Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica w typie kielichowym na niewysokiej stopie w kształcie prostopadłościanu o ściętych narożach, przymocowanej do trzonu na rzucie ośmioboku, z gruszkowym nodusem pośrodku, ujętym u dołu parą, a u góry jednym pierścieniem, zwieńczonym pierścieniem i wałkiem. Czarę chrzcielnicy na rzucie koła, pokrytą polichromowanym wzorem geometrycznym, dołem zdobi płaskorzeźbiony motyw ornamentyki akantowej, górą obiega wałek, znajdujący się tuż pod lekko wywiniętym wylewem. Ażurowa czasza osadzona jest na niewysokiej podstawie na rzucie koła. Tworzą ją cztery kabłąki w postaci pary małżowin w kształcie litery „C”, wspierające zwieńczenie w formie zamkniętej korony. Struktura chrzcielnicy utrzymana jest w odcieniach bordo, ciemnej zieleni oraz beżu, detale oraz czasza są złocone i srebrzone. Całość osadzona jest na niewysokiej, drewnianej podstawie na rzucie koła, wspartej na czterech metalowych nóżkach.

Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Rzyki
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Jakuba Apostoła
Miejsce przechowywania
przy filarze przytęczowym prawym (południowym)
Identyfikator
DZIELO/24048
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone, srebrzone
Wymiary podstawowe
wysokość – 172 cm (pokrywa wys. 72 cm)
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 50 cm
Wymiary szczegółowe
Średnica czary – 50 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Chrzcielnica powstała najprawdopodobniej w XVIII wieku. W inwentarzu parafialnym z 1929 roku znajduje się zapis, że „w roku 1885 odmalowana, zawiera w środku miedziany kociołek na wodę. Pokrywa z koroną zamykana bywa przez pręt żelazny na kłódkę. Obok niej znajduje się w ziemi pod posadzką tak zwana ‹‹piscina›› z kamienną przykrywą.”

Opis

Chrzcielnica w typie kielichowym na niewysokiej stopie w kształcie prostopadłościanu o ściętych narożach, przymocowanej do trzonu na rzucie ośmioboku, z gruszkowym nodusem pośrodku, ujętym u dołu parą, a u góry jednym pierścieniem, zwieńczonym pierścieniem i wałkiem. Czarę chrzcielnicy na rzucie koła, pokrytą polichromowanym wzorem geometrycznym, dołem zdobi płaskorzeźbiony motyw ornamentyki akantowej, górą obiega wałek, znajdujący się tuż pod lekko wywiniętym wylewem. Ażurowa czasza osadzona jest na niewysokiej podstawie na rzucie koła. Tworzą ją cztery kabłąki w postaci pary małżowin w kształcie litery „C”, wspierające zwieńczenie w formie zamkniętej korony. Struktura chrzcielnicy utrzymana jest w odcieniach bordo, ciemnej zieleni oraz beżu, detale oraz czasza są złocone i srebrzone.

Całość osadzona jest na niewysokiej, drewnianej podstawie na rzucie koła, wspartej na czterech metalowych nóżkach.

Zarys problematyki artystycznej

Struktura chrzcielnicy w kościele parafialnym w Rzykach powstała najprawdopodobniej w XVIII wieku, na co wskazuje plastyczna, wklęsło-wypukła forma trzonu, a przede wszystkim ażurowa struktura czaszy. Tworzą ją cztery kabłąki skomponowane z form małżowiny w kształcie litery „C”. Motyw ten jest wariantem ornamentu małżowinowo-chrząstkowego, który wykształcił się w Niderlandach pod koniec XVI wieku, upowszechnił się w Europie w XVII wieku, natomiast u schyłku tego stulecia i w kolejnym występował w wersji bez chrząstki i przybierał formy S- i C-kształtne.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania jest dobry.

Streszczenie

Chrzcielnica w kościele parafialnym w Rzykach powstała najprawdopodobniej w XVIII wieku. Ażurowa struktura czaszy nawiazuje do stylistyki barokowych pokryw, często wieńczonych motywem spiętych kabłąków.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Epitafium w formie kamiennej tablicy w kształcie leżącego prostokąta, przymocowanej w narożach czterema śrubami o zakończeniach w formie rozetek. W górnej partii, na złoconym, prostokątnym tle jest napis „ARTUR DRAPELLA”, natomiast poniżej: „*d(nia) 4. Grudnia r(oku) 1871, / +d(nia) 16. Lutego r[oku] 1892 / Drogi synu! / spij w spokoju.”.
płyta nagrobna
Epitafium Artura Drapelli
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna. Przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem ukazanej frontalnie, w całej postaci, w postawie stojącej, z ugiętymi w łokciach rękami; w prawej dłoni trzyma przed sobą berło, prawą obejmuje Dzieciątko. Twarz owalna, o jasnej karnacji, drobnych rysach, z wysokim czołem, okolona włosami spływającymi na ramiona i plecy. Na głowie złota otwarta korona (wtórna). Ubrana w długą suknię z długimi rękawami, zmarszczoną pionowymi równoległymi fałdami, przewiązaną w pasie. Na ramiona nałożony złoty płaszcz z błękitną podszewką, okrywający całą postać i odwijający się pod prawą ręką i przy podstawie okazałymi fałdami muszlowymi. Nagie Dzieciątko o pulchnym ciele siedzi na lewym przedramieniu Matki. Kulista głowa na krótkiej szyi okolona kędzierzawymi włosami. Prawą dłonią błogosławi, w lewej trzyma kulę.
rzeźba
Matka Boska z Dzieciątkiem
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, z tyłu wydrążona. Całopostaciowe przedstawienie tronującej Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Maria, ukazana frontalnie, jako młoda kobieta, siedzi z rozstawionymi kolanami, z łukowato przegiętym w lewo tułowiem i głową lekko przechyloną w prawo. Ugiętymi w łokciach rękami podtrzymuje przed sobą Dzieciątko. Twarz Marii owalna, pełna, o jasnej karnacji, z szeroko rozstawionymi oczami, regularnymi łukami brwiowymi i refleksem uśmiechu na ustach. Głowę okrywa srebrzona chusta, opadająca na ramiona dwiema kaskadami rurkowatych fałdów, spod której widać krótkie brązowe włosy. Na głowie niski złoty diadem. Maria ubrana w długą srebrną, przewiązaną w pasie suknię, spod fałdów której widać czubki srebrnych butów. Na ramiona ma narzucony złocony płaszcz spięty na piersiach i okrywający kaskadami dekoracyjnych fałdów biodra i nogi Marii oraz ławę, na której siedzi. Nagie Dzieciątko o dużej głowie i wątłym ciele siedzi bokiem na kolanach Marii, twarz zwracając ku widzowi. Lewą ręką dotyka piersi Matki, w prawej trzyma błękitną kulę.
rzeźba
Matka Boska z Dzieciątkiem
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem schodami od strony prezbiterium. Kosz jest na planie sześcioboku ze ściankami wydzielonymi pilastrami o trzonach w formie spływów wolutowych, zdobionych motywem kampanuli i cekinów. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta dołem zamkniętego gzymsem, górą łukiem wklęsło-wypukłym w formie ornamentu rocaille’owego. Umieszczono w nich płaskorzeźbione wizerunki czterech ewangelistów ukazanych w półpostaci. W dłoniach trzymają księgi lub zwoje oraz narzędzia pisarskie. U dołu każdej postaci znajduje się banderola z napisami (od lewej: „Św(ięty) Jan, Św(ięty) Łukasz, Św(ięty) Marek, Św(ięty) Mateusz”). Podstawę kosza obiega półwałek, natomiast podwieszenie, ujęte sześcioma spływami wolutowymi, zakończone jest dekoracyjną szyszką w kształcie osłoniętej liśćmi kiści winnej latorośli. Parapet ma formę pełnego belkowania wyłamującego się ponad wspierającymi go pilastrami. Prowadzące na ambonę schody są jednobiegowe, z balustradą w formie ścianki zdobionej 4 płycinami w kształcie stojących prostokątów zamkniętych górą i dołem ornamentyką rocaille’ową, ujętej na końcu spływem wolutowym. Flankowany parą ażurowych, ornamentowych uszaków zaplecek wypełnia płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z płaskorzeźbionym, całopostaciowym przedstawieniem Chrystusa Dobrego Pasterza. Baldachim jest na rzucie ośmioboku, jego podstawę obiega wyłamujące się na narożach belkowanie, którego dolną krawędź zdobi motyw lambrekinu, natomiast górną kartusze rocaille’owe z kratką regencyjną. W podniebiu polichromowany motyw pokrytego obłokami nieba z płaskorzeźbioną gołębicą Ducha Świętego pośrodku. Naroża baldachimu ujmują spływy wolutowe pokryte ornamentem cekinowym. Zwieńczenie ma formę kopuły, na której osadzona jest figura dmącego w złoconą trąbę archanioła Michała stojącego na niebieskiej, ugwieżdżonej kuli, dołem ujętej wieńcem srebrzonymi obłoków. Struktura ambony utrzymana jest w kolorze białym, pola płycin są marmoryzowane w odcieniach kremowym i pomarańczowym, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone oraz w kolorze bordowym.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Kościół, zwrócony w kierunku południowo-wschodnim, jest budowlą murowaną z cegły i kamienia, na rzucie podłużnym. Długość bryły wynosi 35, a szerokość 16 metrów. Korpus nawowy jest trójnawowy i czteroprzęsłowy. Stosunkowo szerokie, jednoprzęsłowe, zamknięte półkoliście prezbiterium flankują dwie przyległości, z których jedna jest zakrystią. Na osi kościoła, w przedłużeniu północnego przęsła jest trójkondygnacyjna wieża, ujęta po bokach piętrowymi lokalnościami, lekko wysunięta przed lico fasady. Od zachodu do korpusu przylega kaplica. Nawy przekryte są sklepieniami kolebkowymi wspartymi na filarach o prostokątnym przekroju oraz pilastrach. Przestrzeń prezbiterium od korpusu nawowego oddziela drewniana balustrada. Artykulację ścian na zewnątrz kościoła stanowią osadzone na niewysokim cokole pojedyncze, a w narożach pary lizen wspierających obiegający bryłę fryz, przerwany w partii wieży oraz gzyms. Do wnętrza prowadzą trzy otwory drzwiowe – jeden w elewacji północnej oraz dwa w północnej ścianie kaplicy bocznej. Dwuskrzydłowe drzwi w fasadzie ujęte są profilowanym portalem zamkniętym łukiem odcinkowym zwieńczonym krzyżem. Po bokach wejścia znajduje się para kropielnic. Powyżej otworu drzwiowego usytuowane jest duże okno w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście, górą ujęte gzymsem. Na wysokości drugiej kondygnacji znajduje się mniejsze okno, zamknięte półkoliście i ujęte prostym obramieniem z kluczem pośrodku oraz parą guttusów pod parapetem. Podobną formę mają cztery okna w ścianach trzeciej kondygnacji wieży, dodatkowo wpisane są one w prostokątne płyciny zamknięte rodzajem łuku kotarowego. W górnej partii wieży znajdują się cztery, okrągłe otwory okienne ujęte prostymi obramieniami zwieńczonymi kluczem. Wieżę wieńczy hełm z osadzoną na cebulastej kopule latarnią zwieńczoną drugą, mniejszą zakończoną krzyżem. Ściany korpusu nawowego i prezbiterium przeprute są prostokątnymi oknami zamkniętymi półkoliście, ujętymi prostym obramieniem z kluczem pośrodku. Okno na zakończeniu prezbiterium jest zamurowane. Okna wypełnione są witrażami, które w prezbiterium zawierają wizerunki Najświętszego Serca Matki Boskiej po prawej i Najświętszego Serca Jezusa po lewej stronie. Cykl witraży znajduje się także w oknach korpusu, po prawej stronie są to kolejno przedstawienia Matki Boskiej Bolesnej, Boga Ojca, św. Karola Borromeusza i św. Wojciecha, natomiast po lewej stronie – Męża Boleści, Ducha Świętego, św. Jana z Dukli oraz św. Stanisława. Kształt okien korpusu i prezbiterium został powtórzony w kaplicy bocznej, natomiast otwory okienne usytuowane w południowych ścianach przyległości flankujących prezbiterium są w kształcie stojących prostokątów. Korpus nawowy przekryty jest dachem dwuspadowym, wykonanym z blachy. Na wysokości pierwszego przęsła umieszczona jest wieżyczka na sygnaturkę, także obita blachą. Kolorystyka tynków kościoła utrzymana jest w odcieniu jasnożółtym, cokół jest szary natomiast detal architektoniczny jest biały. Plac przykościelny, z wybrukowanymi alejkami i trawnikiem, otoczony jest ogrodzeniem z murowanych słupków i metalowych segmentów.
kościół
Kościół św. Jakuba Apostoła
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta o wklęsło-wypukłej podstawie, zamkniętego nadwieszonym łukiem półkolistym, ujęty profilowaną, złoconą ramą przedstawia tronującą Madonnę z Dzieciątkiem. Maria zwrócona jest na wprost o nieznacznie przechylonej w lewo sylwetce. Skierowaną w trzech czwartych w prawo, lekko przechyloną głowę charakteryzuje owalna twarz o silnym modelunku światłocieniowym, wyrazistych łukach brwiowych, dużych oczach, długim, prostym nosie i wąskiej linii ust w odcieniu koralowym. Ciemne włosy rozdzielone są pośrodku głowy przedziałkiem. Partie szat Marii pokrywa metalowa osłona. Matka Boska ma na sobie srebrzoną suknię spiętą kameryzowanym paskiem, pod szyją jest zawiązana złocona chusta, a głowę, ramiona i nogi osłania srebrzony płaszcz zdobiony złoconym motywem wici roślinnej. Głowę Marii wieńczy zamknięta, kameryzowana korona podtrzymywana przez parę unoszących się po bokach aniołów. Prawą rękę składa na piersi, lewą unosi z wyprostowanym palcem wskazującym. Na kolanach Matki Boskiej leży zwrócone w lewo i spoglądające na nią Dzieciątko. Zaokrągloną twarz charakteryzują wyraziste łuki brwi, duże, ciemne oczy, lekko zadarty nos, kształtne usta i wyraźnie zaznaczony podbródek. Nagą sylwetkę Jezusa okrywa w partii bioder pokryte metalową osłoną, srebrzone perizonium. W prawej, złożonej na piersi dłoni trzyma gałązkę z dwoma kwiatkami czerwonej róży, lewą rękę wyciąga do góry, w kierunku dłoni Marii. Pod stopami Matki Boskiej jest złocony sierp półksiężyca, z tarczą słoneczną w formie rozety po lewej stronie kompozycji, poniżej srebrzone obłoki. Głowę Madonny okala krąg 12 gwiazd, po bokach, na wysokości ramion jest para wotów w kształcie serca. Tło wyłożone jest czerwonym aksamitem.
obraz
Matka Boska Pocieszenia

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Na okrągłej podstawie, częściowo wmurowanej w ścianę oraz prostopadłościennym cokole niewielka stopa z trzonem w typie balustradowej lalki podtrzymującej półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Na kwadratowej podstawie data: „A(NNO) D(OMINI) 1707”. Pokrywa w kształcie smukłej półkopuły, ośmiopolowa, z żebrami. W polach między żebrami dekoracja z ornamentu małżowinowego. Latarnia ośmioboczna z profilowanym cokołem i gzymsem. Na latarni jajowata kula z toczonym daszkiem zwieńczonym guzem w kształcie zbliżonym do szyszki. Żebra kopuły, elementy dekoracyjne i ornamenty złocone. Tła i ściany latarni polichromowane, ciemnozielone.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Na niskiej prostopadłościennej podstawie, niewielka stopa z trzonem w typie balustradowej lalki podtrzymującej półkulistą czarę o powierzchni imitującej puklowanie z wklęską i zaoblonym brzegiem. Na trzonie ryty kartusz z godłem herbu Zadora pod kapeluszem z sześcioma chwostami po każdej ze stron, w trzech rzędach. Pokrywa w formie korony zamkniętej, z sześcioma kabłąkami złączonymi kulą i krzyżem; obręcz i kabłąki z malowanymi rautami i kaboszonami imitującymi kamienie jubilerskie. Wewnątrz korony grupa rzeźbiarska: Chrystus w Jordanie, z rękoma w geście modlitwy i św. Jan Chrzciciel polewający wodą głowę Jezusa.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica gotycka w kształcie kielicha. Posiada kolistą stopę, która przechodzi w stożkowato zwężającą się tuleję z wydatnym wałkiem w połowie wysokości. Czara dołem lekko zaokrąglona, rozchylająca się ku górze. Płaszcz dekorowany u dołu i poniżej górnej krawędzi wąskimi pasami z minuskułowymi napisami, przedzielone motywem lilii: MARIA ROSA ROT HIS UNS, ANNO DOMINI 1462. Pomiędzy nimi rozmieszczone są na obwodzie cztery plakietki przedstawiające trójpostaciową Grupę Ukrzyżowania oraz frontalny wizerunek księcia zatorskiego Wacława w całej postaci. W prawej ręce trzyma włócznię, lewą dłoń opiera na tarczy z orłem. Twarz okala broda zakończona w szpic oraz długie i sfalowane włosy. Głowę wieńczy niewysoka książęca mitra. Ubrany jest w długi płaszcz narzucony na późnogotycka zbroję. Drewniana pokrywa chrzcielnicy została dodana wtórnie.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica kielichowa, ustawiona na dużej podstawie na rzucie ściętego koła oraz na prostopadłościennym cokole na rzucie kwadratu. Trzon wklęsło-wypukły z uskokiem u spodu; nodus gruszkowaty, dekorowany czterema lwimi głowami trzymającymi w paszczach festony z podwieszonej tkaniny. Czara w formie bardzo spłaszczonej półkuli z wywiniętą i profilowaną krawędzią; dekorowana uskrzydlonymi główkami anielskimi na przemian z kokardami z podwieszonymi festonami z tkaniny. Pokrywa w formie baldachimu na rzucie sześcioboku, wypiętrzona, zwieńczona krzyżem.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnicą ustawiona na niskiej podstawie na planie kwadratu. Płaszcz stopy na planie ośmioboku, zwężający się ku górze, zamknięty profilowanym, ośmiobocznym pierścieniem. Trzon o przekroju ośmiobocznym. Czara o przekroju ośmiobocznym, wypukła, z wywiniętym brzegiem, w dolnej części dekorowana imitacją puklowania.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica usytuowana na postumencie na rzucie półkolistym i schodkowej, kwadratowej płycie. Jej trzon w typie gruszkowym dźwiga puklowaną, półkulistą czarę z profilowanym, ćwierćkolistym w przekroju wylewem. Pokrywa drewniana, bogato profilowana, malowana na czarno, zwieńczona złoconą kulą z krzyżem.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-57

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności