Św. Anna nauczająca małą Marię
Zdjęcie nr 1: Pole obrazowe o lekko wklęsłych bokach i podstawie oraz ściętych dolnych narożach, zamknięte półkolistym łukiem nadwieszonym, ujęte profilowaną, złoconą ramą. W środku przedstawienie św. Anny nauczającej Marię. Po prawej stronie kompozycji siedząca en face, w ujęciu do kolan postać św. Anny. Lekko pochylona głowa w trzech czwartych zwrócona w lewo. Pociągłą twarz charakteryzują subtelne, wyraziste rysy. Na głowie biała chusta osłaniająca barki i szyję. Anna ubrana w zieloną, przewiązaną w pasie suknię z szerokimi rękawami oraz osłaniający plecy, ramiona i nogi ciemnoczerwony płaszcz. Lewą rękę unosi w geście przemowy (bądź "traditio"). Na kolanach otwarta księga. Po lewej stronie stojąca Maria zwrócona w trzech czwartych w prawo. Głowa nieznacznie pochylona. Zaokrągloną twarz charakteryzują delikatne rysy. Długie, falowane, jasnobrązowe włosy opadają na plecy. Ubrana w spodnią, czerwoną suknię z długimi, wąskimi rękawami obszytymi dekoracyjnymi galonami oraz wierzchnią, białą z długimi, szerokimi rękawami, dekoracyjnym obszyciem dekoltu, przewiązaną ozdobnym pasem. Ręce złożone w geście modlitewnym. Wokół głów postaci jasnożółte aureole. Tło jednolite, niebieskie.

Św. Anna nauczająca małą Marię

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Poręba Wielka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
Zwieńczenie ołtarza bocznego (północno-wschodnie naroże korpusu nawowego)
Identyfikator
DZIELO/13210
Kategoria
obraz
Ilość
1
Technika i materiał
Olej na płótnie
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Cechy stylowe obrazu wskazują, iż został umieszczony w strukturze ołtarza w XIX wieku. Obraz wzmiankowany jest w inwentarzu z 1928 roku jako stanowiący element zwieńczenia ołtarza bocznego dedykowanego Najświętszemu Sercu Jezusa.

Opis

Pole obrazowe o lekko wklęsłych bokach i podstawie oraz ściętych dolnych narożach, zamknięte półkolistym łukiem nadwieszonym, ujęte profilowaną, złoconą ramą. W środku przedstawienie św. Anny nauczającej Marię. Po prawej stronie kompozycji siedząca en face, w ujęciu do kolan postać św. Anny. Lekko pochylona głowa w trzech czwartych zwrócona w lewo. Pociągłą twarz charakteryzują subtelne, wyraziste rysy. Na głowie biała chusta osłaniająca barki i szyję. Anna ubrana w zieloną, przewiązaną w pasie suknię z szerokimi rękawami oraz osłaniający plecy, ramiona i nogi ciemnoczerwony płaszcz. Lewą rękę unosi w geście przemowy (bądź "traditio"). Na kolanach otwarta księga. Po lewej stronie stojąca Maria zwrócona w trzech czwartych w prawo. Głowa nieznacznie pochylona. Zaokrągloną twarz charakteryzują delikatne rysy. Długie, falowane, jasnobrązowe włosy opadają na plecy. Ubrana w spodnią, czerwoną suknię z długimi, wąskimi rękawami obszytymi dekoracyjnymi galonami oraz wierzchnią, białą z długimi, szerokimi rękawami, dekoracyjnym obszyciem dekoltu, przewiązaną ozdobnym pasem. Ręce złożone w geście modlitewnym. Wokół głów postaci jasnożółte aureole. Tło jednolite, niebieskie.

Zarys problematyki artystycznej

Pojawiający się w sakralnym malarstwie nowożytnym wątek św. Anny nauczającej małą Marię stanowi jeden z ciekawszych przykładów przedstawień narracyjnych tej świętej. Anna zazwyczaj ukazywana w pozycji siedzącej stanowi dominantę kompozycyjną tego typu scen, których dopełnieniem jest stojąca tuż obok mała Maria. Istotnym elementem przedstawienia jest trzymana przez świętą na kolanach otwarta księga „Starego Przymierza”. Według św. Ambrożego (ok. 339-397) już w wieku dziecięcym Maria miała zostać zapoznana z proroctwem Izajasza: ”Oto Panna pocznie i porodzi Syna i nazwie go imieniem Emanuel” (Iz 7,14). Według tekstów apokryficznych (ProtEw Jk IV, 1) św. Anna poprzez odpowiednie wychowanie miała przygotować córkę do zbawczego planu Boga.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, brak widocznych uszkodzeń struktury i warstwy malarskiej.

Literatura

1. Tomasz Dziubecki, Pouczenie przez św. Annę, [w:] Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce. Maryja Matka Chrystusa, Warszawa 1987, s. 100-103.
2. Apokryfy Nowego Testamentu, Protoewangelia Jakuba http://jednoczmysie.pl/protoewangelia-jakuba-protewjk/ (dostęp 30.09.2017)
3. Pismo Święte Starego Testamentu http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=479 (dostęp 30.09.2017)

Streszczenie

Charakterystyczne dla malarstwa nowożytnego przedstawienie św. Anny ukazuje ją w kontekście narracyjnym, gdzie głównym wątkiem jest nauczanie małej Marii w świetle proroctw starotestamentalnych.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

1. Archiwum Parafialne, Inwentarz, 1928.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna z baldachimem. Kosz czworoboczny o ściętych narożach, lekko wybrzuszony w górnej części. W polach płyciny utworzone z ornamentu rocaille oraz podwieszone festony roślinne; w narożach polichromowane i złocone uskrzydlone główki anielskie. U dołu kosza ambony cztery odwrócone woluty. Zaplecek ujęty pilastrami o gładkich trzonach z wolutami i festonami w górnej części oraz uszami utworzonymi z rocaille'ów. W zaplecku dwuskrzydłowe drzwi. Baldachim czworoboczny w formie belkowania o wklęsło-wypukłej linii z podwieszonym lambrekinem. W zwieńczeniu srebrzona gołębica Ducha Świętego na tle obłoków oraz glorii promienistej. Struktura malowana w odcieniach bieli i różu; ornamenty złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica w typie kielichowym osadzona na czworobocznej, profilowanej, zwężającej się ku górze stopie. Niewysoki trzon jest w formie kanelurowanego trzonu czworobocznego filara. Powyżej wąski, puklowany nodus, nad nim jest wklęska ujęta od góry pierścieniem z motywem astragalu. W górnej partii przybiera formę rozszerzającej się, profilowanej i zrobionej motywem rozetek profitki o wywiniętej na zewnątrz krawędzi zdobionej motywem lancetowatych liści. Misa chrzcielnicy przybiera formę owalnej wazy o lekko spłaszczonym brzuścu ujętym parą wolutowych imadeł. U ujętego wałkiem wylewu podwieszony w dwóch miejscach rodzaj festonu z liści laurowych. Pokrywa zwieńczona kompozycją liści i pary wolut wspierających kulę z krzyżem. Struktura chrzcielnicy marmoryzowana w odcieniach szarości, ornamentyka złocona i srebrzona.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Malowidło w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym, obwiedzione niebiesko-czerwono-złotą bordiurą ze stylizowanych motywów roślinnych, przedstawia scenę Bożego Narodzenia. W środku kompozycji została ukazana Święta Rodzina. Klęczącą po lewej stronie Marię przedstawiono z profilu. Matka Boska ma pociągłą twarz o jasnej karnacji i półdługie ciemne włosy nakryte białą chustą. Odziana jest w jasną szatę spodnią i długi niebieski płaszcz. W dłoniach trzyma Dzieciątko Jezus, przedstawione frontalnie w białej pieluszce na biodrach, z jasnymi kręconymi włosami i uniesionymi w górę rękami, nad głową promienie świetlistej glorii. Po prawej stronie kompozycji klęczy Józef, ukazany z profilu, o szczupłej twarzy okolonej zarostem, długim, prostym nosie, długich siwych włosach. Odziany w szarą tunikę i zielony płaszcz spięty pod szyją. Józef rozkłada ręce w geście adoracji. Po lewej stronie za Matką Boską znajduje się dwóch klęczących pasterzy oraz jeden stojący z dzieckiem na rękach. Pasterze mają długie włosy, odzienia skórzane oraz tuniki, a przez ramię przewieszone bukłaki i sakwy. U stóp pasterza na pierwszym planie znajduje się owca, laska pasterska oraz kapelusz. Pomiędzy Józefem a Marią żłóbek z sianem i białą chustą, a przed żłóbkiem owca. Po prawej stronie za Józefem przedstawiono wołu i osła zwróconych w stronę Dzieciątka. Nad Świętą Rodziną znajdują się dwie uskrzydlone główki anielskie, a pomiędzy nimi gwiazda, której światło tworzy glorię otaczającą Marię, Józefa i Jezusa. W tle ściana z prześwitem okiennym, fragment drewnianego stropu oraz nocny pejzaż po prawej stronie.
polichromia ścienna
Boże Narodzenie
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełna, ustawiona na podstawie na planie nieregularnego koła przedstawia całopostaciowy wizerunek Chrystusa Zmartwychwstałego stojącego frontalnie, w kontrapoście, w lewej ręce trzymającego chorągiew paschalną, z prawą uniesioną w geście błogosławieństwa. Twarz jest szczupła, pociągła, o wysokim czole, delikatnie rzeźbionych rysach i wystających kościach policzkowych, niewielkich oczach zwróconych ku górze, prostym nosie i rozchylonych ustach, okolona krótką brodą skręconą w dwa pukle oraz falowanymi włosami opadającymi na ramiona. Jezus ubrany jest w czerwony płaszcz ze złotą lamówką, odsłaniający tors, zapięty na piersi, opadający na ramiona i plecy, zarzucony z przodu na lewe przedramię, przesłaniając partie nóg. Ciało jest szczupłe, o delikatnym modelunku z zaznaczonymi śladami męki. Polichromia naturalistyczna.
rzeźba
Chrystus Zmartwychwstały
Zdjęcie nr 1: Obrazy cyklu stacji drogi krzyżowej mają kształt stojących prostokątów. Charakteryzują je wielopostaciowe, zdynamizowane, wielofiguralne kompozycje najczęściej osadzone na tle pejzażu lub architektury. Malowidła cechuje stosunkowo plastyczny modelunek postaci – fizjonomii, muskulatury, draperii. Proporcje sylwetek oraz ich upozowanie są poprawnie uchwycone. Kolorystyka obrazów jest żywa, nasycona, o stosunkowo szerokiej gamie barw. Obrazy ujmują drewniane, profilowane, polichromowane ramy w odcieniu ciemnej czerwieni z dodatkiem złoceń, ze zwieńczeniem o linii wklęsło-wypukłej, mieszczącym łaciński, majuskułowy numer stacji pod złoconym krzyżem. W dolnej części białe pole o kształcie prostokąta mieszczące nazwy poszczególnych stacji.
obraz
Droga krzyżowa
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujętego profilowaną, złoconą ramą. W centrum półpostać Chrystusa zwróconego frontalnie z głową przechyloną na prawe ramię oraz dłońmi skrzyżowanymi i związanymi w nadgarstkach. Twarz pociągła, szczupła, o wyraźnych rysach wydobytych modelunkiem, okolona krótkim zarostem oraz długimi włosami opadającymi na ramiona, odsłaniającymi lewe ucho. Na głowie płaskorzeźbiona, złocona korona cierniowa. Tors odkryty, o silnym modelunku światłocieniowym wydobywającym linię żeber i piersi. Na ciele zaznaczone ślady męki broczące krwią. Na ramiona narzucony płaskorzeźbiony, złocony płaszcz podtrzymywany z przodu. W lewej dłoni Jezus trzyma płaskorzeźbioną, złoconą trzcinę. Postać ujęta jest płaskorzeźbioną, złoconą glorią promienistą na jednolitym, jasnoniebieskim tle.
obraz
Ecce Homo

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem. Święty został ukazany w ujęciu do kolan, zwrócony w lewo, w stronę Dzieciątka stojącego na blacie przykrytym czerwonym obrusem. Głowa świętego jest delikatnie przechylona w lewo, lewa ręka obejmuje Dzieciątko, prawa opuszczona trzyma kwiat lilii. Święty ma owalną twarz o młodzieńczych rysach, na głowie tonsurę. Jest ubrany w habit franciszkański. Dzieciątko ukazane zostało niemal nagie, z białą chustą okrywającą biodro i przerzuconą przez prawe ramię. Prawą ręką Chrystus dotyka brody świętego, lewą wyciąga w jego stronę. U stóp Dzieciątka leży otwarta księga. Wokół głów postaci złote nimby. Tło kompozycji jednolite, ciemnobrązowe. Na odwrocie napis malowany farbą „Fundator Walenty / Tekiela. / 1840. / 24 lipca”.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawiony św. Benedykt w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Święty ubrany w obszerny czarny habit benedyktyński z kapturem i szerokimi rękawami. Ukazany jako mężczyzna o pozbawionej zarostu okrągłej twarzy z wydatnym nosem oraz szeroko otwartymi, skierowanymi na wprost oczami. Wokół głowy tonsura oraz złocony nimb. Święty w swojej prawej ręce podtrzymuje oprawioną na czerwono księgę. Lewą dłoń składa na piersi na wysokości serca. Po prawej stronie obrazu widoczny fragment stołu przykrytego zieloną tkaniną, na którym widoczna biała mitra. Na drugim planie, po lewej stronie nieco za postacią świętego przedstawiono fragment wysokiego cokołu stanowiącego podstawę dla kolumny. Tło złocone, wytłaczane w motywy roślinno-kwiatowe.
obraz

Św. Benedykt

Zdjęcie nr 1: Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.
obraz

Św. Izydor Oracz

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Anna nauczająca małą Marię", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-anna-nauczajaca-mala-marie

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności