Matka Boska Niepokalanie Poczęta

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Zabierzów
Miejscowość
Bolechowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Bolechowice
Parafia
Parafia Św. Apostołów Piotra i Pawła
Miejsce przechowywania
magazyn pod wieżą
Identyfikator
DZIELO/00844
Kategoria
feretron
Ilość
1
Czas powstania
XIX wiek (?)
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone
Wymiary podstawowe
szerokość – 71 cm
wysokość – 146 cm
głębokość – 27 cm
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Opis

Podstawa feretronu w formie dwóch uproszczonych wolut z otworami na drążki, na płaskich podstawach. Na nich pełnoplastyczna figura Matki Boskiej w typie Niepokalanie Poczętej, stojąca na globie ziemskim, depcząca oplatającego go węża, który trzyma w paszczy jabłko. Maria ukazana w kontrapoście, z prawą nogą wysuniętą do przodu, lewą odwiedzioną, zgiętą w kolanie; prawą rękę składa na piersi, lewą, opuszczoną przytrzymuje płaszcz. Głowa przechylona w prawą stronę; twarz owalna z szeroko otworzonymi, niebieskimi oczami poniżej uniesionych brwi, z prostym nosem i drobnymi, ciemnoczerwonymi ustami, otoczona brązowymi, upiętymi w kok włosami, z wolnymi pasmami spływającymi na lewe ramię i plecy. Madonna ubrana w białą suknię z szerokim jasnoniebieskim kołnierzem wiązanym na dekolcie, przepasaną złotym paskiem oraz błękitny płaszcz, który układając się w grube fałdy otacza jej lewą rękę, przechodzi przez prawe biodro i jest zatknięty z przodu za pasek.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron (łac. feretrum) służył w starożytności do obnoszenia posągów bóstw podczas procesji triumfalnych; podobną funkcję pełni obecnie w Kościele katolickim podczas uroczystych procesji. Jest to przenośny, obustronny obraz lub rzeźba na podstawie, w którą wsuwa się drążki, rodzaj przenośnego ołtarzyka.
Będące głównym przedstawienie feretronu Niepokalane Poczęcie Najświętszej Marii Panny jest tematem pojawiającym się w polskiej sztuce sakralnej często w XVII i XVIII wieku. Odwołuje się fragmentów Starego Testamentu, dwunastego rozdziału Apokalipsy oraz sceny spotkania św. Anny i św. Joachima przy Złotej Bramie. Ikonografia rozwijała się od przedstawień Niewiasty Apokaliptycznej do widocznej na feretronie Immaculaty idealnej. Rozpowszechnienie przedstawienia wiązało się z rosnącym kultem Marii. Początkowo wyobrażano ją z półksiężycem, koroną z 12 gwiazd, słońcem i smokiem zastąpionym później przez węża symbolizującego grzech oraz szatana. Trzymane przez niego w paszczy jabłko odnosi się do grzechu pierworodnego, spod którego Maria – nowa Ewa, została wyjęta. Widoczne przedstawienie nawiązuje do najbardziej popularnego wzoru Immaculaty stworzonego przez Estebana Murilla, który ukazywał ją jako młodą kobietę, ubraną w biało–niebieskie szaty. Z upływem czasu to wyobrażenia uległo wielu przemianom.
Forma rzeźby inspirowana jest sztuką XVIII wieku: sylwetka Marii została ujęta w skręcie, płaszcz grubymi fałdami owija się wokół jej ręki i bioder, podkreślając jeszcze ten ruch; środkowy i serdeczny palec dłoni złożonej na piersi w charakterystyczny sposób łączą się ze sobą. Forma feretronu wprost odwołuje się do sztuki barokowej. Zważywszy na fakt, że w XIX wieku, np. w warsztatach niemieckich, w sposób literalny i na wysokim poziomie powtarzano rozwiązania barokowe (cieszące się takim samym poważaniem jak gotyckie), nie jest chyba możliwe rozstrzygnięcie kwestii datowania zabytku. Nie można bowiem zupełnie wykluczyć powstania feretronu w drugiej połowie XVIII wieku

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Brak gwieździstego wieńca wokół głowy Marii. Rzeźba w całości przemalowana.

Streszczenie

Feretron z postacią Marii w typie Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej nawiązuje do sposobu jej ukazywania zapoczątkowanego przez hiszpańskiego artystę Estebana Murilla i form sztuki XVIII wieku.

Bibliografia

"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011
Biernacka Małgorzata, Dziubecki Tomasz, Graczyk Hanna, Pasierb Janusz Stanisław, "Maryja Matka Chrystusa", Warszawa 1987

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Matka Boska Niepokalanie Poczęta", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-niepokalanie-poczeta-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności