Matka Boska Pocieszenia

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Rzyki
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Jakuba Apostoła
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/24201
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
olej na desce; repusowanie (?), złocenie, srebrzenie, kameryzacja
Wymiary podstawowe
wysokość – około 225 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Jak odnotowano w kronice parafialnej „najwcześniejsze wiadomości o tym obrazie pochodzą z roku 1830, które wzmiankują że obraz ten już się znajdował w ołtarzu”. Na początku XX wieku „dawny obraz [Matki Boskiej Pocieszenia], którego suknia była wyłożona gipsem, złocona i srebrzona, w skutek wilgoci mocno był zniszczony, domagał się odnowienia. W roku 1923 ks. Prob. Karol Gelata podjął się obraz ten gruntownie zrestaurować. Suknia została sporządzona z blachy mosiężnej posrebrzanej i pozłacanej. Korona na głowie Matki Boskiej srebrna złocona i wyłożona kamieniami drogiemi. Tło wyłożone pluszem ciemno czerwonym. Około głowy Matki Boskiej umieszczono 12 gwiazd złotych. Suknia ozdobiona kamieniami. Twarz Matki Boskiej i Dzieciątka Jezus malowane na desce, odnowione”. Restauracja obrazu została przeprowadzona w krakowskim „Zakładzie dla Sztuki Kościelnej Franciszek Kopaczyński i Spółka” kosztem 2 milionów marek polskich. „Na ten cel parafianie ofiarowali srebrne korony austr. i nie żałowali datków pieniężnych”. Poświęcenie odresaturowanego obrazu odbyło się w uroczystość Matki Boskiej Gromnicznej, 2 lutego 1923. Dokonał go ksiądz Marcin Krzyska, proboszcz z Wieprza, natomiast mszy świętej przewodniczył ksiądz Klemens Tatara, proboszcz z Andrychowa.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta o wklęsło-wypukłej podstawie, zamkniętego nadwieszonym łukiem półkolistym, ujęty profilowaną, złoconą ramą przedstawia tronującą Madonnę z Dzieciątkiem. Maria zwrócona jest na wprost o nieznacznie przechylonej w lewo sylwetce. Skierowaną w trzech czwartych w prawo, lekko przechyloną głowę charakteryzuje owalna twarz o silnym modelunku światłocieniowym, wyrazistych łukach brwiowych, dużych oczach, długim, prostym nosie i wąskiej linii ust w odcieniu koralowym. Ciemne włosy rozdzielone są pośrodku głowy przedziałkiem. Partie szat Marii pokrywa metalowa osłona. Matka Boska ma na sobie srebrzoną suknię spiętą kameryzowanym paskiem, pod szyją jest zawiązana złocona chusta, a głowę, ramiona i nogi osłania srebrzony płaszcz zdobiony złoconym motywem wici roślinnej. Głowę Marii wieńczy zamknięta, kameryzowana korona podtrzymywana przez parę unoszących się po bokach aniołów. Prawą rękę składa na piersi, lewą unosi z wyprostowanym palcem wskazującym. Na kolanach Matki Boskiej leży zwrócone w lewo i spoglądające na nią Dzieciątko. Zaokrągloną twarz charakteryzują wyraziste łuki brwi, duże, ciemne oczy, lekko zadarty nos, kształtne usta i wyraźnie zaznaczony podbródek. Nagą sylwetkę Jezusa okrywa w partii bioder pokryte metalową osłoną, srebrzone perizonium. W prawej, złożonej na piersi dłoni trzyma gałązkę z dwoma kwiatkami czerwonej róży, lewą rękę wyciąga do góry, w kierunku dłoni Marii. Pod stopami Matki Boskiej jest złocony sierp półksiężyca, z tarczą słoneczną w formie rozety po lewej stronie kompozycji, poniżej srebrzone obłoki. Głowę Madonny okala krąg 12 gwiazd, po bokach, na wysokości ramion jest para wotów w kształcie serca. Tło wyłożone jest czerwonym aksamitem.

Zarys problematyki artystycznej

Tronująca Madonna z Dzieciątkiem leżącym na jej kolanach to obecny w sztuce od średniowiecza schemat zwany „Mariae in throno”. Ów typ ikonograficzny staje się wyrazem królewskiej godności Marii oraz zobrazowaniem poglądów teologicznych, mówiących że „w wyniku wcielenia stała się ona Tronem Boga”. Przedstawienia Madonny z Dzieciątkiem często łączą w sobie kontekst macierzyństwa, jaki w pierwszej kolejności nasuwa się w odbiorze tego typu dzieł, z wątkiem pasyjnym, odnoszącym się do męki i śmierci Jezusa. Leżące na kolanach Marii Dzieciątko budzi bowiem pewne skojarzenia ze schematem przedstawień Piety, natomiast trzymana przezeń maleńka, różana gałązka z czerwonymi kwiatkami to oczywisty symbol cierpienia i przelanej krwi.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Pocieszenia w ołtarzu głównym w kościele parafialnym w Rzykach powstał w XVIII wieku. Na początku XX wieku wizerunek został poddany gruntownej restauracji.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Matka Boska Pocieszenia", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-pocieszenia

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności