Matka Boska Różańcowa

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym z uskokiem. W centrum tronuje Maria z Dzieciątkiem na kolanach i półksiężycem pod prawą stopą. Postać jest ustawiona frontalnie, delikatnie pochyla głowę w prawo. Prawą ręką wysuniętą w przód podaje różaniec św. Dominikowi, lewą obejmuje Dzieciątko. Maria ma twarz o młodzieńczych, delikatnych rysach, z wyraźnie zarysowanym długim nosem, półprzymkniętymi powiekami. Jasne włosy z przedziałkiem pośrodku, opadają zwinięte w pukle na ramiona i plecy. Maria jest ubrana w czerwoną tunikę przepasaną w talii oraz niebieski płaszcz spięty na piersi zaponą, przerzucony z przodu przez kolana. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w prawo, z korpusem skierowanym w lewo; delikatnie pochylone; obiema dłońmi trzyma wieniec z kwiatów nad głową św. Katarzyny. Ma okrągłą twarz o wyraźnych rysach, wysokie czoło, okrągłe oczy, małe usta i nos; włosy krótkie, jasne, układające się w loki. Jest ubrane w białą tunikę w podwiniętymi rękawami. Po lewej stronie, klęcząca postać św. Dominika, ukazanego w całej postaci, z prawego profilu. Święty prawą rękę składa na piersi, lewą odbiera różaniec od Marii. Głowę ma uniesioną lekko ku górze, twarz szczupłą, o ostrym profilu nosa, wzrok kieruje na Marię; włosy krótkie z tonsurą, krótka broda. Święty ubrany jest w habit dominikański. U jego stóp brązowy pies z pochodnią w pysku. Po prawej stronie obrazu postać klęczącej św. Katarzyny Sieneńskiej ukazanej w całej postaci, zwróconej w prawo, z lewą ręką opuszczoną, prawą zaś złożoną na piersi. Twarz świętej jest owalna, o dziewczęcych rysach i jasnej karnacji, wzrok skierowany ku górze w stronę Marii, nos długi o prostym profilu, usta niewielkie. U góry kompozycji, po bokach Marii uskrzydlone, nagie putta trzymające różane wianki. Tło szaro-zielonkawe wypełnione powtarzającym się motywem główek anielskich.

Zarys problematyki artystycznej

Wizerunki Matki Boskiej Różańcowej pojawiły się w sztuce w okresie rozpowszechniania się ustalonej formy modlitwy. Pierwsze bractwo różańcowe powstało przy klasztorze dominikańskim w Kolonii w końcu XV wieku, a św. Dominika uznano po latach za pierwszego krzewiciela różańca maryjnego. Powstające coraz powszechniej bractwa różańcowe i potrzeba istnienia osobnych, brackich ołtarzy, spowodowały pojawienie się na terenie Niemiec pierwszych obrazów różańcowych, które do Rzeczypospolitej przywędrowały w pierwszej połowie XVI wieku. W XVII wieku wykształciła się specyficzna grupa przedstawień, w których Matka Boska przekazuje różaniec klęczącym przed nią św. Dominikowi – założycielowi zakonu dominikańskiego, którego można poznać po psie z pochodnią w pysku oraz św. Katarzynie Sieneńskiej – najbardziej czczonej świętej dominikańskiej. Ta wersja sceny ukazuje na jednym płótnie wybitnych przedstawicieli męskiej i żeńskiej gałęzi zakonu kaznodziejskiego i łączy je z kultem różańca. Formuła ikonograficzna została zaczerpnięta ze sztuki włoskiej. Za obraz, który stał się wzorem dla wielu uznaje się przedstawienie pędzla Giovanniego Selvi Sassoferata powstałe około 1683 roku, przechowywane w kościele Santa Sabina w Rzymie. W Polsce obrazy w tym typie można spotkać również w ołtarzach w Wiślicy, Kobylinie czy Krasnym. Na tarnawskim obrazie Maria trzyma stopę na półksiężycu i ma odsłonięte, jasne włosy, co łączy ją z przedstawieniami Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej.
Obraz wykorzystuje barokową kompozycję, lecz został namalowany zgodnie z dziewiętnastowieczną tendencją do upraszczania form i gładkiego wykańczania powierzchni malarskiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Niewielkie zabrudzenia i przetarcia powierzchni.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem Matki Boskiej wręczającej różaniec św. Dominikowi i klęczącą na przeciwko niego św. Katarzyną Sieneńską powstał w XIX wieku. Maria trzyma stopę na półksiężycu i ma odsłonięte, jasne włosy, co łączy ją z wizerunkiem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Przedstawienie wykorzystuje barokową kompozycję, lecz jest namalowane zgodnie z dziewiętnastowieczną tendencją do wprowadzania uproszczonych, gładko oddanych form.

Bibliografia