Matka Boska Różańcowa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Bulowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Wojciecha Biskupa i Męczennika
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny, lewy, na zasuwie
Identyfikator
DZIELO/23763
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
przed 1907 rokiem
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 90 cm
wysokość – 155 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 133 cm
Szerokość bez ramy – 72,5 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Różańcowej powstał w czasach pasterzowania w parafii ks. Klemensa Jaworskiego (1877-1907) z przeznaczeniem do ołtarza bocznego jako zasuwa, na potrzeby odrodzonego Bractwa Różańca świętego w Bulowicach. Ufundowali go zelatorzy męskich róż różańcowych - Tomasz Zaręba, Jan Kanty Matejka i Jędrzej Ćwiertnia.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta, który ujmuje bogato rzeźbiona i złocona prostokątna rama ołtarza, zamknięta u góry nadwieszonym łukiem odcinkowym. W centrum kompozycji przedstawiono Matkę Boską Różańcową w towarzystwie św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej klęczących w chmurach. Siedząca na obłokach Madonna ukazana została frontalnie z głową ujętą w trzech czwartych w prawo. Wyciągniętą prawą ręką podaje różaniec klęczącemu św. Dominikowi, natomiast lewą nieznacznie przytrzymuje stojącego obok niej małego Jezusa. Maria ma pociągłą twarz o jasnej karnacji, prosty nos i wydatne usta oraz szeroko otwarte oczy. Ubrana jest w czerwoną suknię przepasaną w pasie oraz niebieski płaszcz podbity jasną ochrą, lamowany złotą taśmą, narzucony na ramiona i spięty pod szyją podłużną, cienką klamrą. Jego prawa poła zakrywa jej kolana. Na głowie Maria ma jasną chustę, która zakrywa włosy i spływa na plecy. Górną część jej postaci ukazano na tle jaśniejącego otoku z unoszącą się ponad jej głową złotą, niską koroną. Stojący przed Madonną Jezus ujęty został w trzech czwartych w prawo. Zbawiciel prawą ręką udziela błogosławieństwa klęczącej poniżej św. Katarzynie, lewą zaś podaje jej różaniec. Dzieciątko ma pociągłą twarz o jasnej karnacji z wydatnym nosem i ustami, otoczoną krótkimi, jasnymi włosami odsłaniającymi fragment prawego ucha. Ubrany jest w białą, luźną tunikę odsłaniającą u dołu bose stopy. Jego głowę okala świetlisty nimb. Klęczący z lewej strony św. Dominik został ukazany w trzech czwartych w prawo z głową w profilu uniesioną w stronę Madonny. Obie ręce ma skrzyżowane na piersi, trzymając równocześnie w prawej zamknięty modlitewnik. Jest to mężczyzna w średnim wieku o jasnej karnacji z brązowymi włosami z wyciętą tonsurą. Ma prosty nos i wydatne usta. Ubrany jest w biały habit i czarny płaszcz zakonny z kapturem. Ponad głową widać nimb talerzowy. Po drugiej stronie klęczy zwrócona w lewo św. Katarzyna ze Sieny, ujęta w trzech czwartych. Lewą rękę przykłada do piersi, prawą zaś przyjmuje różaniec od Dzieciątka. Jej spojrzenie szeroko otwartych ciemnych oczu skierowane jest przed siebie. Katarzyna ma pociągłą twarz o jasnej karnacji, wydatny nos i usta. Święta ubrana jest w biały habit ze szkaplerzem oraz czarny welon, spod którego widać kornet i podwikę. Na głowie ma cierniową koronę, a powyżej nimb talerzowy. W górnej części obrazu na tle delikatnych obłoków ukazano zdwojoną triadę uskrzydlonych anielskich główek. Na dole obrazu pomiędzy obu świętymi na tle obłoków widać niebieski glob. Poniżej znajduje się napis zasłonięty ramą: „Obraz ten ufundowało bractwo Różańca Ś[więtego] w. Par[afii] Bulowice pod zarząd[em] Wielb[nego] ks[iedza] Klem[ensa] Jaworskiego proboszcza miejsc[owego] / i przełożonych róż Tomasza Zaręby, Jana K[antego] Matejki i Jędrzeja Ćwiertni (?) podpisał Karol Węgrzynek dyrektor w szk[ole] 3. klas w miejscu (…)”

Zarys problematyki artystycznej

Kompozycję obrazu Matki Boskiej Różańcowej oparto na transpozycji powszechnie znanego przedstawienia wizerunku Matki Boskiej Pompejańskiej z 1875 roku, czczonego w sanktuarium maryjnym w Pompejach. Został on wypracowany na bazie szesnastowiecznych włoskich przedstawień w typie sacra conversazione, gdzie Madonnie z Dzieciątkiem towarzyszy św. Dominik i św. Katarzyna ze Sieny. Wzór ten przeniesiono na grunt europejski, czego przykładem jest odkryte w 2018 roku późnorenesansowe malowidło z 1598 roku na łuku tęczowym w niedalekim kościele parafialnym Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bestwinie, gdzie ukazano moment przekazania różańca św. Także w następnych stuleciach w podobny sposób przedstawiano scenę przekazania różańca św. Dominikowi i św. Katarzynie, czego wymowny przykład stanowi obraz ołtarzowy autorstwa Matthäusa Güntera (zm. 1788) w Dominikanerkirche w Augsburgu, gdzie obok Madonny Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską dodatkowo widać na globie ziemskim psa z płonącą pochodnią w pysku. Twórca omawianego obrazu musiał skorzystać z powszechnie dostępnego wzoru graficznego, bądź też inspirował się podobnymi przedstawieniami w sąsiednich kościołach (np. w Jawiszowicach, Grojcu, Przeciszowie), wprowadzając własne zmiany. Dzieciątko nie siedzi na kolanach Marii lecz obok niej stoi, nie ma psa z płonącą pochodnią, lecz występuje sam glob ziemski.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na przełomie XIX i XX wieku.

Literatura

I. Frank, Dominikus von Calerugea, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 6, Ikonographie der Heiligen. Crescentianus von Tunis bis Innocentia, Hrgs. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 77, il. 3.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej Różańcowej powstał w czasach pasterzowania w parafii ks. Klemensa Jaworskiego (1877-1907) z przeznaczeniem do ołtarza bocznego jako zasuwa, na potrzeby odrodzonego Bractwa Różańca świętego w Bulowicach. Ufundowali go zelatorzy męskich róż różańcowych - Tomasz Zaręba, Jan Kanty Matejka i Jędrzej Ćwiertnia.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Matka Boska Różańcowa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-rozancowa-25

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności