Epitafium Józefa Golawskyego
Zdjęcie nr 1: Tablica uzyskała kształt leżącego prostokąta. Jej pole w całości pokrywa inskrypcja: "Tu spoczywają Zwłoki / JÓZEFA GOLAWSKYEGO / Śmierć przed wczesna wydarła go matce / Zył lat 26 / Umarł 14 Maja 1836. R[OKU]. / Czytelniku racz westchnąć za Dusze jego / Do Wspólnego Ojca".

Epitafium Józefa Golawskyego

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Wieprz
Miejscowość
Gierałtowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
ściana zewnętrzna kościoła
Identyfikator
DZIELO/24580
Kategoria
płyta nagrobna
Ilość
1
Czas powstania
po 1836 roku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
marmur, rycie
Wymiary podstawowe
szerokość – 68,5 cm
wysokość – 48,4 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Tablica epitafijna, znajdująca się zapewnie pierwotnie we wnętrzu starego, drewnianego kościoła, upamiętnia przedwcześnie zmarłego Józefa Golawskiego (zm. 14 V 1836 r.), syna właścicieli dóbr w Gierałtowicach, kolatorów kościoła. Zapewne po wybudowaniu nowej świątyni epitafium przeniesiono i wmurowano w jej wnętrzu. W bliżej nieokreślonym czasie epitafium przeniesiono na zewnętrzną ścianę kościoła, gdzie znajduje się do dziś.

Opis

Tablica uzyskała kształt leżącego prostokąta. Jej pole w całości pokrywa inskrypcja: "Tu spoczywają Zwłoki / JÓZEFA GOLAWSKYEGO / Śmierć przed wczesna wydarła go matce / Zył lat 26 / Umarł 14 Maja 1836. R[OKU]. / Czytelniku racz westchnąć za Dusze jego / Do Wspólnego Ojca".

Zarys problematyki artystycznej

Tablica epitafijna z Gierałtowic stanowi typową formę upamiętniania osoby zmarłej, która związana była z kościołem parafialnym. Liczne przykłady takich realizacji z XIX wieku można znaleźć w ościennych kościołach, np. w Grojcu, Oświęcimiu, Głębowicach, Osieku, Wieprzu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Widoczne są uszkodzenia lica tablicy oraz nieznaczne zatarcie inskrypcji.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 11-12, 23, 25, 462.

Streszczenie

Tablica epitafijna, znajdująca się zapewnie pierwotnie we wnętrzu starego, drewnianego kościoła, upamiętnia przedwcześnie zmarłego Józefa Golawskiego (zm. 14 V 1836 r.), syna właścicieli dóbr w Gierałtowicach, kolatorów kościoła. Zapewne po wybudowaniu nowej świątyni epitafium przeniesiono i wmurowano w jej wnętrzu. W bliżej nieokreślonym czasie epitafium przeniesiono na zewnętrzną ścianę kościoła, gdzie znajduje się do dziś.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Przyścienna ambona składa się z kosza umieszczonego pierwotnie na wyższym filarze, zaplecku i baldachimu. Kosz ambony wykonano na rzucie ośmioboku, wspierając go na cokole na rzucie kwadratu przechodzącego w ośmiobok, rozszerzający się ku górze. Kosz jest artykułowany za pomocą pinakli z polami zamkniętymi łukiem ostrym z wpisanymi w nie ślepymi maswerskami. W polach znalazło się całopostaciowe przedstawienia Chrystusa oraz czterech ewangelistów. Dolna część została ujęta fryzem utworzonym z maswerków, a górna zwieńczona profilowanym parapetem. Zaplecek, opinający filar arkady tęczowej zdobi pole zamknięte łukiem ostrym z wkomponowanym ślepym maswerkiem. W ściance zaplecka usytuowano krzyż o ramionach zakończonych trójlistnie, na tle którego znajduje się korona z krzyżującymi się palmami. W górnej części zaplecka umieszczono napis: ,,ANUNTIO VOBIS / GAUDIUM MAGNUM”. Baldachim wykonano na rzucie ośmioboku z gołębicą Ducha Świętego na podniebieniu. Wieńczy go figura Chrystusa z barankiem na ramionach. Ambona utrzymana jest w brązowo-czerwono-zielonej tonacji kolorystycznej. Dekoracja architektoniczna i ornamenty są złocone.
ambona
ambona
Zdjęcie nr 1: Kielichowa chrzcielnica ustawiona został na prostopadłościennej podstawie, o trzonie na rzucie koła w typie wazonowatym zakończonym pierścieniem. Czara przyjęła kształt kolisty, spłaszczony i puklowany z pierścieniem przy górnej krawędzi. Pokrywę wykonano na rzucie koła zwieńczonego rozbudowaną ażurową strukturą w kształcie kapliczki. Jej cokół wykonano na rzucie koła przechodzącego w ośmioboczny postument, poniżej którego znalazła się dekoracja z motywem trójkątnych liści spływających ku dołowi. Na postumencie ustawiono cokoliki z kolumienkami o kapitelach korynckich, podtrzymujące profilowane belkowanie zamykające przestrzeń między nimi łukiem trójlistnym. W podniebieniu zwieńczenia wyobrażono gołębicę Ducha Świętego, a na jego zwieńczeniu usytuowano spłaszczona kopułę krytą złoconą łuską z latarnią z kwiatonem. Wewnątrz struktury na ośmiobocznym podwyższeniu znalazła się rzeźbiona grupa przedstawiająca chrzest Chrystusa. Jezus ukazany został w pozycji klęczącej z rękami skrzyżowanymi na piersiach, o nagim torsie, okryty luźną szatą. Stojący obok św. Jan Chrzciciel prawą ręką uniesioną nad głową Chrystusa przechyla naczynie z wodą. Ubrany jest w wielbłądzią skórę. Ornamenty i dekoracja architektoniczna przykrywy zostały pozłocone.
chrzcielnica
chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Tablica uzyskała kształt leżącego prostokąta. Jej pole w całości wypełnia napis: "Wawrzeńcowi / Lekczyńskiemu. / Kochanemu Oycu / zmarłemu d[nia] 15 Maia 1826 / Wdzięczne Dzieci".
płyta nagrobna
Epitafium Wawrzyńca Lekczyńskiego
Zdjęcie nr 1: Murowany i orientowany kościół w Gierałtowicach został wzniesiony pw. św. Marina. Jest to trójprzęsłowa budowla jednonawowa zakończona od wschodu prezbiterium zamkniętym pięciobacznie. Od zachodu do nawy dostawiono wyraźnie wydzielony masyw zachodni w typie neoromańskiego westwerku z czworoboczną wieżą na osi. Elewacje kościoła artykułowano za pomocą uskokowych przypór zwieńczonych dachem pulpitowym, wzniesionych na linii lizen przechodzących u dołu w partię cokołową, a u góry w gładki gzyms koronujący, wsparty na fryzie konsolowo-kostkowym. Prezbiterium i nawę przepruto prostokątnymi oknami zakończonymi półkoliście, obramienionych w dolnej części listwą, a w partii łuków zamykających opaską. Masyw wieżowy utworzono z nieznacznie wysuniętej do przodu czworobocznej wieży flankowanej dwoma wysokim aneksami, wychodzącymi poza obrys nawy. Masyw nakryto prostopadłymi do elewacji bocznych wieży dachami siodłowymi. Jego szczyty dekorują, potrójne, półkoliste blendy, zaś boki ujmują wydatne lizeny podtrzymujące gładki gzyms koronujący wsparty na fryzie konsolowe-kostkowym. Czworoboczną wieżę ujęto wysokimi, uskokowymi szkarpami. W jej przyziemiu urządzono kruchtę. Elewacje wieży w górnej kondygnacji przepruto prostokątnymi oknami zamkniętymi półkoliście. Okna zostały podobnie jak na elewacji obramienione w dolnej części listwą, a w partii łuków zamykających opaską. Wieżę zwieńczono fryzem konsolowe-kostkowym podtrzymującym dach kopertowy przechodzący w wieloboczny ostrosłup zwieńczony krzyżem. Wnętrze artykułowano zdwojonymi pilastrami wspartymi na cokołach o gładkich trzonach z głowicami zdobionymi ornamentem liściastym. Na pilastry spływają gurty podtrzymujące sklepienie krzyżowe. Prezbiterium nakryto sklepieniem wspartym na żebrach, przechodzących w smukłe półkolumny z kapitelami korynckimi ustawionymi na cokolikach. W ostatnim, zachodnim przęśle zawieszono na całej jego długości chór muzyczny z drewnianym parapetem, artykułowanym płycinami dekorowanymi arkadami spływającymi na kolumienki o złoconych, liściastych kapitelach. W prezbiterium ustawiono ołtarz główny, a przy wejściu do niego na ścianie północnej zawieszono ambonę. Po drugiej stronie ustawiono chrzcielnicę.
kościół
Kościół św. Marcina
Zdjęcie nr 1: Obraz uzyskał formę stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z uskokiem. Postacie na obrazie w partii ciała przykryte zostały drewnianymi sukienkami wotywnymi. Na głowach otoczonych promieniami mają wotywne korony zamknięte dekorowane malowaną kameryzacją. Wokół ich głów widać złocone gwiazdki umieszczone na czerwonym aksamicie okrywającym tło obrazu. Drewniana sukienka pokrywa także partie tronu, na którym siedzi Madonna. W centrum kompozycji ukazano tronującą Matkę Boską z Dzieciątkiem. Frontalnie siedząca na tronie Maria została ukazana do kolan z głową zwrócona w trzech czwartych w lewo. Lewą ręką podtrzymuje na kolanach Dzieciątko, w prawej zaś berło. Madonna ma pociągłą twarz o jasnej karnacji i łagodnych rysach, migdałowe oczy, prosty nos i pełne usta. Jej głowę okalają długie brązowe włosy spływające na plecy. Maria ubrana jest w srebrzoną suknię przepasaną w talii z krzyżem u szyi oraz złocony płaszcz zarzucony na ramiona i opadający na kolana dekorowany kwiatowym wzorem. Siedzące na kolanach matki Dzieciątko skierowane jest w trzech czwartych w prawo. Prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, lewą kładzie na dłoni Marii. Mały Jezus ma okrągła twarz o jasnej karnacji, duże oczy, mały nos i pełne usta. Jego głowę okalają krótkie, brązowe włosy odsłaniające lewe ucho. Dzieciątko ubrane jest w tunikę o kwiecistym wzorze przepasaną w talii.
obraz
Matka Boska z Dzieciątkiem
Zdjęcie nr 1: Obraz uzyskał formę stojącego prostokąta z całopostaciowym przedstawieniem św. Józefa z Dzieciątkiem. Józef zwrócony jest nieznacznie w trzech czwartych w lewo, z pochyloną głową. Święty lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, w prawej natomiast trzyma laskę zakończoną gałązką lilii. Twarz ma owalną, o starczych rysach, wysokim czole i migdałowatych oczach skierowanych w dół, długim nosie i pełnych ustach, okoloną siwą brodą oraz siwymi włosami sięgającymi ramion. Ubrany jest w długą ciemnoróżową tunikę oraz obficie drapowany, ciemnożółty płaszcz z zielonym pasem wzdłuż krawędzi zarzucony na ramiona. Wokół jego głowy widoczna jest złota aureola. Dzieciątko zwrócone zostało w trzech czwartych w prawo. Jezus z pochyloną głową i skrzyżowanymi stopami, prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, a w opuszczonej lewej dłoni trzyma krzyżyk. Zbawiciel ma okragłą twarz o dużych oczach, małym nosie i ustach, otoczoną jasnymi, krótkimi włosami. Jego głowę okala stylizowany nimb krzyżowy. Ubrany jest w białą obfitą tunikę. Postacie zostały ukazane w bliżej nieokreślonym wnętrzu otwierającym się na pejzaż zasadniczo przesłonięty kotarą zawieszoną na drążku, po którym pnie się winna latorośl. Po lewej stronie obrazu widoczne są zawieszone na filarze narzędzia ciesielskie (siekiera, kątownica, cyrkiel), a w prawym dolnym rogu wazon z różami.
obraz
Św. Józef z Dzieciątkiem

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Epitafium architektoniczne, w formie aediculi, na cokole z wyciętym u dołu łukiem odcinkowym, ujęte parą kolumn o kapitelach korynckich, dźwigających niepełne belkowanie zakończone wyłamanym szerokim gzymsem. W partii zwieńczenia widnieje płaskorzeźbiona, ujęta liściastymi labrami tarcza z godłem herbu Prus I. Niegdyś epitafium wieńczył zapewne krzyż (obecnie zniszczony). Pośrodku profilowana płycina z inskrypcją „PAMIĘCI / Adama / WIŚNIEWSKIEGO / Dziedzica wsi Przebieczany / zm(arłego) d(nia) 6 Grudnia 1857 / w 64 roku życia. / Pozostała wdowa z dziećmi / poświęca”. W prawej dolnej części epitafium sygnatura „E(dward) Stehlik”.
płyta nagrobna

Epitafium Adama Wiśniewskiego

Zdjęcie nr 1: Płyta w kształcie leżącego prostokąta, w profilowanej opasce tynkowej dekorowanej kimationem. Inskrypcja majuskułowa w języku polskim i zapisem daty po łacinie: TU LEŻY SIMON CHALUBKA / Z MAŁŻANKA HELENA Y SIN/EM MIKOLAIEM W GROBIE TYM / ODPOCZYWAIA POZOSTALY SIN / STANISLAW RODZICOM Y BRATV / TE PAMIATKE WISTAWIŁ MIEISCE / MAŁE MALEMU WZROSTOWI / SOBIE ZABISAWSZY ROKV / 1634. DIE 2I. NOVEMB(RIS).
płyta nagrobna

Epitafium

Zdjęcie nr 1: Płyta w formie stojącego prostokąta. W górnej części ryty monogram IHS z krzyżem. W polu inskrypcja „Adamo Kołaczkowski / Bonorum Cameralium Ann(o) 9 Praefecto / Die 24. Decembris 1824 A(nn)o vitae 54 / non tam aetate quam maerore / propter culpas aliorum consumpto / addicti amici posuere. / Quisquis es superior disce / quam durum piaesse aliis / Defuncto autem aeternam / precare requiem.” U dołu płyty ryta czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami.
płyta nagrobna

Epitafium Adama Kołaczkowskiego

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym z uskokami, ujęta profilowaną ramą. W górnej partii, w polu łuku znajduje się wpisane w owal, polichromowane godło herbu Szembek, poniżej tekst „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / Ad perpetuam rei memoriam / A(nn)o ab Incarnatione D[omi]ni 1781. / Die octava Julii. / Celsissimus Ill(ust)ri(ssi)mus R(enovere)nd(issi)mus D(omi)nus. / Christophorus Comes / SZEMBEK / Epp(iscop)us Uranopolitan(ensis) Coadjutor Ploc(ensis) / Dux Sielun(ensis) etc. Eccl(esi)am hanc Divo Jo/anni CANTIO dicatam solenni ritu Conse/cravit Anniversarium quo ad Officium et / Missam obeundum D(omini)ca prima p(os)t Festum Visita(ti)o / B(EATE) V(IRGINIS) MARIAE statuit et determinavit / Cura R(everendi) Stanislai Petulski huius Eccl(esiasti)cae / Actualis Praebendarii”.
tablica pamiątkowa

Epitafium

Zdjęcie nr 1: Epitafium z fantazyjnie wyciętą płyciną o bokach w kształcie półkolistych, nadwieszonych łuków na wklęsłych uskokach, ujętą uproszczonymi wolutami z chrząstkami. Pod dolną krawędzią kartusz z tarczą z godłami herbów Ostoja i Rola. W górnej części epitafium okrągły medalion ujęty taśmami zakończonymi ślimacznicami z krzyżem. W jego polu uproszona trupia czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami. W polu Inskrypcja: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / PERIL(LVST)RI ET R(EVERENDI)S(I)MO DOMINO ADAMO / PAVLO A TARNOW TARNOWSKI PRAEPO/SITO SEVERIENSI FRATRI SVO GERMA/NO DESIDERATISSIMO AN(NO) 1712 / ATQVE / IOSEPHO, ET STANISLAO FILIIS AC MA/RIANNAE ET SALOMEAE TVM GEMINIBVS / ANNAE ALTER AEVE SALOMEAE NEC NON CHRI/STINAE FILIABVS, CHARISSIMAE SOBOLI SVAE PVBESCENTE AETATE ANNV(M) 1725 /DEFVNCTIS / SIBIQVE / ILLVSTRES ET MAGNIFICI MICHAEL STANISLAVS AB EADEM TARNOW TARNOWSKI EX / VENATORE LANCICIEN[sic] CAPITANEO SEVERIEN(IS) PRIMO BIECEN(SI] NVNC SIRADIENSIS CASTELLANVS / ET ROSA DE RILSKO SCIBOROWNA CONIVGES AD HIC VIATORES TAMEN MORITVRI, PRO / MORE CHRISTIANO AMORE HOC POSVERVNT MONVMENTVM AN(NO) D(OMINI) 1729 / QVORVM / VIRVTES ET QVALITATES MERITA VERITATI / VERITAS REFERAT POSERITATI / ETTI LECTOR PIE ETIAM MORTALIS / ANIMABVS FIDELIVM DEFVNCTORVM / PACEM PRECANDO DIC / REQVIESCANT IN PACE /AMEN".
płyta nagrobna

Epitafium Adama Pawła Tarnowskiego i jego dzieci Józefa, Stanisława, Marianny, Salomei, Ewy i Salomei

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Epitafium Józefa Golawskyego", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/epitafium-jozefa-golawskyego

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności