Św. Rodzina przy pracy

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Jawiszowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/14056
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
początek XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz przedstawiający Świętą Rodzinę przy pracy najprawdopodobniej pochodzi z chorągwi procesyjnej.

Opis

Obraz przedstawiający Świętą Rodzinę przy pracy uzyskał kształt stojącego prostokąta. Ujmuje go prosta, lakierowana, modrzewiowa rama. W centrum przedstawienia ukazano Marię, małego Jezusa i św. Józefa przy pracy. Na pierwszym planie w lewym rogu obrazu wyobrażono przyklękającego małego Jezusa, który młotkiem uderza w dłuto, wykonując otwór w leżącej na ziemi belce. Jezus został ukazany w trzech czwartych w lewo. W uniesionej na wysokości głowy prawej ręce trzyma młotek, zaś lewą przytrzymuje długie dłuto z drewnianym trzonkiem. Ma owalną twarz okoloną złocistobrązowymi włosami. Charakteryzuje ją wysokie czoło, lekko zadarty nos, wyraziste usta oraz półprzymknięte oczy. Ubrany jest w długą, jasnoochrową tunikę z rękawami odsłaniającą lewą stopę oraz stolarski fartuch zapinany z tyłu na biodrach na pasek. Obok Jezusa z prawej strony kompozycji stoi pochylony św. Józef, który ręczną piłą trzymaną w prawej ręce obcina koniec belki. Jest to starszy mężczyzna z siwiejącymi brązowymi włosami z zakolami oraz taką samą brodą. Ma zmęczoną twarz z wysokim czołem, haczykowatym nosem oraz wąskimi ustami. Ukazany został w całej postaci w trzech czwartych w prawo. Trzymana przez niego lewą ręką belka wspiera się na drewnianym koziołku stojącym przed nim. Święty Józef jest jest ubrany w bladofioletową tunikę z rękawami oraz stolarski fartuch w kolorze ochry zapinany z tyłu na pasek. Za Jezusem i Józefem na stopniach kolumnowego portyku siedzi Matka Boska, która przędzie. Ukazana została w trzech czwartych w lewo. W opuszczonej prawej ręce trzyma wrzeciono, a lewą sięga na wysokości głowy do wełny zawieszonej na kądzieli. Maria ma pociągłą twarz o wyrazistym nosie i ustach oraz półprzymknięte oczy. Spod białej chusty, której koniec oplata szyję, opadając na prawe ramię, widać brązowe włosy z przedziałkiem na środku głowy. Madonna ubrana jest w bladoczerwoną suknię przewiązaną złotą taśmą w pasie oraz błękitny płaszcz podbity ciemną ochrą, okrywający jej kolana. Za nią widoczny jest fragment kolumny opleciony w górnej części zielonym bluszczem. W głębi rozpościera się śródziemnomorski krajobraz z motywem palmy, cyprysu oraz fragmentem zabudowy z płaskimi i kopulastymi dachami na tle gór i jasnobłękitnego nieba z kilkoma białymi obłokami.

Zarys problematyki artystycznej

Temat ukazujący Świętą Rodzinę przy pracy w Nazarecie został spopularyzowany w sztuce w drugiej połowie XIX wieku. Była to odpowiedź na potrzebę nowej pobożności odczuwalną wyraźnie w związku ze wzrostem liczby warstwy robotniczej powstałej w wyniku rewolucji przemysłowej. Ta nowa, dynamicznie rozwijająca się grupa społeczna, została w pełni doceniona w działalności duszpasterskiej Kościoła m.in. dzięki encyklice papieża Leona XIII „Rerum novarum” ogłoszonej w 1891 roku. Pobożność ta pozostawała w ścisłym związku z kultem św. Józefa Robotnika. W powstających w tym kontekście przedstawieniach akcentowano wartość codziennej pracy. Pojawiały się również elementy o charakterze pasyjnym, wyrażone np. w ukazywaniu małego Jezusa, który przygotowuje belki na swój przyszły krzyż. Przedstawienie z Jawiszowic w swojej stylistyce nawiązuje do licznych tego rodzaju przykładów ukazujących Świętą Rodzinę przy pracy w Nazarecie, które powstawały w środowisku monachijskim oraz austriackim. Temat ten często także ukazywano w ilustrowanych wydaniach Pisma Świętego oraz w literaturze pobożnościowej, jak np. „Dom Serca Jezusowego. Czytania nabożne dla wszystkich stanów z 122 ilustracyami i ośmiu obrazkami kolorowymi”, autorstwa księdza Franciszka Ser. Hattlera T.J.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, nieznaczne przetarcia warstwy malarskiej.

Literatura

F.S. Hattler, Dom Serca Jezusowego. Czytania nabożne dla wszystkich stanów z 122 ilustracyami i ośmiu obrazkami kolorowymi", Mikołów-Warszawa 1905, s. 252a;
H. Sachs, Heilige Familie, Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 2, Allgemeine Ikonographie F-K, Hrsg. E. Kirschbaum, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 4-7.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem Świętej Rodziny przy pracy powstał w początkach XX wieku. Reprezentuje przykład twórczości dewocyjnej z widocznymi wpływami malarstwa monachijskiego i austriackiego.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Rodzina przy pracy", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-rodzina-przy-pracy

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności