Przebicie włócznią

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Jabłonka
Miejscowość
Orawka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Jana Chrzciciela
Tagi
malarstwo XVII wieku Peter Paul Rubens Przebicie włócznią Zdjęcie z krzyża
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny południowy
Identyfikator
DZIELO/04944
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVII – początek XVIII wieku
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 106 cm
wysokość – 170 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 147 cm
Szerokość bez ramy – 87 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz powstał w drugiej połowie XVII lub na początku XVIII wieku w nieznanym warsztacie malarskim. Umieszczono go w polu głównym ołtarza bocznego w kościele w Orawce.

Opis

Obraz o formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Kompozycja wielofiguralna. W centrum postać Chrystusa umarłego, na krzyżu, skierowana trzy czwarte w prawo. Ciało w dużym zwisie, przypominające w układzie literę „Y”, z wyraźnie wydobytą światłocieniem muskulaturą. Perizonium luźno osłaniające biodra, zawiązane na prawym boku; na głowie korona cierniowa. Krzyż prosty, nad głową Chrystusa titulus w formie pionowej banderoli z napisem w języku hebrajskim, greckim i łacińskim „IESVS NAZA/RENVS REX / IVD[A]EORVM”. Po obu stronach Chrystusa ukrzyżowani dwaj łotrzy. Po prawej stronie postać przedstawiona frontalnie, z prawą ręką przełożoną przez ramię krzyża, lewa wyciągnięta wzdłuż ramienia krzyża, z głową skierowaną w stronę Chrystusa. Po lewej stronie łotr przedstawiony w momencie przybijania do krzyża, z profilu, o łukowato wygiętym ciele, z lewą nogą ugiętą w kolanie. Do jego krzyża podstawiona drabina ujęta diagonalnie. W dolnej partii kompozycji po lewej stronie Longinus w stroju żołnierskim, na siwym koniu ukazanym od tyłu, w skrócie perspektywicznym, przebijający bok Chrystusa włócznią. W lewym, dolnym rogu wyłaniająca się głowa innego czarnego konia, ukazana z profilu. W prawym, dolnym rogu Matka Boska w różowej sukni z szarym płaszczem i ciemną chustą na głowie, ze splecionymi dłońmi oraz głową odchyloną w lewo. Obok niej po prawej stronie, ukazany w profilu św. Jan w zielonej tunice i czerwonym płaszczu, którego krawędzią wyciera łzy. Sylwetka zwrócona w lewą stronę. Pod krzyżem Chrystusa przyklękająca Maria Magdalena przedstawiona profilem, z rękoma wyciągniętymi ku górze. Ubrana w żółtą suknię z podwiniętymi rękawami. W tle zarys wielu postaci. Niebo czarne. Kolorystyka żywa, intensywna, kontrast plam barwnych; silny światłocień. Rama złocona, drewniana, profilowana, dekorowana ornamentem akantowym na niebieskim tle.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz „Przebicie włócznią” w kościele w Orawce jest doskonałym przykładem recepcji dzieła flamandzkiego, barokowego malarza Petera Paula Rubensa (1577-1640) – tzw. „Le coup de lance”. Kompozycja obok drugiego dzieła mistrza „Ukrzyżowania” była najczęściej powtarzana nie tylko w krajach Europy, ale i na wszystkich kontynentach. Słynne „Le coup de lance” z ołtarza w kościele św. Franciszka w Antwerpii (obecnie w Królewskim Muzeum Sztuki w Antwerpii) jako pierwszy rytował Boetius à Bolswert. W Polsce oprócz realizacji w Orawce najbardziej znanymi i najlepszymi artystycznie adaptacjami tej kompozycji są obrazy Franciszka Lekszyckiego w kaplicy Ukrzyżowania w Kalwarii Zebrzydowskiej i w kościele Bernardynów we Lwowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dostateczny; obraz wielokrotnie uzupełniany i przemalowany. Podczas jednej z ostatnich konserwacji kompozycja została uzupełniona o drabinę i postać po prawej stronie krzyża.

Streszczenie

Obraz „Przebicie włócznią” w kościele w Orawce powstał w drugiej połowie XVII wieku lub na początku XVIII wieku w nieznanym warsztacie malarskim. Umieszczono go w polu głównym ołtarza bocznego w kościele w Orawce z pierwszej ćwierci XVIII wieku. Obraz jest doskonałym przykładem recepcji dzieła flamandzkiego, barokowego malarza Petera Paula Rubensa (1577-1640) – tzw. „Le coup de lance”.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Michalczyk Zbigniew, "W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku", Warszawa 2016

Jak cytować?

Maria Działo, "Przebicie włócznią", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/przebicie-wlocznia

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności