Św. Anna Samotrzeć

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
nawa, ściana południowa, przy chórze
Identyfikator
DZIELO/23819
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 72 cm
wysokość – 119 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 106,5 cm
Szerokość bez ramy – 60 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Anny Samotrzeć. Lewą stronę kompozycji zajmuje zwrócona w trzech czwartych w lewo Maria, siedząca na drewnianym fotelu z rzeźbionymi podłokietnikami. Owalną twarz charakteryzują pełne, sumarycznie opracowane rysy młodej kobiety i wzrok skierowany w stronę widza. Spod osłaniającej głowę białej chusty widoczne są długie, falowane, ciemnobrązowe włosy. Maria ubrana jest w kremową suknię ze złoconym obszyciem dekoltu. Na ramiona narzucony ma ciemnoniebieski płaszcz osłaniający nogi, na stopach są sandały, na głowie otwarta korona. Maria oburącz podtrzymuje stojące na jej lewym kolanie Dzieciątko Jezus zwrócone profilem w lewo. Głowa, o zaokrąglonej twarzy i pełnych rysach, skierowana jest w trzech czwartych w prawo. Ubrany w długą, białą suknię Jezus prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemskiego globu zwieńczoną krzyżem.
Po prawej stronie kompozycji ukazana jest siedząca na krześle w typie faldistorium, nakrytym zieloną poduszką, św. Anna w trzech czwartych zwrócona w prawo. Owalną twarz charakteryzują wyraziste, plastycznie opracowane rysy. Święta ubrana jest w spodnią białą i wierzchnią niebieską suknię. Głowę osłania biała chusta z podwiką widoczna spod długiego, czerwonego płaszcza z żółtym podszyciem, osłaniającego także ramiona, plecy i nogi. Lekko uniesione, zgięte w łokciach ręce wyciąga przed siebie w prawo, w kierunku Dzieciątka Jezus. Głowy Marii, Jezusa i św. Anny ujmują promieniste nimby. Postaci ukazane są we wnętrzu otwierającym się na pokryte obłokami niebo. Posadzkę tworzy szachownicowy układ biało-bordowych, kwadratowych płytek, fotel Marii usytuowany jest na niskim podeście. Na pierwszym planie, po prawej stronie leży kosz z owocami: gruszką, winogronami i jabłkiem. W górnej partii kompozycję ujmuje dekoracyjnie podpięta, ciemnozielona kotara.

Zarys problematyki artystycznej

Typ ikonograficzny św. Anny Samotrzeć, gdzie Anna i Maria ukazane są jako dwie dojrzałe, siedzące naprzeciwko siebie lub zwrócone ku sobie kobiety, wykształcił się w sztuce europejskiej w drugiej połowie XV wieku. Dzieciątko jest trzymane przez jedną z nich lub znajduje się pomiędzy kobietami. Wariant ten „był wyrazem dążenia do naturalizmu i rodzajowości, a rezygnacji z hieratyczności” oraz sztywnego podporządkowania genealogicznym relacjom między postaciami. W starszych typach przedstawień, gdzie obok Jezusa także Maria przybierała sylwetkę dziecka, postaci te stanowiły rodzaj atrybutów świętej. Prezentowany typ ikonograficzny św. Anny, podkreślający samodzielność poszczególnych osób, upowszechnił się w sztuce nowożytnej. Sumaryczność modelunku postaci pozwala przypuszczać, że dzieło powstało w prowincjonalnym warsztacie czerpiącym z wzorców sztuki większych ośrodków. Pewnym symptomem tego jest domykająca kompozycję dekoracyjnie drapowana kotara, charakterystyczna dla szeregu przedstawień sakralnych z XVIII wieku.
Namiastka martwej natury, jaką stanowi kosz z owocami, jest także pewnym odniesieniem symbolicznym względem Dzieciątka Jezus. Znajdujące się w koszu owoce nawiązują do wątku zbawczej ofiary.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania jest dostateczny, sfalowane płótno, pociemniała i zabrudzona warstwa malarska.

Streszczenie

Elementem wyposażenia kościoła św. Jana Kantego w Kętach jest obraz z przedstawieniem św. Anny Samotrzeć. Malowidło powstało najprawdopodobniej w XVIII wieku w prowincjonalnym warsztacie.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Anna Samotrzeć", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-anna-samotrzec-16

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności