Św. Karol Boromeusz

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Niepołomice
Miejscowość
Niepołomice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Najświętszej Panny Marii i Dziesięciu Tysięcy Męczenników
Miejsce przechowywania
kościół, kaplica św. Karola Boromeusza (Lubomirskich)
Identyfikator
DZIELO/04805
Kategoria
obraz
Czas powstania
trzecia ćwierć XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz z przedstawieniem św. Karola Boromeusza przynależy do cyklu wizerunków z legendą tego świętego, umieszczonych w polach bocznych każdej ze ścian kaplicy Lubomirskich w Niepołomicach. Obrazy zasłaniają starsze malowidła ścienne. Zostały uznane przez Tadeusza Chrzanowskiego i Mariana Korneckiego za część pierwotnej dekoracji wnętrza kaplicy. Krystyna Sinko-Popielowa ich powstanie łączyła z restauracją kaplicy w 1738 roku oraz powstaniem retabulum ołtarzowego. Michał Kurzej odrzucił tę datację z racji występowania w ołtarzu kaplicy i na obrazach ornamentu rocaille'owego. Integralną cześć z obrazem stanowią inskrypcje, łacińska umieszczona na archiwolcie wnęki i wierszowana polska, znajdująca się pod obrazem na dolnej krawędzi niszy.

Opis

Obraz otrzymał kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym. Na tle schematycznie przedstawionego pagórkowatego pejzażu ukazano w nieznacznym kontrapoście w całej postaci św. Karola Boromeusza. Święty został przedstawiony frontalnie z głową lekko pochyloną i zwróconą w trzech czwartych w lewo. Spogląda na drewniany krucyfiks, ułożony ukośnie i oparty o jego lewe ramię, który trzyma obiema dłońmi. Ma owalną twarz z charakterystycznym wydatnym nosem, wąskie usta oraz krótkie ciemnobrązowe włosy. Ubrany jest w strój kardynalski: purpurową sutannę, mucet i piuskę oraz białą komżę. Stopy ma bose. Na ramionach widoczny jest zarzucony powróz pokutny z węzłami, zakończony szeroką pętlą. Ponad obrazem na łuku archiwolty widnieje czerwony łaciński napis: „Iacite ergo fructus dignios Paenitentiae Luc[a]. Cap[ut]. 3 vers[us] 8”. Z kolei pod obrazem na dolnej krawędzi znajduje się napis polski: „Boso na szyi powróz w processyi nosi / i by Bóg karę oddalił z płaczem o to prosi”.

Zarys problematyki artystycznej

„Święty Karol Boromeusz” jest dziełem lokalnego malarza o przeciętnych zdolnościach artystycznych, co widać także w pozostałych obrazach cyklu. Niepołomickie przedstawienie wzorowane jest na obrazie Pietra Nellego (zm. 1730), spopularyzowanym przez grafikę Francesca Aquili „Św. Karol Boromeusz” z około 1724-1729, którą posłużył się Szymon Czechowicz, tworząc obraz „Św. Karol Boromeusz” około 1745 roku do bocznego ołtarza w bazylice Mariackiej w Krakowie. We wszystkich przypadkach mamy ten sam układ postaci, strój, sposób trzymania krucyfiksu, zarzucony powróz na szyję i bose stopy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

K. Sinko-Popielowa, Kościół w Niepołomicach, "Rocznik Krakowski, 30, 1938, s. 106;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 51;
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4. Miasto Kraków, cz. 2. Kościoły i klasztory śródmieścia 1, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971, s. 24, il. 385.
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 415;
K. Smith, F. Tschochner, Karl Borromäus, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 7, Ikonographie der Heiligen. Innozenz bis Melchisedech, hersg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 273-275;
R. Róg, Kościół w Niepołomicach, Kraków 1998, s. 61;
M. Kurzej, Kaplica św. Karola Boromeusza przy kościele w Niepołomicach, [w:] Święty Karol Boromeusz a sztuka w Kościele powszechnym, w Polsce, w Niepołomicach, red. P. Krasny, M. Kurzej, Kraków 2013, s. 68-69.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Karol Boromeusz", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-karol-boromeusz

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności