposób łączy postać św. Barbary z tradycyjnymi jej atrybutami z postaciami dwóch górników, co wiąże się z jej patronatem nad tą grupą zawodową licznie reprezentowaną we wspólnocie parafialnej w Jawiszowicach z racji istnienia niedalekiej kopalni węgla kamiennego. Postać świętej oraz widoczna w tle wieża przywołuje podobne wyobrażenie św. Barbary w lewym bocznym ołtarzu w kościele parafialnym pw. św. Andrzeja w Gilowicach z początku XX wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację nastawy w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku przeprowadzili Dorota i Bogusław Krówkowie z Krakowa.

Literatura

Sz. Tracz, Niebiański splendor. Opowieść o drewnianym kościele Św. Andrzeja Apostoła z 1. poł. XVI w. w Gilowicach, Kraków-Gilowice 2007, s. 94, il. s. 67-68.
R. Kalinowski, Ecclesia Sancti Martini Jawiszowice, Kraków 2017, s. 89-90.

Streszczenie

Jawiszowickie przedstawienie św. Barbary w nowatorski sposób łączy postać św. Barbary ukazaną z tradycyjnymi jej atrybutami z postaciami dwóch górników, co przywołuje na myśl jej patronat nad tą grupą zawodową. Obraz powstał w drugiej połowie XX wieku.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Barbara", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-barbara-22

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności