Matka Boska Śnieżna

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany w 1785 roku. W 1926 roku odnowił go malarz Gawliński.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Śnieżnej. W centrum kompozycji Matka Boska z Dzieciątkiem ukazana frontalnie, delikatnie skierowana w lewo, w ujęciu do kolan. Maria oburącz podtrzymuje siedzące na jej lewym przedramieniu Dzieciątko. Twarz podłużna, pełna, o delikatnie zarysowanych oczach i długim, prostym nosie oraz małych ustach. Ubrana jest w czerwoną suknię oraz niebieski płaszcz zarzucony na głowę i ramiona ze złotą lamówką i gwiazdą nad czołem. Maria w dłoniach trzyma zieloną chusteczkę, palce prawej układa na kształt litery „V”. Chrystus zwrócony jest trzy czwarte w prawo, swoją głowę kieruje w prawo, unosząc ją lekko ku górze, w kierunki Matki. W lewej ręce podtrzymuje zamkniętą księgą, a prawą błogosławi. Twarz o dziecięcych rysach z długim nosem. Włosy średniej długości, jasne, opadające na plecy. Ubrany jest w żółtą sukienkę oraz sandały. Tło jednolite, ciemnobrązowe. Rama drewniana, profilowana, złocona. Po lewej stronie słabo czytelny napis „Anno 1785 / [?]akslin [?]”, a w prawym dolnym narożu „Odnowiony / 1926. r(oku) / GAWLIŃSKI / malarz [?]”.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiane dzieło to przedstawienie, które wywodzi się od obrazu „Salus Populi Romani” z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. W związku z cudem, jaki wydarzył się podczas budowy bazyliki obraz nazwano Matką Boską Śnieżną. Historia rzymskiego wizerunku związana jest z bitwą pod Lepanto, która rozegrała się 7 października 1571 pomiędzy siłami państw chrześcijańskich a imperium otomańskim. Jej wynik był z trwogą oczekiwany w wielu krajach Europy. Papież Pius V zarządził w intencji zwycięstwa odprawienie błagalnych procesji różańcowych, wnoszących o protekcję do Matki Boskiej w obronie chrześcijaństwa. W Rzymie, wspomniany wizerunek z bazyliki Santa Maggiore był obnoszony w uroczystej procesji. Po odniesionym zwycięstwie pod Lepanto został otoczony szczególnym kultem i rozpowszechniony w licznych kopiach, które wkrótce trafiły również do Polski. Jedna z pierwszych kopii obrazu, sprowadzona prawdopodobnie przez kardynała Bernarda Maciejowskiego około 1600 roku do Krakowa, podobnie jak jej pierwowzór, niebawem odegrała kluczową rolę w publicznych procesjach i modlitwach o zwycięstwo nad siłami tureckimi (bitwa pod Chocimiem, 1621 rok). Rozpowszechnienie tego wizerunku ułatwiły postanowienia Soboru Trydenckiego, otwierającego drogę do nowych form życia religijnego. Obraz Matki Boskiej Śnieżnej był silnie związany z nabożeństwem różańcowym, propagowanym przez licznie utworzone na terenie Rzeczypospolitej bractwa. Maria ma na maforionie namalowany krzyż o rozszerzonych na końcach ramionach. Element ten pojawił się na przedstawieniach maryjnych już w V wieku (np. kopuła baptysterium arian w Rawennie). Do bogatej symboliki obrazu Matki Boskiej Śnieżnej należą również dwa palce Madonny ułożone w kształt litery „V”. Można je tłumaczyć jako skrót od łacińskiego „Virgo” (Dziewica). Inne tłumaczenie tego symbolu wskazuje na dwie natury Chrystusa: boską i ludzką. Warto zwrócić również uwagę na charakterystyczną chusteczkę, którą Maria trzyma w dłoniach. Motyw ten symbolizujący macierzyńską opiekę został zaczerpnięty z rzymskiego pierwowzoru. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła, które według sygnatury umieszczonej na obrazie powstało w 1785 roku. Obraz został jednak silnie przemalowany w 1923 roku przez malarza Gawlińskiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zły, płótno zdublowane, zabrudzone na całej powierzchni, widoczne pęknięcia i odpryski warstwy malarskiej, obraz silnie przemalowany w 1926 roku.

Streszczenie

Omawiane dzieło to przedstawienie, które wywodzi się od obrazu „Salus Populi Romani” z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. W związku z cudem, jaki wydarzył się podczas budowy bazyliki obraz nazwano Matką Boską Śnieżną. Wizerunek ten jest silnie związany z nabożeństwem różańcowym, propagowanym przez licznie utworzone na terenie Rzeczypospolitej bractwa. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła, które według sygnatury umieszczonej na obrazie powstało w 1785 roku. Obraz został jednak silnie przemalowany w 1923 roku przez malarza Gawlińskiego.

Bibliografia