Matka Boska Różańcowa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Głębowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Matki Boskiej Szkaplerznej
Miejsce przechowywania
kościół parafialny
Identyfikator
DZIELO/23964
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1866 rok
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany w 1866 roku o czym informuje umieszczona na jego dole inskrypcja. Po tym roku został umocowany na większym drewnianym podłożu zamontowanym jako zasuwa obrazu "Matka Boska przekazuje szkaplerz św. Szymonowi Stockowi" w ołtarzu głównym kościoła parafialnego w Głębowicach.

Opis

Obraz Matki Boskiej Różańcowej uzyskał kształt wydłużonego, stojącego prostokąta. Wizerunek przedstawia w półpostaci Matkę Boską z Dzieciątkiem. Maria, zwrócona delikatnie w trzech czwartych w lewo, podtrzymuje małego Jezusa obiema, skrzyżowanymi rękami na lewym ramieniu. Równocześnie Madonna w prawej dłoni trzyma białą chustę, a w lewej złoty różaniec zakończony owalnym medalionem z monogramem maryjnym. Jej rumiana twarz o jasnej karnacji jest modelowana miękkim światłocieniem. Twarz jest pociągła o delikatnych, łagodnych rysach, z prostym nosem i pełnych ustach. Matka Boska ubrana jest w ciemnogranatowy maforion podbity zielenią, lamowany i dekorowany złotymi motywami roślinno-kwiatowymi oraz imitacją zawieszonych wotów - białego orła, złotych krzyży z kokardami oraz srebrnego medalionu z kokardą. Maforion opadając na ramiona odsłania spodnią, szkarłatną suknię. Maria ma na głowie wysoką, złotą, zamkniętą koronę wypełnioną purpurą, zwieńczoną globem z krzyżykiem. Korona jest dekorowana malowaną kameryzacją. Pod szyją namalowano trzy sznury pereł przypiętych do maforiona dwiema spinkami w kształcie czteropłatkowych kwiatów. Na dolnym sznurze wisi złoty krzyżyk. Trzymane przez Madonnę Dzieciątko jest zwrócone w trzech czwartych w prawo. Mały Jezus lewą ręka podtrzymuje przy boku księgę Ewangelii z czarną okładką zdobioną złotym krzyżykiem. Natomiast nieznacznie usztywnioną i wyciągniętą przed siebie prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa. Jezus ma okrągłą twarz o jasnej karnacji, pełnych ustach i rumianych policzkach, okoloną jasnobrązowymi, krótkimi włosami. Ubrany jest w szkarłatną tunikę u dołu bogato lamowaną złotym ornamentem roślinnym. Tunika pokryta jest drobnymi, złotymi, czterolistnymi kwiatuszkami. Na głowie ma wysoką, zamknietą, złotą koronę zwieńczoną krzyżykiem, dekorowaną malowaną kameryzacją i wypełnioną purpurą. Przy szyi małego Jezusa namalowano trzy krótkie sznury pereł dekorowane z lewej strony srebrną kokardą z długimi wstęgami. Głowy obu postaci otaczają złote nimby z wpisanymi w nie promieniami. Postacie zostały ukazane na srebrnym tle pokrytym złotą, romboidalną kratownicą. Pola kratownicy wypełniają rozety, a w miejscu przecięcia listew namalowano wielolistne kwiaty.
W dolnej części obrazu na białym tle umieszczono czarny napis: N(AJŚWIĘTSZA) M(ARIA) PANNA RÓŻAŃCOWA / Według obrazu cudami słynącego w kościele XX. Dominikanów w Krakowie / poświęconego przez Klemensa VIII Papieża a przywiezionego przez Kard(dynała) Ber / narda Maciejowskiego Bisk(upa) Krak(owskiego) Dobrodziejom spalonego kościoła S(więtej) Trójcy / R(oku) P(ańskiego) 1850. Pamiątka R(oku) P(ańskiego) 1862 malowany R(oku) P(ańskiego) 1866.

Zarys problematyki artystycznej

Głębiowicki obraz Matki Boskiej Różańcowej jest kopią łaskami słynącego wizerunku z tym samym przedstawieniem w kaplicy Różańcowej przy kościele Dominikanów w Krakowie. Świadczy o tym nie tylko napis, ale także charakterystyczna dekoracja tła w postaci romboidalnej kratownicy, kształt koron, malowane sznury pereł i wota zawieszona na sukience Madonny. Wizerunek krakowski, jaki i ten w Głębowicach są wzorowane na rzymskim obrazie Matki Boskiej Śnieżnej – Salus Populi Romani (117 x 79 cm) z VI wieku przechowywanym w Cappella Paolina w bazylice Santa Maria Maggiore. Obraz czczony jest w Wiecznym Mieście od VIII wieku. Kult Matki Boskiej Śnieżnej w sposób szczególny został rozpropagowany na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów po soborze trydenckim (1545-1563). W Polsce na mocy postanowień synodów biskupich można było malować obrazy Matki Boskiej z Dzieciątkiem, wzorując się albo na obrazie częstochowskim albo na rzymskim wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej. Typ rzymski był wykorzystywany najczęściej do przedstawień Matki Boskiej Różańcowej lub Matki Boskiej Szkaplerznej. Szczególnymi propagatorami tego wizerunku byli jezuici. Kopie rzymskiego obrazu powstawały przede wszystkim w oparciu o grafiki np. powstałe w flamandzkim warsztacie rodziny Wierixów – ojca Antoniego i jego trzech synów: Jana (ok. 1549 – po 1615), Antoniego (1552-1624) i Hieronima (ok. 1553-1619). W tym typie namalowano bardzo wiele przedstawień maryjnych, które do dziś cieszą się kultem, np. Matka Boska Świętolipska (mal. Bartłomiej Pens, 1640 r.), Matka Boska Leżajska, Matka Boska z klasztoru Karmelitów w Czernej pod Krakowem lub też przywołany łaskami słynący wizerunek Matki Boskiej Różańcowej w kościele Dominikanów w Krakowie. Wiele tego rodzaju obrazów powstało na Kresach Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Drugie przedstawienie Matki Boskiej Śnieżnej znalazło się w Głębowicach na dziewiętnastowiecznym feretronie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry. Konserwacja przeprowadzona w 2017 roku przez Monikę Domańską-Tomczyk.

Streszczenie

Głębiowicki obraz Matki Boskiej Różańcowej jest kopią łaskami słynącego wizerunku z tym samym przedstawieniem w kaplicy Różańcowej przy kościele Dominikanów w Krakowie. Świadczy o tym nie tylko napis, ale także charakterystyczna dekoracja tła w postaci romboidalnej kratownicy, kształt koron, malowane sznury pereł i wota zawieszona na sukience Madonny. Wizerunek krakowski, jaki i ten w Głębowicach są wzorowane na rzymskim obrazie Matki Boskiej Śnieżnej – Salus Populi Romani (117 x 79 cm) z VI wieku przechowywanym w Cappella Paolina w bazylice Santa Maria Maggiore. Obraz powstał w 1866 roku jako zasuwa głównego ołtarza w kościele parafialnym.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 462;
P. Skubiszewski, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, Lublin 2001, s. 48;
H. Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, Gdańsk 2010, s. 79-86;
I. Platowska-Sapetowa, Obraz Matki Boskiej Śnieżnej Królowej Rodzin z Kolegiaty w Jarosławiu, Jarosław-Łańcut 2012, s. 35-51.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Matka Boska Różańcowa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-rozancowa-26

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności