Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Obecne przedstawienie pochodzi najprawdopodobniej z pierwszej połowy XIX wieku lub jest efektem gruntownego przemalowania starszego obrazu. Według przekazów źródłowych, w kościele od XVII wieku znajdował się obraz z przedstawieniem Matki Boskiej otoczony szczególną czcią. Wiadomo, iż w XVII wieku był przybrany w sukienki i korony i otoczony tabliczkami wotywnymi. Został również wymieniony w aktach wizytacji z 1748 roku. Pierwotnie znajdował się w lewym, bocznym barokowym ołtarzu, a w XIX wieku przeniesiono go do nowego, neogotyckiego ołtarza i ozdobiono sukienkami. W 1897 roku poddano go renowacji i „ozdobiono drogocennie” – Matce Boskiej i Dzieciątku sprawiono miedziane sukienki. Suknię Marii pozłocono, a suknię Dzieciątka posrebrzono. Przedstawienie uzupełniono o dwa aniołki i 12 gwiazdek złoconych tą samą techniką; srebrne korony zamieniono na nowe. Nową dekorację ozdobiono szkiełkami czeskimi. Całość prac kosztowała 300 złotych i została wykonana przez Jana Gregorczyka, brązownika z Krakowa.
W 1965 roku obraz został usunięty z rozebranego, neogotyckiego ołtarza i zawieszony nad mensą. W 1977 roku dodano mu ramę, którą wzorowano na ramie obrazu św. Józefa znajdującego się w drugim ołtarzu bocznym.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta. Postacie Marii i Dzieciątka ozdobione pozłacanymi i posrebrzanymi, kameryzowanymi sukienkami odsłaniającymi malowane twarze, dłonie i stopy. Tło srebrne wypełnione repusowanym ornamentem roślinnym. Matka Boska w typie Hodegetrii. Maria ukazana w półpostaci, zwrócona lekko w lewą stronę. Na lewej ręce podtrzymuje Dzieciątko, prawą, uniesioną wskazuje na nie. Twarz owalna o delikatnych rysach, niewielkim nosie i dużych oczach. Ubrana jest w tunikę oraz okrywający również głowę płaszcz z szeroką lamówką dekorowaną rozetkami. Dzieciątko zwrócone w stronę Marii, lewą ręką przytrzymuje księgę, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Ubrane w tunikę z długimi rękawami z lamówką dekorowaną kamieniami. Na głowach Dzieciątka i Marii zamknięte korony, wokół 12 gwiazd; korona Marii podtrzymywana przez dwa anioły. Z prawej strony na dole sukienki grawerowana inskrypcja „J(AN) GREGORCZYK / KRAKÓW / Imago haec 2 coronis / argenteis, veste autem et an/gelis e cupro in igne deauratis / adornata est piis parochianorum / oblatis cura Adalberti Lapiński [...]”. Dalszą część inskrypcji przesłania rama. Według przekazów brzmiała ona „Bolechowice A.D. 1897. Jan Gregorczyk”. Obok drugi napis również częściowo przesłonięty ramą obrazu „Wykonał [Jan Gregorczyk]”.

Zarys problematyki artystycznej

Trudno określić, czy znajdujący się obecnie w bocznym ołtarzu obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem to oryginalny, czczony lokalnie wizerunek, o którym wspominają już siedemnastowieczne archiwalia, poddany tak znaczącym przemianom, że przypomina teraz obraz dziewiętnastowieczny, czy zupełnie inne, dużo późniejsze przedstawienie. Pewnym jest, że w archiwaliach dotyczących kościoła w Bolechowicach przynajmniej od XVII wieku wymieniany jest, ważny dla społeczności lokalnej obraz o tej tematyce. Od początku był ozdobiony koronami i sukienkami, wieszano wokół niego, zgromadzone dziś w gablotach poniżej, tabliczki wotywne. W XIX wieku obraz określano jako cudowny i był otaczany szczególną czcią. Noszony podczas procesji wizerunek w źródłach tytułowany jest również Matką Boską Łaskawą lub Matką Boską Bolechowską / Bolechowicką.
Schemat ikonograficzny obrazu jest zbliżony do Hodegetrii Jasnogórskiej, nie można jednak mówić tu o dosłownej kopii obrazu częstochowskiego, rzucają się bowiem oczy istotne różnice (m.in. brak blizn na policzku Marii, nieco odmienny układ jej rąk). Natomiast motyw aniołów podtrzymujących koronę Matki Boskiej został zapewne zapożyczony z obrazu jasnogórskiego, który do 1909 roku ozdobiony był tak ukształtowaną koroną z parą aniołów ukazanych w locie

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Nie jest znany autor ani pochodzenie obrazu z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem znajdującego się obecnie w bocznym ołtarzu bolechowickiego kościoła. Wiadomo, że przynajmniej od XVII wieku w świątyni znajdował się otaczany czcią i uważany za cudowny wizerunek o tej tematyce, tak jak obecny ubrany w sukienki i otoczony wotami. Obecne malowidło datować można na pierwszą połowę XIX wieku, a sukienkę z koronami wykonano w 1897 roku.

Bibliografia