Matka Boska ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską (Matka Boska Różańcowa)

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską prawdopodobnie został namalowany przez Bolesława Rutkowskiego, zapewne około 1914 roku, podobnie jak inne jego obrazy do kościoła w Luborzycy.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z uskokiem. W centrum ukazana Matka Boska siedząca na tronie z wysokim zapleckiem, zwieńczonym palmetą, ustawionym na dwustopniowej podstawie, flankowana przez klęczące poniżej postacie św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej. Maria ukazana frontalnie, z głową przechyloną na prawe ramię, lewą ręką przytrzymuje siedzące na jej kolanach Dzieciątko, prawą wyciąga w bok podając różaniec św. Dominikowi. Twarz ma owalną, o dużych oczach skierowanych w dół, prostym nosie i małych ustach, okoloną włosami ukrytymi pod welonem. Ubrana jest w blado czerwoną suknię, przepasaną w talii, wokół głowy i szyi ma białą podwikę, na głowę i ramiona ma narzucony jasnoniebieski płaszcz, zapięty klamrą pod szyją i opadający na kolana. Na głowie ma koronę otwartą, wokół niej nimb. Dzieciątko ukazane w pozycji siedzącej, frontalnie, przechylone w lewo, z wyciągniętymi w bok rekami, z których lewą kładzie na głowie św. Katarzyny, a prawą podaje jej różaniec. Twarz ma pełną, o dużych oczach, małym nosie i ustach, okoloną krótkimi, jasnymi włosami. Przez biodra ma przewiązaną białą pieluszkę. Wokół głowy ma kwadratowy nimb. W lewej części obrazu ukazana klęcząca postać św. Dominika zwróconego profilem w lewo, z uniesioną głową, prawą wyciągniętą ręką odbiera różaniec, lewą kładzie na piersi. Twarz ma szczupłą, o dużych oczach skierowanych w górę, prostym nosie i małych ustach, okoloną krótką brodą i włosami, z tonsurą na głowie. Ubrany jest w biały, luźny habit ze szkaplerzem i czarny płaszcz z pelerynką i kapturem. Nad głową ma aureolę. W prawej części obrazu ukazana klęcząca św. Katarzyna, zwrócona profilem w prawo, z pochyloną głową, prawą wyciągniętą ręką odbiera różaniec, lewą ma opuszczoną. Twarz ma szczupłą, o oczach skierowanych w dół, prostym nosie i małych ustach. Ubrana jest w biały, luźny habit ze szkaplerzem, wokół twarzy ma białą podwikę, na plecy ma narzucony czarny płaszcz, na głowie zaś czarny welon i koronę cierniową, ponad nią aureolę. W dolnej części obrazu, na stopniu, pomiędzy świętymi leżą dwie gałązki lilii i różany wieniec. Postacie ukazane na tle błękitno-różowego nieba, wypełnionego obłokami z postaciami unoszących się dwóch puttów flankujących tron i trzech uskrzydlonych główek anielskich ponad nim.

Zarys problematyki artystycznej

Powstały w początku XX wieku obraz odwołuje się do tradycyjnej ikonografii Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi – św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską. Formuła przedstawienia z dwustrefową, symetryczną kompozycją, gdzie zazwyczaj Matka Boska podaje różaniec Dominikowi, a Dzieciątko Katarzynie, wykształciła się w XVII wieku i stała się niezwykle popularna w sztuce polskiej. Omawiany obraz przedstawia wariant, w którym Matka Boska siedzi na tronie wśród obłoków. Postać św. Dominika jest niezwykle silnie związana z kultem różańca. Według legendy ukazała mu się Matka Boska, która wręczyła mu różaniec i zachęciła do odmawiania jego tajemnic, dlatego też ten święty uznawany jest za pierwszego propagatora modlitwy różańcowej. Natomiast przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską miało połączyć najważniejszych przedstawicieli męskiego i żeńskiego zakonu dominikańskiego, jak również założyciela zakonu i najbardziej czczoną świętą z kultem różańca, silnie propagowanym przez cały zakon.
Sposób malowania omawianego obrazu jest niezwykle zbliżony do innych dzieł z kościoła luborzyckiego sygnowanych przez Bolesława Rutkowskiego. Rysy twarzy Marii oraz postaci dziecięcych są takie same jak u postaci na obrazie ze Świętą Rodziną, o lekko rozmytych konturach z silnie przyciemnionymi górnymi powiekami oczu. Podobnie sposób oddania obfitego i miękkiego fałdowania tkanin, o silnym kontraście światłocieniowym jest analogiczny do innych obrazów tego malarza. Na podstawie podobieństwa do dzieł Rutkowskiego z kościoła luborzyckiego można przypisać temu malarzowi wykonanie omawianego przedstawienia. Niewykluczone, że przy dolnej krawędzi obrazu znajduje się sygnatura, niestety obecnie jest niewidoczna. Około 1914 roku częstochowski malarz Bolesław Rutkowski (1882-1978) wykonał obrazy do ołtarzy bocznych kościoła w Luborzycy. Ten wciąż dosyć słabo rozpoznany malarz był wykonawcą dziesiątków obrazów do kościołów w całej Polsce, jak również wielu kopii wizerunku jasnogórskiego. Jego twórczość cechuje jeszcze dziewiętnastowieczna maniera malarstwa religijnego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Krakelury, ściemniały werniks, silne zabrudzenia.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską prawdopodobnie został namalowany przez Bolesława Rutkowskiego, zapewne około 1914 roku, podobnie jak inne jego obrazy do kościoła w Luborzycy. Powstały w początku XX wieku obraz odwołuje się do tradycyjnej ikonografii Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi. Przedstawienie to miało połączyć najważniejszych przedstawicieli męskiego i żeńskiego zakonu dominikańskiego z kultem różańca.

Bibliografia