Matka Boska Śnieżna, Matka Boska Harbutowicka

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Sułkowice
Miejscowość
Harbutowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sułkowice
Parafia
Parafia Najświętszego Imienia Marii
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/13635
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XVII wiek
Technika i materiał
olej na desce, złocony; drewno rzeźbione, złocone; metal cięty, złocony, kameryzowany
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

W latach sześćdziesiątych ksiądz Tadeusz Rogowiec, ówczesny proboszcz parafii w Harbutowicach, przyczynił się do przemalowania obrazu, postępując niezgodnie z zasadami konserwacji i zmieniając tym samym rysy twarzy namalowanych postaci. Ksiądz usunął również tekturową sukienkę narzuconą gipsem i w porozumieniu z doktorem Jerzym Szablowskim założył nową, metalową, dla Marii pozłacaną, dla Dzieciątka posrebrzaną, ufundowaną przez mieszkańców osiedla Kozłówka. Przymocowano ją do obrazu 63 gwoździami. W 1960 roku obraz poddano konserwacji i nie zakładano ponownie wspomnianych sukienek. Podczas czyszczenia odkryto pod farbą napis: „Intrepide quo suis hostes Hoc nomine vinces: Magna Parens Eius […] dum adsit Regina […] 1675”. W 1951 roku osłonięto obraz szybą, a w 1957 roku zmieniono tło.
W 1976 został opisany jako stary, liczący sobie ponad 300 lat, a w 1957 jako słynący z łask od ponad 200 lat i malowany we Włoszech.
W latach siedemdziesiątych XX wieku, na 300-lecie, parafia ufundowała nową ramę, którą wykonał Stanisław Ciężadlik z Mszany Dolnej.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta o zaokrąglonych górnych narożach z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Śnieżnej. Madonna przedstawiona frontalnie, w półpostaci, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku, prawą dłoń składająca na piersi. Ma owalną twarz z podłużnym nosem, drobnymi ustami i dużymi, wyraźnie zaznaczonymi oczami. Zwrócone w trzech czwartych w prawo Dzieciątko spogląda na widza, prawą rękę wyciąga przed siebie w geście błogosławieństwa, lewą dotyka dłoni Matki. Ma owalną, delikatną twarz z wąskim nosem, małymi ustami i okrągłymi oczami, otoczoną puklami jasnobrązowych włosów. Matka Boska ubrana w spływającą drobnymi, równoległymi fałdami czerwoną suknię wiązaną w pasie, lamowaną pod szyją i na rękawach złotą taśmą, biały welon oraz zarzucony na głowę niebieski płaszcz spięty klamrą i zdobiony przy brzegach rzędem pereł oraz złotą taśmą; z sześcioramienną gwiazdą na prawym ramieniu. Dzieciątko ubrane w różową sukienkę z zieloną podszewką rozciętą pod szyją, przewiązaną w pasie zieloną wstążką; na to narzucony złoty, dekorowany ornamentem roślinnym i perłami płaszcz podbity czerwienią. Na stopach ma sandały. Wokół głów obu postaci nimby, na głowach zamknięte, wychodzące przed płaszczyznę obrazu korony wycięte z blachy dekorowanej kameryzacją. Tło jednolite, złote, pokryte rytym ornamentem roślinnym. Obraz umieszczono w bogato rzeźbionej, ażurowej ramie skomponowanej z ujętego w dwa wałki zwiniętego sznura oraz szerokiej bordiury z wici utworzonej z liści akantu, spiętej u góry monogramem maryjnym.

Zarys problematyki artystycznej

Z punktu widzenia ikonograficznego obraz w ołtarzu głównym swoją genezą sięga aż do wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej, zwanego Salus Populi Romani z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Modlitwy wznoszone do Boga za pośrednictwem Marii wyobrażonej w tym wizerunku miały przyczynić się do zwycięstwa wojsk chrześcijańskich nad Turkami w 1571 roku w bitwie pod Lepanto. Sława obrazu, a co za tym idzie jego liczne kopie, szybko rozeszła się po Europie i dotarła również do Rzeczypospolitej, osiągając apogeum popularności w pierwszej ćwierci XVII wieku. Miało to związek również z kontrreformacją oraz rozwojem idei przedmurza chrześcijaństwa. Jedna z pierwszych rzymskich kopii obrazu trafiła do kościoła krakowskich dominikanów, kolejna do katedry wawelskiej, wiele innych zachowało się w posiadaniu bractw i kościołów w związku z rozpowszechnieniem nabożeństwa różańcowego.
Marian Kornecki w pracy o adaptacjach i rozpowszechnieniu wizerunków Matki Boskiej Śnieżnej na terenie Rzeczypospolitej wyróżnił kilka wariantów ikonograficznych tego przedstawienia. Niestety dopasowanie harbutowickiego obrazu do któregoś z nich nie jest możliwe. Warto jednak zwrócić uwagę na charakterystyczną dla tego typu przedstawieniowego gwiazdę umieszczoną na prawym ramieniu Marii.
Obraz uważany jest za cudowny.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

Bobeł Franciszek, Kościół w Harbutowicach pod wezwaniem Najświętszego Imienia Maryi, Kraków 2003, s. 79-81
http://parafiaharbutowice.pl/zarys-historyczny
Kornecki Marian, Matka Boska Polska. Adaptacja i rozpowszechnienie typu ikonograficznego obrazu Matki Boskiej Śnieżnej od XVI do XVIII wieku, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. 6, Między wschodem a Zachodem, cz. 3, Kultura artystyczna, red. Tadeusz Chrzanowski, Lublin 1992, s. 365-398.

Streszczenie

Obraz Matki Bożej w kościele parafialnym w Harbutowicach umieszczony w ołtarzu głównym jest otoczony kultem i ozdobiony koronami. Ikonograficznie naśladuje słynący cudami obraz Matki Boskiej Śnieżnej, zwany Salus Populi Romani z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Wizerunek ten silnie związany jest z nabożeństwem różańcowym, a na terenie Rzeczypospolitej reprezentowany był przez liczne kopie, niektóre przywiezione bezpośrednio z Rzymu. Niestety pochodzenie i atrybucja harbutowickiego obrazu są nieznane.

Bibliografia

Bobeł Franciszek, "Kościół w Harbutowicach pod wezwaniem Najświętszego Imienia Maryi", Kraków 2003
Kornecki Marian , "Matka Boska Polska. Adaptacja i rozpowszechnienie typu ikonograficznego obrazu Matki Boskiej Śnieżnej od XVI do XVIII wieku" , [w:] "Między Wschodem a Zachodem, cz. 3: Kultura artystyczna" , red.Chrzanowski Tadeusz , Lublin 1992 , s. 365-398

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Liber Memorabilium Ecclesiae Harbutowice, s. 62, 82, 106, 119.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, APA 64, s. 17, 191, 323.

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Matka Boska Śnieżna, Matka Boska Harbutowicka ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-sniezna-matka-boska-harbutowicka

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności