płyta nagrobna
Zdjęcie nr 1: Epitafium w formie prostokąta stojącego, obramione na brzegach płaską listwą zostało podzielone na dwa pola zbliżone do kwadratu, ułożone jedno nad drugim. W górnym polu przedstawiono na tarczy otoczonej labrami z hełmem i klejnotem płaskorzeźbiony herb Kornicz. W polu dolnym umieszono łacińską inskrypcje: MAGNA D[DOMINUS] ANDREAS / CORNITIUS POREMB / SKI IN MAGNA PO / REMBA OSIEK ET GRO / DZIEC IUDEX ZATOR[IENSIS] / OSWIEC[IMIENSIS] OBIIT ANNO / DNI 1640 DIE 25 IANUA.

płyta nagrobna

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Grojec
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Wawrzyńca
Miejsce przechowywania
północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/13084
Kategoria
płyta nagrobna
Ilość
1
Czas powstania
po 1640 roku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
piaskowiec, kucie, rzeźbienie
Wymiary podstawowe
szerokość – 75 cm
wysokość – 152 cm
Inne wymiary – wysokoscBezRamy: wysokoscFigury: szerkoscBezRamy: szerokoscFigury: wymiarPodstawy: srednica: srednicaCzary: szerokoscRam:
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Tablica upamiętnia Andrzeja Porębskiego, sędziego zatorskiego i oświęcimskiego, właściciela Grojca, który zmarł 25 stycznia 1640 roku.

Opis

Epitafium w formie prostokąta stojącego, obramione na brzegach płaską listwą zostało podzielone na dwa pola zbliżone do kwadratu, ułożone jedno nad drugim. W górnym polu przedstawiono na tarczy otoczonej labrami z hełmem i klejnotem płaskorzeźbiony herb Kornicz. W polu dolnym umieszono łacińską inskrypcje: MAGNA D[DOMINUS] ANDREAS / CORNITIUS POREMB / SKI IN MAGNA PO / REMBA OSIEK ET GRO / DZIEC IUDEX ZATOR[IENSIS] / OSWIEC[IMIENSIS] OBIIT ANNO / DNI 1640 DIE 25 IANUA.

Zarys problematyki artystycznej

Dwustrefowe epitafium w Grojcu stanowi ciekawy przykład płyty memoratywnej upamiętującej zmarłego kolatora świątyni, gdzie przedstawienie zmarłego zastąpiono wyraźnie wyodrębnionym herbem. Podział płyty oraz renesansowa majuskuła wyraźnie inspirowane są nagrobnymi stellami rzymskimi z okresu cesarstwa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Widoczne są wtórne spękania warstwy malarskiej, zabrudzenia i przerysowania. Obiekt wymaga konserwacji.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 10;
W. Mizgalski, Parafia Grojec na podstawie dokumentów zachowanych w archiwum parafialnym od roku 1680- do roku 2000, Kraków 2000, s. 275, 277;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 416;

Streszczenie

Epitafium upamiętnia Andrzeja Porębskiego, sędziego zatorskiego i oświęcimskiego, właściciela Grojca, który zmarł 25 stycznia 1640 roku.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Drewniany konfesjonał uzyskał rozbudowaną formę architektoniczną, ustawioną na niewysokim cokole na rzucie prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym. Przedpiersie ma wypukły kształt z jednoskrzydłowymi drzwiczkami zwieńczonymi profilowanym gzymsem. Całą strukturę ujęto pilastrami o gładkich trzonach dźwigającymi odcinki pełnego belkowania. Na ich osiach ustawiono płomieniste wazony. W zwieńczeniu znalazły się dwie, przeciwstawnie ustawione woluty oraz muszla palmetowa na tle skrzyżowanych gałązek laurowych. Zaplecek uzyskał gładką formę pozbawioną dekoracji. Całość ujęto po bokach spływami wolutowymi z ustawionymi na ich szczycie wazonikami (brak prawego wazonika). Strukturę konfesjonału pomalowano farbą olejną w kolorze jasnożółtym, zaś detale architektoniczne w kolorze pomarańczowym.
konfesjonał
Konfesjonał
Zdjęcie nr 1: Feretron uzyskał kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w który wprawiono dwustronnie malowany obraz ujęty w złocone pierwotnie ramy dekorowane ornamentem palmetowym. Ramy otacza ażurowa, płaskorzeźbiona i złocona stylizowana wić akantowa. Obramienie przymocowane jest do bladoniebieskiej podstawy w kształcie leżącego, profilowanego graniastosłupa przeprutego dwoma kwadratowymi otworami przeznaczonymi na zakładanie drążków procesyjnych z metalowymi uchwytami po bokach. Na awersie wyobrażono Matkę Boską Różańcową otoczoną owalnymi medalionami ilustrującymi tajemnice różańcowe. W centrum kompozycji ukazano stojącą postać Madonny z Dzieciątkiem z koronującymi ją dwoma aniołami. Maria ujęta została frontalnie z głową widoczną w trzech czwartych lekko pochyloną w prawo. Na lewym przedramieniu trzyma małego Jezusa, którego podtrzymuje prawą ręką. Matka Boska ma owalną twarz o jasnej karnacji, rumianych policzka, wydatnym nosie i ustach. Stoi na półksiężycu opartym o glob. Pod jej stopami widoczny jest deptany wąż. Trzymane przez nią Dzieciątko ujęte zostało w trzech czwartych w lewo. Jezus prawą rączką błogosławi a lewą wskazuje na matkę. Ma owalną twarz o jasnej karnacji z rumianymi policzkami, wydatnym nosem i ustami, okoloną krótkimi włosami. Zarówno postać Marii, jak i Dzieciątka okrywa złocona i srebrzona wotywna, tekturowa sukienka. Na głowę Marii dwóch aniołów widocznych po obu jej stronach nakłada koronę, osłoniętą złoconą koroną wotywną. Obie postaci okrywają srebrzone i złocone tekturowe sukienki wotywne odsłaniające tylko twarze o jasnej karnacji, wydatnym nosie i ustach, otoczone jasnobrązowymi włosami i trzymane w rękach lilie. Pod szyją Marii do sukienki przymocowano sznur korali z krzyżykiem. Wokół centralnych postaci w niewielkich, owalnych medalionach rozmieszczono przedstawienia ilustrujące piętnaście tajemnic różańcowych. Każda z nich oparta jest o kilkuosobową kompozycję, której towarzyszy podpis. Idąc od góry w lewo namalowano: Zwiastowanie Marii, Nawiedzenie św. Elżbiety, Boże Narodzenie, Ofiarowanie w świątyni, Znalezienie w świątyni, Modlitwa w Ogrójcu, Biczowanie, Cierniem ukoronowanie, Niesienie krzyża, Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Świętego, Wniebowzięcie Marii, Ukoronowanie Marii w niebie. Narrację tajemnic rozdziela u góry wiszący na paciorkach różańca złocisty krzyżyk. Na rewersie przedstawiono Matkę Boską Niepokalanie Poczętą. W centrum kompozycji ukazano stojącą frontalnie na globie Madonnę depczącą węża. W odsuniętej od ciała prawej ręce trzyma lilię, lewą zaś przyciska do piersi. Maria ma owalną twarz o jasnej karnacji, rumiane policzki, szeroko otwarte oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie, wydatny nos i usta. Jej głowę okalają jasnobrązowe włosy spływające na ramiona. Postać Madonny przykrywa tekturowa, złocona i srebrzona sukienka wotywna. Wokół zaś głowy widoczne są złocone promienie i gwiazdki. Madonnie przedstawionej na jasnoochrowych, rozjaśnionych obłokach towarzyszą cztery pary uskrzydlonych główek anielskich ustawionych po obu jej stronach. Po obu stronach globu główki są pojedyncze. Twarze aniołków mają jasne karnacje, pucułowate i rumiane policzki. Ich głowy otaczają krótkie, jasne włosy.
feretron
Feretron z Matką Boską Różańcową i Matka Boską Niepokalaną
Zdjęcie nr 1: Przyścienne epitafium uzyskało kształt prostokątnej tablicy z majuskułową łacińską inskrypcją, ujętej rozbudowaną ramą, w obramieniu utworzonego z ornamentu rollwerkowego. Na ramie występują płaskorzeźbione panoplia, m.in. tarcza, hełm rycerski, skrzyżowane szable, łuk i kołczan ze strzałami, proporce, armaty, beczka na proch i inne. W zwieńczeniu umieszczono owalny kartusz herbowy zwieńczony krzyżem o trójlistnie zakończonych ramionach. W jego polu wpisano herb Kornicz umieszczony na tarczy z labrami, hełmem i klejnotem. Kartusz flankują antytetycznie ustawione woluty, na których ustawiono wazony. Pod tablicą na osi także umieszczono owalny kartusz wypełniony herbem Trąby, ujęty po bokach wolutami.
płyta nagrobna
epitafium Andrzeja Porębskiego
Zdjęcie nr 1: Orientowany kościół w Grojcu został wzniesiony jako świątynia salowa na rzucie wydłużonego prostokąta z nieznacznie wysuniętym poza zarys nawy transeptem. Nawę od wschodu kończy trójbocznie zamknięte prezbiterium, wpisane w obrys usytuowanej od wschodu prostokątnej zakrystii. Natomiast od zachodu zamyka ją nieznacznie wysunięta do przodu czworoboczna wieża, w przyziemiu której urządzono kruchtę. Wieżę wieńczy ostrosłupowy hełm z krzyżem wsparty na trójbocznych przyczółkach zamykających u góry płaszczyzny ścian bocznych. Poniżej hełmu widocznie są trójkątnie zamknięte, prostokątne okna, a pod nimi na ścianie zachodniej zainstalowany zegar. Po bokach wieży ściany nawy zostały przeprute monumentalnymi, trapezoidalnymi oknami doświetlającymi chór muzyczny i wnętrze świątyni. Podobne okna wprowadzono w ścianie południowej i północnej transeptu. Wnętrze kościoła nakryto żelbetonowym, płaskim stropem wspartym na łamanych filarach, stanowiących stylizowaną wersję sklepienia lustrzanego. W części zachodniej nawy oraz w ramionach transeptu wprowadzono połączone ze sobą empory. Na emporze zachodniej urządzono chór muzyczny ze współczesnym prospektem organowym. Prezbiterium zostało podniesione o kilka stopni w stosunku do poziomu posadzki nawy. Ustawiono w nim marmurowy ołtarz posoborowy oraz ambonkę, dekorując środkową ścianę prezbiterium monumentalną, rzeźbioną postacią Chrystusa Zmartwychwstałego. Na ścianie północnej zawieszono w dekoracyjnej, romboidalnej ramie wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej.
kościół
Kościół Matki Boskiej Miłosierdzia
Zdjęcie nr 1: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Grojcu jest drewnianą budowlą orientowaną, jednonawową z trójbocznie zamkniętym węższym prezbiterium od wschodu i wieżą od zachodu. Prostokątna nawa została wzniesiona na zrąb. Nawę i prezbiterium przykrywa dach siodłowy pokryty blachą cynkowaną. Do prezbiterium od północy przylega murowana zakrystia na rzucie prostokąta nakryta blaszanym dachem pulpitowym, a od południa prostokątny, drewniany aneks pełniący funkcję kaplicy bocznej, o podobnym dachu. Od północy do nawy dostawiono murowaną kaplicę na rzucie prostokąta przylegającą do zakrystii, a od południa niewielką czworoboczną kruchtę. Obie przestrzenie przykryto blaszanym dachem pulpitowym. W kruchcie południowej znajduje się drewniany portal z nadprożem w wykroju w ośli grzbiet. Nad wschodnią częścią nawy usytuowano sygnaturkę w kształcie wielobocznej latarni z krzyżem. Od zachodu do nawy dostawiono czworoboczną, drewnianą wieżę wzniesioną w konstrukcji słupowej, która w połowie nad nawą jest nadwieszona. Jej ściany są pionowe podzielone daszkami na trzy kondygnacje. Nakrywa ją blaszany, namiotowy hełm z latarnią zwieńczoną krzyżem. W przyziemiu wieży urządzono kruchtę. Wnętrze kościoła nakryto stropem z fasetą oddzieloną od ścian gzymsem. W zachodniej części nawy urządzono chór muzyczny zawieszony na dwóch kroksztynach i wsparty na kolumnach. W prezbiterium na ścianie wschodniej znajduje się ołtarz główny, a w nawie przy tęczy dwa ołtarze boczne oraz ambona.
kościół
Kościół św. Wawrzyńca w Grojcu

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Płyta ma kształt stojącego prostokąta z wydatnym obramieniem, okalającym płaskorzeźbioną postać mężczyzny z odkrytą głową spoczywającą na poduszce. Twarz zmarłego okala zarost. Ma na sobie założoną renesansową zbroję rycerską. W prawej ręce trzyma tarczę z mało czytelnym herbem Orla II (Sasowskie, Szasoroskie), a w lewej miecz ostrzem skierowanym ku dołowi. Na obramieniu częściowo zatarta inskrypcja „HIC IACET GENEROSVS IACOBVS S[A]SOVIVS M[...] [AN]NO [...] 15[46]”.
płyta nagrobna

Płyta nagrobna Jakuba Gierałtowskiego

Zdjęcie nr 1: Płyta nagrobna w kształcie stojącego prostokąta, z listwowym obramieniem, na którym częściowo zatarta łacińska inskrypcja majuskułowa: ANNO DOMINI…. W polu płaskorzeźbione przedstawienie kobiety w całej postaci, ubranej w narzuconą na ramiona, rozciętą z przodu jubkę-kaftanik oraz w obszerną długą spódnicę z fałdami na bokach. Na głowie czepiec z podwiką. Twarz dojrzałej kobiety, pełna, z wydatnymi uszami. Spod rozcięcia wysunięte i złożone na piersiach dłonie w rękawiczkach.
nagrobek

Płyta nagrobna Teresy Liers

Zdjęcie nr 1: Płyta epitafijna o kształcie stojącego prostokąta, w profilowanym obramieniu. Na płycie inskrypcja majuskułowa złoconymi literami: D.O.M. / ADAM / UR. 1836. ZM. 1894. / MARYA / UR. 1848. ZM. 1920 . / Z MICHAŁOWSKICH / ŁEMPICCY / Z KRZYŻTOPORZYC / PROSZĄ O ZDROWAŚ MARYA.
płyta nagrobna

Tablica nagrobna Adama i Marii Łępickich

Zdjęcie nr 1: Płyta z piaskowca uzyskała kształt prostokąta. Jej lico w całości pokrywa polska inskrypcja nagrobna: Tu szanowne popioły / Pasterza dobrego / pragną wdzięczne owie/czki/ na dal podobnego / Xią[dz] Jan Drabik / Pleban osiecki / Dziekan oświęcimski / narodzony dnia 27[ego] / Grudnia 1772 / umarł dnia 4[tego]września 1827.
nagrobek

Płyta nagrobna księdza Jana Drabika

Zdjęcie nr 1: Nagrobek renesansowy, przyścienny w formie prostokątnej płyty zwieńczonej wydatnym gzymsem dekorowanym jajownikiem. Zmarły ukazany w pozycji półleżącej, na poduszce; z głową wspartą na prawej ręce, lewa ręka ułożona wzdłuż ciała wsparta na uniesionym do góry kolanie lewej nogi; trzyma buzdygan. Ma zwężającą się twarz o zatartych już nieco rysach. Postać ubrana jest w pełną zbroję płytową z folgami w dolnej partii; osobno położony hełm wzdłuż lewej nogi. Za postacią widoczna rękojeść miecza (pod prawym bokiem).
nagrobek

Płyta nagrobna Joachima Lubomirskiego

Zdjęcie nr 1: Piaskowcowa płyta nagrobna w formie stojącego prostokąta, ujęta profilowaną, drewnianą ramą. W centrum wyryte dwa herby, większy Ostoja z inskrypcjami „IHS XPS” oraz „MArIA”, poniżej nieco mniejszy herb Radwan oraz data „A(nno) d(omini) MCCCCC sept(ua)g(e)si[mo]”. W otoku płyty znajduje się minuskułowa, gotycka inskrypcja „hic iacet generos(us) d[omi]n[u]s ioh[annes] [...] / [ge]n[er]osi d[omi]ni pauli de dmoscze / de cast[r]o ogrodze[n]icz he[re]dr filiast[er] m[a]gnifici \ d[omi]ni pr[ec]lai de dmoscze cap/tan[ei] lubowhen(si) et podoli/en(si) de cast[r]o ben(n)alth he[re]di”.
płyta nagrobna

Płyta nagrobna Jana Dmośnickiego (?)

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "płyta nagrobna", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/plyta-nagrobna

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności