Św. Erazm

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Raciechowice
Miejscowość
Gruszów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Rozesłania Świętych Apostołów
Miejsce przechowywania
zwieńczenie ołtarza bocznego (północno-wschodnie naroże korpusu nawowego)
Identyfikator
DZIELO/13876
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
druga ćwierć XVIII wieku
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – około 150 cm
wysokość – około 115 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Obraz w zwieńczeniu ołtarza bocznego ma kształt stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, ściętych narożach dolnych, zamkniętego łukiem o czterech wklęsłościach. Zawiera całopostaciowy wizerunek św. Erazma biskupa i męczennika. Święty ukazany jest w ujęciu na wprost, z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Owalną twarz charakteryzują delikatne, sumarycznie opracowane rysy oraz krótki, brązowy, dwudzielny zarost. Święty ubrany jest w strój biskupi, na który składa się alba, czerwona dalmatyka i kapa z niebieską podszewką. Na głowie ma pomarańczową infułę, na piersiach pektorał. Dłonie osłaniają żółte rękawiczki z wyhaftowanymi krzyżykami. Wspartą na piersiach lewą ręką podtrzymuje pastorał, prawa, lekko zgięta w łokciu, opuszczona jest wzdłuż ciała. Głowę świętego okala promienisty nimb. Po lewej stronie kompozycji, obok św. Erazma stoi chrzcielnica, a tuż za nią anioł ze złożonymi na piersiach rękami, z gałązką palmową w dłoni. Postaci znajdują się na pokładzie statku. Po prawej stronie widoczne są narzędzia męczeństwa św. Erazma – dwie pałki, kajdany oraz kołowrót. W górnej partii obrazu po prawej stronie widoczny jest przelatujący kruk mający w dziobie chleb, po lewej trójkąt Trójcy Świętej z trzema płomieniami w narożach i napisem u dołu „FIET UT PETISTI”.

Zarys problematyki artystycznej

Znajdujący się w zwieńczeniu ołtarza obraz przedstawia żyjącego na przełomie III i IV wieku św. Erazma biskupa i męczennika, jednego z Czternastu Świętych Wspomożycieli. Według jego na wpół legendarnych życiorysów miał pochodzić z Antiochii, gdzie pełnił obowiązki biskupie. W czasach prześladowań pierwszych chrześcijan, za panowania cesarza Dioklecjana był więziony i poddany torturom rozcięcia brzucha i wyjmowania wnętrzności. Uwolniony przez archanioła Michała wyruszył statkiem na Półwysep Apeniński, gdzie w miejscowości Formia zmarł. Tam też początkowo znajdowało się miejsce jego pochówku, które następnie, po ataku Saracenów w 842 roku, przeniesiono do pobliskiej Gaety będącej od X do XIII wieku ważnym miejscem kultu świętego.
Na obrazie św. Erazm przedstawiony jest na pokładzie statku, gdyż w krajach śródziemnomorskich jest czczony jako patron żeglarzy i marynarzy. Wzięło to swój początek w jednej z legend. Obok wygłaszającego kazanie Erazma miał uderzyć piorun, który go nie przestraszył. Odwaga świętego wzbudziła wielki podziw i zachwyt oraz potrzebę kierowania modlitw za jego wstawiennictwem podczas szalejących na morzu burz. W głębi, po prawej stronie widoczne są narzędzia, jakimi torturowano świętego – pałki i kołowrót, którym wyjmowano jego wnętrzności.
Cechy stylowe obrazu noszą znamię prowincjonalnego malarstwa osiemnastowiecznego, charakteryzującego się stosunkowo płaską plamą, niezbyt nasyconą kolorystyką obwiedzioną subtelnym konturem oraz nieco sumarycznym modelunkiem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

Bazielich Antoni, Jacniacka Maria, św. Erazm, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin 1985, sp. 1061-1062.

Streszczenie

Obraz w zwieńczeniu jednego z ołtarzy bocznych w kościele parafialnym w Gruszowie przedstawia jednego z rzadziej pojawiających się w polskiej plastyce sakralnej świętych, jakim był na wpół legendarny św. Erazm.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Erazm", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-erazm-2

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności