Matka Boska Różańcowa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Myślenice
Miejscowość
Myślenice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Myślenice
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny w południowo-wschodnim narożu korpusu nawowego
Identyfikator
DZIELO/22173
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
olej (?) na desce, blacha miedziana; grawerunek, złocenie
Wymiary podstawowe
szerokość – 75,5 cm
wysokość – 95 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Z kultem Matki Boskiej Różańcowej w Myślenicach wiąże się powstanie Bractwa Różańcowego założonego przez księdza Wojciecha Offiarowicza, proboszcza w latach 1616-1644. Był on także twórcą myślenickiego sanktuarium w 1633 roku. Kazimierz Bukowski wysunął przypuszczenie, że pierwotnie w ołtarzu Matki Boskiej Różańcowej umieszczony był cudowny wizerunek Matki Boskiej Myślenickiej. Najprawdopodobniej niedługo po przeniesieniu cudownego wizerunku do wzniesionej w latach 1642-1646 kaplicy umieszczono w tym ołtarzu przedstawienie Matki Boskiej Różańcowej. W pierwszej połowie XIX wieku natomiast zmieniono retabulum. Nowa, wzniesiona w 1827 roku nastawa pochodziła z fundacji Wojciecha i Agnieszki Mrówczyńskich. Kazimierz Bukowski pisał, że „Bractwo Różańcowe dbało o to, aby przy tym ołtarzu różańcowym wisiał dyplom erekcyjny oraz spis odpustów udzielonych członkom bractwa”.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem ukazanej w półpostaci, nieznacznie zwróconej w lewo. Owalną twarz charakteryzują wyraziste, delikatnie modelowane rysy o dużych oczach, długim nosie i wydatnych ustach. Rękami o skrzyżowanych dłoniach, z wyprostowanymi palcami prawej ręki, podtrzymuje siedzące na jej lewym ramieniu Dzieciątko. Jezus zwrócony jest w trzech czwartych w prawo. Lekko odchyloną głowę charakteryzuje owalna twarz o wyrazistych, delikatnie modelowanych rysach o dużych oczach, długim nosie i wydatnych ustach. Dzieciątko prawą rękę wyciąga przed siebie w geście błogosławieństwa, lewą podtrzymuje zamkniętą księgę. Obraz pokryty jest metalową blachą, w której zaznaczony jest zarys ubioru postaci. Maria ma na sobie suknię i osłaniający szczelnie sylwetkę, nałożony na głowę płaszcz. Jezus ubrany jest w długą suknię. Szaty zdobi ornamentyka roślinna z motywami gwiazd. Głowy postaci w koronach zamkniętych okalają nimby z promienistą glorią w środku. Tło obrazu pokrywa motyw romboidalnej kraty z motywami rozet. U dołu postaci wąski sierp księżyca. Przedstawienie ujęte pasami ornamentu cekinowego z rozetami w narożach.

Zarys problematyki artystycznej

Od połowy XVII wieku na terenie Polski zaczęły rozprzestrzeniać się wizerunki maryjne wzorowane na przedstawieniu Matki Boskiej Śnieżnej z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore. Z nazwą wizerunku wiąże się legenda powstania najstarszego kościoła pod wezwaniem maryjnym w Rzymie. Według niej w nocy 3 sierpnia 352 papieżowi Liberiuszowi i patrycjuszowi Janowi miała się ukazać we śnie Matka Boska z poleceniem wzniesienia kościoła w miejscu, gdzie następnego dnia będzie znajdował się śnieg. Owa świątynia stała się najstarszym sanktuarium maryjnym, natomiast otoczony wielkim kultem, dwunastowieczny wizerunek Madonny z końcem XVI wieku zaczęto nazywać Różańcowym.

Ikonografię przedstawienia charakteryzuje typowy układ sylwetek postaci, gdzie Maria trzymane na lewym przedramieniu Dzieciątko obejmuje prawą ręką w charakterystycznym geście wyprostowanych dwóch palców, podkreślającym tym samym dwoistą naturę Jezusa. Dzieciątko zaś w lewej ręce trzyma zamkniętą księgę Ewangelii, prawą wyciąga w geście błogosławieństwa.

Ogromna popularność wizerunku maryjnego w typie Matki Boskiej Śnieżnej rozwinęła się dzięki wiązanemu z obrazem zwycięstwu pod Lepanto, gdzie wojska chrześcijańskie pokonały oddziały tureckie. „Odtąd wizerunek ten stał się ogromnie aktualny z uwagi na zagrożenie tureckie”. Jednym z obrazów, jakie zapoczątkowały liczne przedstawienia wspomnianego typu ikonograficznego na terenie Małopolski, jest obraz w kościele z Zielenicach, którego sprowadzenie z Rzymu miejscowa tradycja wiązała z 1613 rokiem.

W Polsce kult Matki Boskiej Różańcowej w wizerunkach Matki Boskiej Śnieżnej jest stosunkowo częstym zjawiskiem, obserwowanym m.in. w przypadku obrazu Madonny w kościele w św. Jana Chrzciciela i Ewangelisty w Jarosławiu. Ma to swoje historyczne uzasadnienie, gdyż równolegle do trwającego kultu obrazu Matki Bożej Śnieżnej we wspomnianym kościele, rozwijał się kult obrazu w tym samym typie w pobliskiej kolegiacie Wszystkich Świętych, a ponieważ Bractwo Różańcowe było jego promotorem – nosił tytuł Matki Bożej Różańcowej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

W jednym z ołtarzy bocznych kościoła parafialnego w Myślenicach znajduje się osiemnastowieczny wizerunek Matki Boskiej Różańcowej. Ikonografia przedstawienia prezentuje częsty typ Matki Boskiej Śnieżnej.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Matka Boska Różańcowa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-rozancowa-23

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności