Św. Józef z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Obraz był częścią ołtarza Chrystusa cierniem koronowanego, który był jednym z czterech ołtarzy znajdujących się w kaplicy tenczyńskiego zamku. Później został przeniesiony to kościoła. Wizytatorzy biskupa Andrzeja Załuskiego w 1748 roku opisywali ołtarz, w którym znajdował się dawniej obraz, jako stary, stojący wtedy przy południowej ścianie nawy. W listopadzie 1881 roku obraz został odnowiony; przemalowano twarze św. Józefa oraz Dzieciątka, dosrebrzono sukienkę i dozłocono ramę. Obecnie nie jest już częścią ołtarza, wisi na ścianie w nawie głównej.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście w drewnianej, profilowanej, złoconej ramie. W centrum przedstawienia znajduje się stojący frontalnie w lekkim kontrapoście św. Józef trzymający oburącz Dzieciątko Jezus. Święty spogląda czule na Jezusa, ma owalną, łagodną twarz, migdałowe, półprzymknięte oczy, wąski nos, małe usta oraz delikatne rumieńce. Dzieciątko patrzy na widza, lewą rękę wyciąga do boku, prawą unosi w geście błogosławieństwa, zgięte w kolanach nogi ma luźno opuszczone. Na okrągłej twarzy wyróżniają się bystre, ciemne oczy, mały nos, wąskie usta oraz rumieńce. Święty Józef przyodziany jest w nałożoną na obraz metalową, długą, pofałdowaną, suknię pokrytą ornamentem roślinno-kwiatowym, która przechodzi w przepaskę na biodrach Jezusa. Głowy postaci otaczają aplikowane, złocone nimby promieniste. Scena rozgrywa się na ciemnym, rozjaśnionym wokół głów postaci tle.

Zarys problematyki artystycznej

Przestawienie św. Józefa nawiązuje do tradycyjnej ikonografii. Na obrazie został on ukazany, trzymając na ramieniu Dzieciątko Jezus, którego był opiekunem. Józef, małżonek Marii, chronił i utrzymywał Świętą Rodzinę, stał się symbolem wiary, pracowitości oraz skromności, patronem pracujących oraz rodzin.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Płótno pofałdowane, sukienka ze śladami korozji, ubytki w warstwie malarskiej.

Literatura

Janicka-Krzywd Urszula, Patron-atrybut-symbol, Poznań 1993, s. 50.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. I, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 129.
Kornecki Marian, Sztuka sakralna, Kraków 1993, s. 89.
Księga Wypisowa Tenczyńskiego Bractwa Przenajświętszej Trójcy z lat 1880-1901, oprac. Rafał Szczurowski, Kraków 2007, s.25
Łepkowski Józef, Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa, Warszawa 1963, s. 39.
Smoczyński Wincenty, Karta z dziejów Tęczynka, Kraków 1888, s. 15.
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. Sławomir Brzezicki, Joanna Wolańska, Warszawa 2016, s. 1429.

Streszczenie

Nie znane są atrybucja ani pochodzenie osiemnastowiecznego obrazu z przedstawieniem św. Józefa. Wiadomo jedynie, że do kościoła trafił z podupadającej kaplicy tenczyńskiego zamku. Na płótnie święty został ukazany w tradycyjnej konwencji ikonograficznej z Dzieciątkiem Jezus na ręku, a więc jako jego opiekun. Strój świętego zakrywa srebrna sukienka zdobiona rozwiniętymi kwiatami.

Bibliografia