Ołtarz boczny (Najświętszego Serca Pana Jezusa)

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Spytkowice
Miejscowość
Spytkowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Rabka
Parafia
Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
kaplica boczna
Identyfikator
DZIELO/06839
Kategoria
ołtarz
Dookreślenie zabytku
ołtarz boczny
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, marmoryzowane, złocone, srebrzone
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Ołtarz główny został odnotowany już w 1765 roku jako element okazałego wyposażenia nowo wzniesionego kościoła sfinansowanego zarówno dzięki fundatorce, jak i staraniom proboszcza. Poza ołtarzem głównym, znajdowały się tam wówczas 3 boczne – św. Rodziny, Ukrzyżowania, a w kaplicy św. Jana Nepomucena. Na przełomie XIX i XX wieku zły stan ołtarzy zwrócił uwagę ówczesnego proboszcza, Andrzeja Murzańskiego, który w kronice parafialnej zanotował: „złoto wytarte, ale jeszcze nie w najgorszym stanie, raziły jednak bardzo przy świeżo odmalowanym kościele. Dlatego ufny w pomoc Bożą zapowiedziałem z ambony parafianom, ze ołtarze odnowić zamierzam i składki w niedziele zbierać będę. Zapowiedziałem im od razu, że choćbyście mi nawet centa dać nie chcieli, to i tak Bóg mi dopomoże, i co myślę, wykonam. Bez centa w ręce sprowadziłem pozłotnika z Krakowa (…) Zaczęli parafianie (komitet) szemrać, że to bez ich wiedzy i porady zrobiłem, ale wytłumaczyłem surowo komitetowi, o co ma dbać i wszystko zamilkło”. Z zebranych składek oraz ofiar darczyńców odnowiono wszystkie retabula w kościele. Pierwotnie w ołtarzu znajdowały się obrazy z wizerunkiem Najświętszego Serca Jezusa oraz ze św. Janem Nepomucenem. Jaki zapisał w kronice parafialnej ówczesny proboszcz, Andrzej Murzański „tu nabożeństwa tych bractw się odprawowały, dlatego postanowiłem to rozdzielić i w tym celu sprowadziłem figurę Serca PJ z St. Gröden za 90 złr i ołtarz Serca PJ przeniosłem do kaplicy".

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Ołtarz sarkofagowy, z drewnianą mensą. Retabulum na wysokim, zryzalitowany skośnie cokole, ujętym parą spływów wolutowych. Część środkowa retabulum ujęta parą kolumn ustawionych na tle zdwojonych pilastrów, wspierających wyłamujące się ponad nimi belkowanie z architrawem w kształcie odcinkowego łuku nadwieszonego na osi. Zwieńczenie w formie przerwanego, półkolistego przyczółka z motywem promienistej glorii pośrodku. Dolną i górną partię części środkowej nastawy zdobi para rocaille’owych kartuszy. Pole nastawy w formie niszy zamkniętej półkolistym łukiem nadwieszonym z uskokami, ujęte profilowaną, złoconą ramą o dłuższych bokach zdobionych motywem rocaille’ów. Wewnątrz figura Najświętszego Serca Jezusa oraz para figurek aniołków trzymających lichtarze. Dodatkowo retabulum ujmuje para figur aniołów w złoconych szatach. Pośrodku glorii zwieńczenia płaskorzeźbione tablice dekalogu ujęte wiązkami promieni i kręgiem obłoków. Struktura polichromowana w kolorze brązowym i czerwonym oraz marmoryzowana w odcieniach zieleni, detal architektoniczny i ornamentyka złocone i srebrzone.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Zespół ołtarzy bocznych w kościele parafialnym w Spytkowicach stanowi pierwotny element wzniesionej w połowie XVIII wieku świątyni. Na ten okres należy także datować struktury retabulów.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ołtarz boczny (Najświętszego Serca Pana Jezusa)", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-najswietszego-serca-pana-jezusa

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności