Św. Agnieszka, św. Florian

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Poręba Wielka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
kruchta kościoła
Identyfikator
DZIELO/13284
Kategoria
feretron
Ilość
1
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Opis

Feretron w typie obrazowym osadzony na prostopadłościennej, profilowanej uskokowo podstawie z parą otworów na drążki. Pola obrazowe mają kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym.
Na awersie znajduje się półpostaciowe przedstawienie św. Agnieszki, zwróconej w trzech czwartych w lewo, z głową lekko przechyloną na prawe ramię. Święta ukazana jest jako młoda dziewczyna o owalnej, pełnej twarzy z subtelnymi, młodzieńczymi rysami. Długie, brązowe, falowane włosy opadają swobodnie na plecy św. Agnieszki ubranej w błękitną suknię z długimi wąskimi rękawami i złotym obszyciem dekoltu. Partię bioder osłania przerzucony przez prawą rękę czerwony płaszcz. Święta spogląda na trzymanego baranka, w lewej ręce ma miecz. Jej głowę okala świetlisty nimb. Tło przedstawienia jest utrzymane w odcieniach brązu.
Rewers feretronu stanowi całopostaciowy wizerunek św. Floriana. Święty stoi w delikatnym kontrapoście zwrócony na wprost. Lekko uniesiona głowa skierowana jest w trzech czwartych w lewo. Owalną twarz o delikatnych rysach młodego mężczyzny charakteryzuje krótki, jasnobrązowy zarost. Święty ma na sobie zbroję rzymskiego legionisty i spięty na lewym ramieniu czerwony płaszcz, a na głowie hełm z pióropuszem. W prawej ręce trzyma jasnobrązową chorągiew na długim drzewcu, w lewej drewniany cebrzyk, z którego wylewa się woda. W dali, po prawej stronie kompozycji, za niewielką rzeką widoczny płonący murowany budynek, po lewej kępy zarośli.
Obrazy ujęte są profilowaną ramą zwieńczoną motywem korony oraz akantowych spływów, krawędzie zaś ujmują zwisy z liści laurowych. Struktura utrzymana jest w jasnym odcieniu szaro-zielonym, ornamentyka jest złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Awers feretronu zajmuje półpostaciowy wizerunek św. Agnieszki. Należała ona do grona pierwszych męczenników za wiarę żyjących na przełomie III i IV wieku. Wywodziła się z rzymskiej arystokracji, niezainteresowana licznymi propozycjami małżeństwa twierdziła, iż swoje serce oddała już pewnemu wybrankowi. Gdy odrzuciła syna prefekta Semproniusza wydano na nią wyrok śmierci, który został zmieniony na umieszczenie w domu publicznym. Agnieszka zrażała jednak mężczyzn swą nieprzystępnością i uporem. W końcu miała zginąć na stosie, który jednak nie zapłonął. Ostatecznie dwunastoletnia Agnieszka została ścięta mieczem 21 stycznia na stadionie Domicjana. Kult św. Agnieszki istniał już w IV wieku, w miejscu jej męczeństwa wzniesiono kościół Sant’Agnese in Agone. Obecnie miejsce, w którym znajduje się ta przebudowana przez znakomitego architekta barokowego Francesca Borrominiego świątynia, nosi nazwę Piazza Navona. Święta Agnieszka bywa ukazywana z mieczem w dłoni, odnoszącym się do jej śmierci męczeńskiej, jednak głównym atrybutem świętej jest symbolizująca czystość owieczka lub nawiązujący do jej imienia (łac. agnus) baranek. Poświęcone w dniu wspomnienia św. Agnieszki 21 stycznia w Rzymie dwa baranki ofiarowywane są papieżowi, z ich wełny tkane są paliusze.
Na rewersie feretronu znajduje się wizerunek św. Floriana żyjącego na przełomie III i IV wieku w Ceti (obecnie Dolna Austria). Jako młodzieniec został powołany do rzymskiej armii dowodzonej przez cesarza Dioklecjana, wielkiego prześladowcy chrześcijan. W 304 roku Florian miał wstawić się za ciemiężonymi legionistami chrześcijańskimi, za co poniósł męczeńską śmierć utopiony w rzece Enns. Ukazany pośród obłoków, w zbroi rzymskiego legionisty, święty w lewej dłoni trzyma niewielki cebrzyk, z którego wylewa wodę na płonący dom. Atrybut ten odnosi się do legendy, wedle której miał jednym wiadrem ugasić pożar płonącej wsi. Święty Florian patronuje zawodom związanym z ogniem - strażakom, hutnikom, kominiarzom, piekarzom czy garncarzom. W 1436 roku ustanowiono go jednym czterech głównych patronów Królestwa Polskiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

Jeden z noszonych podczas procesji w kościele w Porębie Wielkiej feretronów zawiera wizerunek patronującej m.in. zaręczonym i młodym parom św. Agnieszki. Na rewersie natomiast przedstawiony został chroniący społeczność wiejską przed niebezpieczeństwem pożaru św. Florian.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Agnieszka, św. Florian", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-agnieszka-sw-florian

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności